Меңдігүл шындалиева
жүктеу/скачать 1,76 Mb.
|
Шындалиева М.Б. Публ.жанрлары мен пішіндері
| Арна (канал) – айтарлықтай белгілі және замануи радиода кең таралған хабар тарату түрі. «Канал» алғашқы рет хабар тарату түрі ретінде қайта құру жылдары пайда болып, сыннан өтті. «Юность» радиостанциясының апта сайынғы тікелей ақпараттық-музыкалық бағдарламасы - «Жастар арнасы» эфирге 1987 жылы 26 қаңтарда шықты. Ол журнал жастар ұйымдарының жаңалықтары, халықаралық тақырыптардағы хабарламаларды, спорт жаңалықтарын, жанрлар жағынан – сұхбаттарды, репортаждарды, сөйлеген сөздерді әртүрлі музыкалық әндерді біріктірген өзекті ақпараттарды таратып отырды. Қайта құру жылдары канал хабар тарату түрі ретінде Бүкілодақтық радиодада («Собеседник», «Лик» және т.б.) бекітілді. «Собеседник» - қарт адамдарға, үй шаруасындағы әйелдерге, уақытының көп бөлігін үйде өткізетін тыңдаушыларға, көшеге, тек дүкенге, үй шаруасына қажетті заттар үшін немесе көшедегі орындыққа отыру үшін шығатындарға арналған.
Көркем-әдеби хабар таратуда «Әдебиет және өнер» белгілі бағдарламаға айналды. Онда аптасына үш рет екі, үш жарым сағат өнердің әртүрлі саласы туралы жаңалықтар берілді. Атап айтқанда, әдебиет, музыка, кескіндеме, театр, эстрада мен филормониялық қойылымдардан репортаждар, көркем-әдеби тұсаукесерлердегі көрмелерден, отандық және әлемдік мәдениет қайраткерлерінің портреті, әдеби шығармалардан үзінділер, радиотеатр мен театрдың жаңа қойылымдары туралы анонстар мен үзінділер, микрофон алдында беделді мәдениет қайраткерлерінің өнер тарихының өзекті мәселелері және қазіргі заманғы әдеби тәжірибе туралы жаңалықтарды таратын болды. Бұл хабар таратудың негізі ерекшелігі – әр бағдарламаның айтарлықтай ұзақтығы мен нақты композициясы бар. Арнаның біртұтастығы бағдарлама тақырыбының бірлігі нәтижесі ретінде болуы мүмкін. Мысал ретінде ұзақ уақыт бойы 1990 жылдары «Ресей радиосында» пайда болған «От первого лица» атты қоғамдық-саяси арнасын айтуға болады. Ол бағдарлама елдегі өзекті саяси, экономикалық, әлеуметтік оқиғаларды таратуға арналды. Студияға белгілі саяси қайраткерлер келіп, басқа қалалармен тікелей байланыс жасалады. Кейінірек оны «Отражения» жаңа арнасы алмастырды. Ол «Вести» ақпараттық бағдарламасын біріктірген қоғамдық-саяси және әдеби бағдарлама болатын. Спорт тақырыбы – «Қазақ радиосында» арнаулы спорт бағдарламасы бар. Бұл бағдарлама әртүрлі спорттық ойындарды, стадиондар мен спорттық алаңдардан тікелей репортаждарды таратады. Сонымен қатар, студияға әр уақытта қонақтар шақырылады. Онда спортшылар, жаттықтырушылар, айтарлықтай маңызды және қызықты спорттық оқиғаларды, спорттың әртүрі туралы әңгімелер жүргізеді. «Два болельшика два» - спорт арнасының ойын бағдарламасында эфирде екі тыңдаушы қатысып, спорт әлеміне қатысты сұрақтарға жауап беру іспетті өзіндік ерекше жарыс өткізеді. Ойын бірнеше кезеңнен өтіп, ал ақтық мәреде жеңген адам бас сыйлықты алады. Арнаның біртұтастығы функционалдық сипаттың бірлігінің нәтижесі іспетті болуы мүмкін. Мысалы әдеттегі (5.30-10.00) таңертеңгі, (14.00-15.00) күндізгі және (18.00-20.00) кешкі «Қазақ радиосының» ақпараттық арналарын айтуға болады. Таңертеңгі канал алаңын қарастырып көрейік. Ол (5.30) бес минуттық жаңалықтар шығарылымымен ашылып, содан кейін толық деңгейде ауа-райы туралы «Ауа райы» бағдарламасының кезегі келеді. Оның мазмұны метеорологиялық қызметтің жедел ақпараты және халықтық ырымдардармен таныстырудан тұрады. Содан кейін 15 минуттан алмасып жалпылама сипаттағы қысқаша түрдегі жаңалықтар беріледі, оған баспасөз шолуы қосылады, «Менің Қазақстаным» бағдарламасында (атақты қазақстандықтар өздерінің қаладағы ұнайтын жерлері туралы айтады), газет-журналдарға шолу («Егемен Қазақстан», «Қазақ әдебиеті», «Айқын», «Алаш айнасы»), «Эхомобиль» – автокөлік туралы бағдарлама, «Бау-бақшада» - бақшамен айналысатындарға кеңес, өзекті саяси тақырыптарға әртүрлі түсіндірмелер, ұялы телефон туралы жаңалықтар («Сіз қайда жүрсеңіз де»), экономикалық ақпарат т.б. беріп отырады. Жоғарыда аталған бағдарламалардың көпшілігі күндізгі эфирде қайталанады. Бағдарламаның тізгеннен-ақ «Қазақ радиосы» тәулік бойы хабар таратын канал ақпаратпен толық екенін көреміз және бұл жерде әртүрлі бағыттағы тақырыптар қалай орын алғаннын байқау қиын емес. Шамамен осындай принциппен күндізгі және кешкі каналдардың кестесі орналасқан. 19.05-19.15 эфирге ең ұзақ ақпараттық бағдарлама «Кешкі жаңалықтар» шығады. Егерде бір күнде хабар таратуын сараптайтын болсақ, онда барлық радиостанцияның бағдарламалары жаңа ақпараттардан тұратынын көреміз. Арнаның біріктіруші элементі журналист-жүргізушінің тұлғасы болып табылады. Барлық компоненттері – тақырыптың бірлігі, жүргізушінің тұлғасы, функционалды сипаты – қоғамдық-саяси және музыкалық ойын-сауық арналарында жиынтық ретінде қызмет етуі мүмкін. Мәселен, атақты жастарға арналған сазды-ойын-сауық арнасы – «Сәлем» кешкі эфирдің айтарлықтай серпінді бөлігі болып табылады. Ол бірнеше бағдарламаларды біріктіреді. Жаңадан шыққан джаз музыкалары, әр елдің фольклорлық музыкасы, кино жаңалықтары, айтарлықтай көзге түскен спектакльдер, ең атақты эстрада орындаушыларымен сұхбат, радио тыңдаушылардың хаттарынан дайындалған әңгіме, сән үлгісі туралы жаңалықтар, кинодағы музыка мен анимациялық фильмдер туралы және әзіл-ысқақ бағдарламалары тыңдармандардың ықыласына ие. жүктеу/скачать 1,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|