Механорецепторлар түрлері Оқыту мақсаты

Механорецепторлар түрлері

Оқыту мақсаты

10.1.7.4 тітіркендіргіш өзгеруіне механорецепторлардың жауабын сипаттау

Бағалау критерийлері Оқушылар механорецепторлар түрлерін біледі

механорецепторлар құрылысын және орналасуын сипаттайды

түрлі механорецепторларының әрекет ету жыллдамдығын салыстырады.

Рецепторлар түрлері

• Механорецепторлар олардың механикалық деформациясы кезінде қозғалады;
• Хеморецепторлар  ағзаның сыртқы және ішкі ортасының химиялық өзгерістерін қабылдайды.
• Терморецепторлар температураның өзгеруіне жауап береді.
• Фоторецепторлар көз торында жарық (электромагниттік) энергиясын қабылдайды.
• Ноцицепторлар - олардың қозуы ауырсыну сезімдерімен (ауырсыну рецепторлары) жүреді. Бұл рецепторлардың тітіркендіргіштері механикалық, термиялық және химиялық факторлар болып табылады.

Механорецептор түрлері

Сезу	Жүйке талшығы	орналасуы	Бейімделуі	түрлері
вибрация немесе қысым,үдеу, жанасу рецепторлары	A-delta	тері астындағы тіндердің майлы ұлпада 250 Гц	Фатер-Пачини денешіктері өте жылдам
конус тәрізді. Саусақтардың ұшында және тілдің ұшында өте көп.	A-delta	Дерма 30-40 Гц	жылдам
терең ұлпада қысым түсуін қабылдайтын рецепторлар	A –delta	шаш	баяу
Жеңіл жанасу қысымды қабылдайтын	A-delta	дерма	Баяу

АЛЬФА
С талшығы
A_delta: миелинді; тез таралады
C-талшығы:баяу;
механикалық; жылуды; химиялық

Механорецепторлар классификациясы

Тактильді рецепторлар: жанасу сезімі, қысым мен вибрация
Барорецепторлар: ас қорыту жолдарының, қан тамырларының қабырғаларындағы қысымның өзгеруін анықтайды
Проприорецепторлар: буындар мен бұлшық еттердің жағдайын бақылайды
Меркель дисктары
Мейснер денешігі
эпидермис
дерма
Колба Краузе
жүйке
Пачини денелері
Руфини денелері
Жанасу механорецепторы: Пачини денешігі,
Проприорецепторлар: Гольджи сіңірлі мүшесі
Баяу бейімделетін рецептор: Өкпенің J-рецепторлары- альвеолалардың қаьырғасы маңында капиллярлармен жанасқан жерлерде орналасқан, олар өкпеден де, өкпе қантамырлары жағынан да келген тітіркендіргіштердге жауап қайтара алады

Рецепторлардың орналасуы

шаш
Саңылау
Жанасу рецепторы
Ауырсыну рецепторы
Жылу рецепторы
суық
рецептор
Эпидермис өлі жасушалар
Дерма тірі жасушалар
Миға
Май безі
Тері безі
Жанасу рецепторы
Түкті фолликул
Адам терінің құрылысы
Пачини денелері (вибрация)
Мейснер денелер (жанасу)
Меркель дискі (жанасу)
Руффини ұштары (созылу))
Пачини денелері
дәнекер тіннен жасалған капсула
гельмен бөлінген ламеллдер
жалғыз жүйке ұшы(жалаңаш)
Көлденен кесіндісі Х-У
Миелинизацияланған аймақ
Сенсорлы нейронның аксоны
Импульс қозғалысы
Гомойтермді және пойкилотермді ағзалардың терморегуляциясы
Рецепторларды анықтаңыздар
1
2
3
4
Тапсырма№1
Пачиний
Тері фолликуласы рецепторы
Меркеля дискісі
Руффини денешігі
механикалық
Мейснер денелері
Меркель денелері
Пачини денелері
Руфини ұштары
БАЯУ БЕЙІМДЕЛЕТІН РЕЦЕПТОРДЫ ТАБЫҢЫЗ

	рецептор	Рецептор типі	мүше	стимул
көру	Құтышалар таяқшылар		Торлы қабық	жарық
есту	Түк жасушалары		Кортий мүшесі	дыбыс
Иіс сезу	Иіс сезетін рецепторлар		Иіс сезетін эпителий	иіс
дәм	дәм сезетін жасушалар		дәм сезетін нүктелері	тамақ
Жанасу	Пачини денелері температура рецепторлар бос жүйке ұштары		тері	қысым, ауырсыну, температура

Тапсырма№2

жүктеу/скачать 2,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: