"Мектепалды білім беру"пәні бойынша дәрістердің тезистері Дәріс сабағы Курсқа кіріспе. Жоспар
жүктеу/скачать 107,64 Kb.
|
Лекциялар
| Дене тәрбиесі эстетикалық тәрбиені жүзеге асыруға қолайлы. Дене жаттығуларын орындау барысында қозғалыстардың сұлулығын, әсемдігін, экспрессивтілігін қабылдау, эстетикалық ләззат алу, түсіну және дұрыс бағалау қабілетін дамыту керек. Сондай-ақ, балалар үй-жайдың жабдықтарымен байланысты Еңбек дағдыларын меңгереді (ұзындыққа секіруге арналған құмы бар шұңқырды орнату, мұз айдынын құю және т.б.).
Білім беру міндеттері балаларда моторика мен дағдыларды қалыптастыруды, физикалық қасиеттерді дамытуды; оның өміріндегі физикалық жаттығулардың рөлін, өз денсаулығын нығайту жолдарын қарастырады. Жүйке жүйесінің икемділігінің арқасында балаларда моторика салыстырмалы түрде оңай қалыптасады. Олардың көпшілігі (жорғалау, жүгіру, серуендеу, шаңғы тебу, велосипед тебу және т.б.) балалар күнделікті өмірде көлік құралы ретінде пайдаланады. Моторика қоршаған ортамен байланысты жеңілдетеді және оның танымына ықпал етеді. Дене жаттығуларын дұрыс орындау бұлшықеттердің, байламдардың, буындардың, сүйек жүйесінің дамуына тиімді әсер етеді. Мектеп жасына дейінгі балаларда қалыптасқан қозғалыс дағдылары оларды мектепте одан әрі жетілдірудің негізін құрайды және болашақта спортта жоғары нәтижелерге қол жеткізуге мүмкіндік береді. Балалардың моторикасын қалыптастыру процесінде күрделі қозғалыстарды және осы қозғалыстарды (еңбек операцияларын) қамтитын әртүрлі әрекеттерді оңай игеру қабілеті дамиды. Жас ерекшеліктері бойынша қозғалыс дағдыларының көлемі бағдарламада. Бірінші сынып оқушыларында саптық, жалпы дамыту жаттығуларын, негізгі қимылдарды, спорттық жаттығуларды орындау дағдыларын қалыптастыру қажет. Сонымен қатар, балаларға спорттық ойындар ойнауға және спорттық ойындардың элементтерін (баскетбол, хоккей, футбол және т.б.) орындауға үйрету керек. Бұл жаста жеке және қоғамдық гигиенаның бастапқы дағдыларын (қолды жуу, костюмге, аяқ киімге күтім жасау және т.б.) тәрбиелеу маңызды болады. Алынған білім балаларға дене шынықтырумен саналы және толыққанды айналысуға, дене шынықтыру құралдарын өз бетінше пайдалануға мүмкіндік береді. Тәрбиелік міндеттер балалардың жан-жақты дамуына (ақыл-ой, адамгершілік, эстетикалық, еңбек), олардың дене шынықтырумен жүйелі түрде айналысуға деген қызығушылығы мен қажеттілігін қалыптастыруға бағытталған. Оқу орындарындағы дене тәрбиесі жүйесі балалардың жас және психологиялық ерекшеліктерін ескере отырып құрылады. Дене тәрбиесі эстетикалық тәрбиені жүзеге асыруға қолайлы. Дене жаттығуларын орындау барысында қозғалыстардың сұлулығын, әсемдігін, экспрессивтілігін қабылдау, эстетикалық ләззат алу, түсіну және дұрыс бағалау қабілетін дамыту керек. Сондай-ақ, балалар үй-жайдың жабдықтарымен байланысты Еңбек дағдыларын меңгереді (ұзындыққа секіруге арналған құмы бар шұңқырды орнату, мұз айдынын құю және т.б.). Балалардың дене тәрбиесі мәселелерін шешу үшін: гигиеналық факторлар, табиғаттың табиғи күштері, физикалық жаттығулар және т.б. толық дене тәрбиесіне барлық құралдарды кешенді қолдану арқылы қол жеткізіледі, өйткені олардың әрқайсысы адам ағзасына әр түрлі әсер етеді. Гигиеналық факторлар (сабақ режимі, демалу, тамақтану, ұйқы және т.б.) дене тәрбиесі мәселелерін шешудің міндетті шарты болып табылады. Олар жаттығулардың белсенділердің денесіне әсер ету тиімділігін арттырады. Мысалы, жаттығу сүйек пен бұлшықет жүйесінің дамуына жақсы ықпал етеді. Үй-жайлардың, дене шынықтыру құралдарының, ойыншықтардың, киімдердің, аяқ киімдердің тазалығы аурулардың алдын алу қызметін атқарады. Гигиеналық факторлардың да өзіндік маңызы бар: олар барлық органдар мен жүйелердің қалыпты жұмысына ықпал етеді. Мысалы, тұрақты және жақсы тамақтану ас қорыту органдарының қызметіне оң әсер етеді және басқа органдарға қажетті қоректік заттардың уақтылы жеткізілуін қамтамасыз етеді, демек, баланың қалыпты өсуі мен дамуына ықпал етеді. Толық ұйқы демалуды қамтамасыз етеді және жүйке жүйесінің жұмысын жақсартады. Дұрыс жарықтандыру көз ауруының пайда болуына жол бермейді. Күннің берік режимін сақтау ұйымшылдыққа, тәртіптілікке және т. б. Табиғаттың табиғи күштері (күн, ауа, су) жаттығулардың ағзаға жағымды әсерін күшейтеді және адамның жұмысын жақсартады. Күн радиациясымен немесе суда (жүзу) ауада физикалық жаттығулар жасау кезінде жағымды эмоциялар пайда болады, дененің жеке мүшелері мен жүйелерінің функционалдығы артады (оттегі көп тұтынылады, метаболизм күшейеді және т.б.). Табиғаттың табиғи күштерін тәуелсіз құрал ретінде де қолдануға болады. Су теріні тазарту, механикалық әсер ету үшін қолданылады. Мектеп жасына дейінгі балалардың психофизикалық қасиеттерінің даму деңгейін анықтау Диагностика денсаулықтың оңтайлы "жақын" аймағын, жүйелерді, дене функцияларын және моториканы анықтау үшін әр баланың дамуының бастапқы деңгейін бағалау үшін қолданылады. Дененің физикалық күйінің құрамдас сипаттамаларының бірі-физикалық дайындық. Оның диагностикасы мыналарға мүмкіндік береді: негізгі моториканы игеру техникасын анықтау жеке жүктемені, физикалық жаттығулар кешенін дамыту; дене шынықтыру сабақтарына қызығушылықты дамыту қажетті дене шынықтыру-сауықтыру іс-шараларын анықтау; дене шынықтыру жұмысындағы кемшіліктерді ескеру. Дене шынықтыру психофизикалық қасиеттердің қалыптасу деңгейімен (күш, жылдамдық, жылдамдық, төзімділік, ептілік, икемділік, тепе-теңдікті сақтау, үйлестіру қабілеттері) және моториканың қалыптасу дәрежесімен анықталады. Балалардың дене шынықтыруын бағалау кезінде моториканың жоғары көрсеткіштері негізгі болып табылады. Диагностиканы жүргізу кезінде, ең алдымен, психофизикалық қасиеттердің дамуының сезімтал кезеңдеріне назар аудару қажет. 3-4 жаста-жылдамдық, төзімділік, бұлшықет күші; 4-5 жаста–жылдамдық, төзімділік, икемділік; 5-6 жаста — жылдамдық пен төзімділік; 7 жаста — ептілік пен төзімділік. Физикалық қасиеттер мен моториканың арасында тығыз байланыс бар. Сонымен, моториканы игерудің сәттілігі физикалық қасиеттердің дамуының жеткілікті деңгейіне байланысты. Өз кезегінде, физикалық қасиеттердің әлсіз дамуы балалардың физикалық дайындығына теріс әсер етеді. Дене тәрбиесі мәселелерін шешуде бірінші сынып оқушысының отбасымен ынтымақтастық қажет. Әкенің іс-әрекеті: салауатты өмір салтын ұстанады; балалар әкесінің денесін қалай күтетінін, сымбатты және сымбатты келбетін ұстайтынын көреді; отбасындағы барлық ауыр физикалық жұмысты өз мойнына алады; спорт секциясына қатысады; спорттық үй мерекелерін ұйымдастырады; балаларды табиғатқа апарады, олармен спорттық ойындар ойнайды; балаларды жеке көтермелейді дене дамуындағы жетістіктер. Ананың іс-әрекеті: әкесінің физикалық қасиеттерін оң бағалайды; спорттық мерекелерге белсенді қатысады; балаларды дене дамуындағы жетістіктері үшін ынталандырады; белсенді, салауатты өмір салтын ұстанады. Әдебиеттер: Еманова С.В. Педагогика и психология раннего и дошкольного возраста: учебное пособие / С. В. Еманова. – Курган : Изд-во Курганского гос. ун-та, 2021. – 142 с. – Текст: непосредственный. http://dspace.kgsu.ru/xmlui/bitstream/handle/123456789/5709/%D0%95%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0-%D0%A1%D0%92_2021_%D0%A3%D0%9F.pdf?sequence=1&isAllowed=y С. 67 - 71 жүктеу/скачать 107,64 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|