Мектепке дейінгі педагогика
Мектепке дейінгі кезеңдегі ойын — зерттеу
жүктеу/скачать 2,37 Mb.
|
МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ПЕДАГОГИКА Жумабекова (1) (1)
Мектепке дейінгі кезеңдегі ойын — зерттеу
әрекеті Балалардың мектепке дейінгі жаста өлем туралы жа^ мәліметтерді білуге ұмтылысы, қоршаған ортаны таньп білуге дегей талпынысы, баңылау жасауға, өздігін^ ізденуге өрекет етуі табиғи қалыпты жағдай. Әрбір деГ^ сау бала туылғаннан әр нөрсені «зерттеп» білуге^-ізд^ нушілік белсенділігі басым болады. Баланың ішкі сезй ж әлемді түсінуді, қоршаған ортаны танып-білуді қалаг^ ды. Осындай ішкі ынта-ықылас зерттеу жасауға түрт^ болып, баланың психикалық және өзіндік дербес дамуь^ Я1 на жағдай жасайды. Балалардың өздігінен зерттеу сай отырып алған білімдері репродуктивті түрғыда ал д* ған білімдеріне Караганда берік болады. Бірақ ол өте ңар( пайым және күтпеген жерден орындалатын болғандыд ті тан, оны білім беруде қолдануга болмайды, тек баланьп өзінің дамуыыдағы жетістіктер үшін пайдаланыладь? ті Баланъщ зерттеу қабілеттерінің дамуы бүгінгі білім бе тг рудің маңызды міндеттерінің бірі болып табылады. Бү* бі міндеттерді шешу, әрбір педагогикалық міндеттерДІ шешу төрізді педагогикалық мәселенің жалпы контек- гі сінде карастырылуы ңажет. Сондықтан, зерттеу өдіцге; ті рін нақтылап алу үшін оқытудың біртұтас әдістерін еске Т( түсіруден бастаймыз. ‘ XX ғасырдьщ 70-жылдары белгілі ғалымдар М.Н. СкаТ' кин және И.Я. Лернер оңу әдістерін екі топқа бөлуДІ бі үсынған: репродуктивті жене продуктивті (өнімді); Л: Аталған топтарга сөйкес оңытудың негізгі бес өдіс^ л тәсілдері белгіленген. Олар: түсіндірмелі-көрнекі; ре1 Д< одуктивті; проблемалыбаяндау; жекелей іздену; зерт- у жасау (байқап көру, бақылау жасау). Автор бұл істердің алғашқы екі түрін релродуктивті, ал соңғы vjki түрін продуктивті өдістер қатарына жатқызды. Ал, фюблемалық баяндауды аралың топ деп есептеді. Бұл әдістердің бірінші тобында, балалар алған дайын ілімдерін пайдаланады немесе өздеріне таныс іс-әрекет арысында жүзеге асырады.
J Репродуктивті әдістер - түсіндірмелі-көрнекі өдіс. ©үл әдісге, тәрбиеші немесе ата-ана дайын аңпараттар- көрнекі қүралдар арқылы балаға хабарлайды. Мүндай ^рдіс-тәсілдерде тәжірибелік іскерлік дағдыларды қа- »лыптастыруға тольщ жағдай жасалмайды. Репродук- ^тивті әдістің бүл түрі - балаларға келесідегідей қадам /жасауға жол ашады. Онда ұсынылған үлгі арңылы бала- ілардың іскерлік, білім, білік дағдыларын ңалыптасты- руга жаттығу жасалады. Қазіргі кезеңде репродуктивті, і яғни дөстүрлі әдіске көптеген ғалымдар және төжіри- ,белі мамаидар қарсылың білдіруде. Бүл сындарды өділ Деп бағалағанмен, біраң та, білім беру төжірибесінде про- j Дуктивті әдісті енгізу маңызды болғанымен, репродук- , тивті әдісті керек емес дел қарастыруға болмайды, Біріншіден, өсіп келе жатқан ұрпақ үшін, адамзат ^алдап ңорытңан және жүйеге- келтірілген төжірибелі тәсілдер ескерілуі керек. Білім беру тәжірибесінде өрбір балалың жаңалық ашуы міндетті емес. Екіншіден, зерттеу әдісі репродуктивті әдістің не- гізінде білім алуға тиімді ықпал етеді. Балалар зерттей- тін проблемалардың аясы кеңейтілген, балалардың зерт- ^бу кезеңдерінің релродуктивті өдістері мен оқу тә* сілдерін қолайлы қолдана отырыл терең үңілеміз. Үшінщіден, зерттеу әдіетерін қолдана отырып алынған білім тіпті «субъективті жаңаны ашу» жағдайында ба- лалардаң шығармашылъщ дабілеттерді талап етеді. Ба- лаларда шығармадіылық қабілеттер жоғары деқгей- Де бола алмайды. Қаншама адамдардың басына алма құласа да, тек жалтыз Ньютон ғана қарапайым төжіри^ арқылы физикалық заңды тұжырымдады емес пе, ендб ше балаға жас ерекшёлігінен тыс жоғары талаи қоі қажет емес. Продуктивті әдістер - жекелей іздену (эвристика лық) әдісі. , Тәрбиелеу мен білім беру теориясында жекелей ізде ну өдісі немесе эвристикалың өдіс алғашңы кезең болыі қарастырылғанымен, біраң алдын ала зерттеу өдісі қолі данылады. Немңұрайлы көзңарас тұрғысынан бұі әділ, бірад нақты білім тәжірибесінде жүйеліліктіг тиісті сақталуы керек деп ойлауға болмайды: алдымеЕ: жекелей іздену әдісі, одан кейін зерттеу әдісі қолданы-І лады. Зерттеу әдісінід негізін оқу нұсқасына қарағані да, жекелей іздену әдісін оқыту барысында балаға жо і ғары ойлау қабілеттерінің ауыртпалығы түседі. „ I Жекелей іздену әдісінде қиын тапсырмаларды шешуі ұйғарылады: I
проблемаларды көріп жөне сұрақтар қоя білу; ] өз дөлелдерін айта білу; өзі ұсыярая фактілерден ңорытынды шығару; ! жоспар құрып^ тексеріп, болжам айта білу. Жекелей іздену-іздеу әдісінің ерекшелігі ~ күрделг тапсырмаларды қарапайым тапсырмаларға бөлшектеу, эвристикалық өңгімелесуді қалыптастыру, бүл эвристи- калық әңгімелер бір-бірімен байланысты сұрактардан тұрады, оның өрқайсысы жалпы проблемаларды ше* шудің ңадамдары болып табылады жөне тек дана білімді шыңдап қоймай, ізденушілікті талап етеді. Зерттеу эле- менттерінін,'толық көлемі зерттеу әдісінде көрсетілген. Зерттеу әдісін іс-әрекет барысындағы бала танымынын негізгі жолдары деп ңарастыруға болады. Зерттеу әдісі - баланық өзінің шығармагдылық зерт- теу ізденісінің ардасындағы танымдылың жолы. Онық негізгі қүраушылары - проблемаларды айқындау, болжам жасау және қалыптастыру, бақылау, тәжірибе, эксперимент жене осылардың негізінде пайымдау мен қоры- тынды жасау. Зерттеу әдісіндегі қиын өдістерді оқыту мен қолдану ақиқат пен қорытындыға сүйенеді. (1.5.) Мектепалды тобында зерттеу жүмыстарын жүргізу өдістері. Мектеп жасына дейінгі кезеңдегі зерттеу, үлкендердің жүргізген зерттеулері сияқты келесі ке- зеңдерден тұрады: зерттеу таңырыбмн тандау; пікірлерді іздеу және мүмкін нұеңаларды шешу; аңпараттарды жинау; Оларды талдап қорыту. Зерттеу кезіндегі аңпараттарды қорғауға дайында- лу (хабарлау, өңғімелеу, керкекілік, макет жөне т,б.}. - «Дербеоойлану». - «Басқа адамдардан сұраймыз &. - -вКітаптардан ңараймыз». - -іТеледидардан дараймыз» (бейне таепа- дан карау). - «Эксперимент жасау 1■. - «Компьютерден аңпарат алуға болады». ~ Бақылау жаса, байқап қара. Баңылау жасау жаңа білімді алудың ең қызықты жөне лайықты әдісі. Бақылауға арналған өр түрлі ңұралдарды пайдалануға болады: лупа, бинокль, телескоп, микроскоп, түнде көретін ңұралдар5 т.б.-Дыбысты ажырататын құралдар- ды пайдалануға болады. Баңылау жасауда қандай ңұрал- дарды пайдаланатыныңды ойланып ал. * - «Телефон арқылы достарыңнан, таныстарыңнан, туыстарыңнан сұрап біл». * Өдістердің алынуы нақты мүмкіншіліктерге төуелді болады. Көбірек мүмкіншіліктер болса, анағұрлым зерт- теу жүмысы қызықты болады. Төрбиешілерге арналған әдістемелік нүсқау. Біздің біліміміздің қайнар көзі болып табылатын мектепке дейінгі кезеңде ойын - зерттеу іс-өрекетін ңальіптасты- руды мектепке дейінгі ұйымдарда толық жетілдіру мақсатымен жалпы ережелер түрлері аныңталады. Тәрбие- ші ережелерді толық зерттеу жүмысында пайдаланса, барлың тапсырмаларды табысты шеше алады. Ең басты- сы, бұл жүмысты орындауға шығармашылық ізденіс ке- ' рек. Ол үшін:
істі орындауда балалардың өздері дербес өрекет етуі- не жағдай жасаңыз, төуелсіз болуға жөне тікелей нұсқау беруден аулақ больщыз; баланың ынта-ыңыласын жойып алмаңыз; * өздері жасай алатын жұмыс жасау үшін, сіз жасап беруге ұмтылмаңыз; бағалау, пайымдау ойларыңызды айтуға асыңпаңыз; білімді меңгеру процесін басқаруда балаларға көмек жасаңыз: . - оқиғалардың, ңұбылыстардың заттар аралығын- дағы байланысын баңылап отыру; зерттеу кезіндегі проблемаларды шешуде дербес шеп2ім қабылдауын ңалыптастыру; аңпараттарды талдауда ой қорыту негізінде жинақ- тау, қарама-ңарсы логикалың ойларды топтастыра білу- ге назар аудару. Жадыңызға саңтаңыз, бұл педагогикалық техноло- гияны барлық пөндерде пайдалануымызға болады. Ба- ланьщ тілін дамытуда, ой-өрісін, сыни ойлауына, шы- жүктеу/скачать 2,37 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|