Гиперактивті баланың жалпы сипаттамасы. Қазіргі балалардың 8% - 10% гиперактивті болып саналады, дейді и.А. Архипова. Мектепке дейінгі жаста олар ата-аналарға қолайсыздық туғызады, ал мектепке келгенде олар өз бетінше жұмыс істей алмайды, мұғалім мен сыныптастарына кедергі келтіреді, үнемі өздерін және балаларды алаңдатады. Әр сыныпта бір жерде отыруға, үндемеуге, нұсқауларға бағынуға қиналатын балалар бар. Мұндай балалар мұғалімнің, ұжымның жұмысында қосымша қиындықтар туғызады, өйткені олар епті, ашуланшақ, ашуланшақ және жауапсыз. Гиперактивті балалар жиі ренжіді, бірақ олардың реніштері тез ұмытылады, әртүрлі заттарды ұрып-соғып, тастайды, құрдастарын итеріп, жанжал туғызады. Грек тілінен аударғанда" гипер...", "жоғарыдан", нормадан асып кетуді көрсететін күрделі сөздердің құрамдас бөлігі болып табылады. Латын тілінен аударғанда"белсенді ""белсенді, жігерлі". Белсенділік-бұл бір нәрсеге белсенді қатысу, жігерлі әрекет.
Балалардың гиперактивтілігі қалыпты балаға тән емес зейінсіздік, алаңдаушылық, импульсивтілікпен көрінеді.
Гиперактивті мінез-құлық белгілері: қолдардағы, аяқтардағы жиі мазасыз қозғалыстар, орындықта отыру, айналдыру, айналдыру; сабақ кезінде сыныптағы орнынан тұрады; қозғалыс белсенділігін көрсетеді (жүгіру, айналдыру, кез-келген жерге көтерілуге тырысады және мұндай жағдайларда орынсыз); әдетте тыныш, тыныш ойнай алмайды, бос уақытында бірдеңе жасау; үнемі қозғалыста болады және өзін "мотор бекітілгендей" ұстайды; жиі сөйлеседі; жиі сұрақтарға соңына дейін тыңдамай жауап береді; әдетте өз кезегін күту қиынға соғады; көбінесе басқаларға кедергі келтіреді, басқаларға жабысады. Гиперактивті баланың мінез-құлқы сыртқы түрі бойынша мазасыздығы жоғары балалардың мінез-құлқына ұқсас. Осы екі санатты ажырата білу маңызды. Мазасыздығы жоғары балалардың мінез-құлқы көбінесе әлеуметтік тұрғыдан бұзылмайды, ал гиперактивті көбінесе әртүрлі қақтығыстардың, төбелестердің, түсініспеушіліктердің көзі болып табылады.
Сыныптағы гиперактивті баланы анықтау үшін оны ұзақ уақыт бақылап, ата-анасымен әңгімелесу керек. Синдромның шыңы мектепке дайындық кезеңінде және жүйелі оқытудың басында болады.
Мектептегі гиперактивтілік оқудың, емленің, жазбаша графиканың бұзылуымен байланысты проблемалармен бірге жүреді; балалар мектепке бейімделу қиын, балалар ұжымына нашар кіреді, құрдастарымен қарым-қатынаста әртүрлі проблемалар бар. Бұл жағдайда балалардағы интеллектуалды даму деңгейі гиперактивтілік дәрежесіне тәуелді емес және жас нормасынан асып кетуі мүмкін.