Мемлекеттік бюджет қаражатын мақсатсыз пайдаланумен (және іс жүзінде ұрлаумен) күреспестен, шығындарды оңтайландыру туралы айтудың мағынасы жоқ екені анық
жүктеу/скачать 13 Kb.
|
|
Мемлекеттік бюджет қаражатын мақсатсыз пайдаланумен (және іс жүзінде ұрлаумен) күреспестен, шығындарды оңтайландыру туралы айтудың мағынасы жоқ екені анық. Қазақстанда бюджет қаражатын мақсатсыз пайдалану жаппай құбылысқа айналды. Үкіметтің, облыстық (республикалық) немесе жергілікті биліктің бюджет ақшасын қалай жұмсайтындығына тиісті бақылау жоқ, өйткені оның тәртібі Конституцияда анықталмаған. Рас, Есеп палатасы мемлекеттік бюджеттің және мемлекеттік бюджеттен тыс қорлардың кірістері мен шығыстарының көлемін, құрылымы мен мақсатын, мемлекеттік қаражат шығындарының тиімділігі мен орындылығын және федералды меншікті пайдалануды тексереді, мемлекеттік заңдардың, нормативтік құқықтық актілердің жобаларына қаржылық сараптама жүргізеді.мемлекеттік бюджетке әсер етеді, бірақ бұл жеткіліксіз [15]. Парламент Үкіметтің бюджеттің атқарылуы туралы есебін тыңдауға және егер бұзушылық болса, оны бекітпеуге құқылы. Бірақ тек ҚР Президенті ғана "мемлекеттік бюджет туралы"заңды бұзғаны үшін кінәлі нақты шенеунікті қызметінен шеттете алады. Нәтижесінде Кеңес заманынан бері белгілі қағида жеңіске жетті:"заңда не жазылғаны маңызды емес, бастықтың менің іс-әрекетіме қалай қарайтыны маңызды". Бірнеше рет, біріншіден, Конституцияға Парламентке жыл ішінде бюджеттің атқарылуын тек бүкіл ел бойынша ғана емес, оның жекелеген субъектісі, қаласы, ауданы бойынша да жария түрде бақылауға құқық беретін түзету енгізу ұсынылды; екіншіден, "бюджет туралы" заңды бұзғаны үшін шенеуніктердің нақты жауапкершілігі туралы баптарды заңнамаға енгізу ұсынылды"(ақшаны заң бойынша жіберуге тиісті жерге жібермеді, - әкімшілік және Қылмыстық кодекстердің барлық қатаңдығына Жауап бер). Бұл ретте прокуратура депутаттық сауалдар негізінде құқық бұзушылық фактісі бойынша іс қозғауға тиіс. Дамыған елдердің тәжірибесі бюджет қаражатын жұмсау жоспарын құрудың барлық процесін және жұмсаудың өзін ашық, жұртшылықтың бақылауында ұстау керек екенін көрсетеді. Басқаша айтқанда, мемлекеттің, Облыстың немесе ауданның бюджеті неғұрлым егжей-тегжейлі болуы керек және бюджет қаражатының әр бағыты бойынша, биліктің не жұмсайтынын және салық төлеушілердің ақшасын қалай жұмсайтынын бәрі көруі үшін аз мөлшерде орындалуы керек. Ол үшін бюджет егжей-тегжейлі, ашық және түсінікті болуы керек. Өкінішке орай, әзірге Қазақстанда бұған қол жеткізудің барлық әрекеттері саңырау қарсылыққа тап болады. Бұл, мысалы, "бюджеттік жіктеу туралы" заңды әзірлеу және қабылдау тарихы туралы айтады. Бұрын бюджет шығындарының үштен бірі ұлттық қорғанысқа кететін. Бюджетте оларды жалғыз сан көрсетті. Бұл ақша Қорғаныс министрлігіне жалпы бөлінді, ол оны өз қалауы бойынша бөлді, ешкім нақты не үшін екенін білмеді (әскерлердің жауынгерлік дайындығын сақтау немесе генералдардың сәнді саяжайлары, казармалар салу немесе аңшылық шаруашылықтарын ұстау, зымырандар немесе жеке "Мерседес"сатып алу). Бұл бюджеттік (әскери) ұйымдардың энергетиктер алдындағы тұрақты берешегінің себептерінің бірі. Жаңартылған "бюджеттік жіктеу туралы" заңда әрбір бөлім министрліктер мен өңірлер бойынша егжей-тегжейлі сипатталған. Мына кестеге қарап отырсақ Алматы қаласының бюджеттік құрылымдары,бюджеттік шығындары және кірістерін байқауымызға болады.Жалпы бұл бюджет Алматы қаласындағы 8 ауданға бір сөзбен айтқанда «донор» болып келеді.Себебі осы аудандарға бөлінетін бюджет тікелей Алматы қаласының бюджетінен алынады.Сондықтанда бұл жалпы бюджетті донор деп айтсақ болады. жүктеу/скачать 13 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|