Метеорологиялық-климатологиялық энциклопедия

6 Маусым 
30 
7 Шілде 
31 
8 Тамыз 
31 
9 Қыркүйек 30 
10 Қазан 
31 
11 Қараша 
30 
12 Желтоқсан 31 
Юлиан 
және 
Григориан 
күнтiзбелерiнiң 
күндерінің 
айырмашылығы: 
Кҥндер 
айырмашылығы 
Кезең 
(юлиан 
кҥнтізбесі бой-ша) 
Кезең 
(григориан 
кҥнтізбесі бой-ша) 
10 
5 қазан 1582 — 29 
ақпан 1700 
15 қазан 1582 — 11 
наурыз 1700 
11 
1 наурыз 1700 — 29 
ақпан 1800 
12 наурыз 1700 — 12 
наурыз 1800 
12 
1 наурыз 1800 — 29 
ақпан 1900 
13 наурыз 1800 — 13 
наурыз 1900 
13 
1 наурыз 1900 — 29 
ақпан 2100 
14 наурыз 1900 — 14 
наурыз 2100 
14 
1 наурыз 2100 — 29 
ақпан 2200 
15 наурыз 2100 — 15 
наурыз 2200 
15 
1 наурыз 2200 — 29 
ақпан 2300 
16 наурыз 2200 — 16 
наурыз 2300 
Мемлекеттердің григориан күнтізбесіне ауысу күндері 
Юлиан 
кҥнтізбес
інің 
соңғы 
кҥні 
Григори
ан 
кҥнтізбе
сінің 
бірінші 
кҥні 
Мемлекттер/аумақтар 
4 
қазан 
1582 
15 қазан 
1582 
Испания, Италия, Португалия, Речь 
Посполитая (Литвалық және Польшаның ұлы 
княздықтың 
құрамындағы 
федерациялық 
мемлекетi) 

9 
желтоқса
н 1582 
20 
желтоқса
н 1582 
Франция, Лотарингия 
21 
желтоқса
н 1582 
1 қаңтар 
1583 
Голландия, Брабант, Фландрия 
10 ақпан 
1583 
21 ақпан 
1583 
Льеж епископтығы 
13 ақпан 
1583 
24 ақпан 
1583 
Аугсбург 
4 
қазан 
1583 
15 қазан 
1583 
Трир 
5 
желтоқса
н 1583 
16 
желтоқса
н 1583 
Бавария, Зальцбург, Регенсбург 
1583 
Австрия (бӛлігі), Тироль 
6 қаңтар 
1584 
17 қаңтар 
1584 
Австрия Республикасы 
11 қаңтар 
1584 
22 қаңтар 
1584 
Швейцария (Люцерн, Ури, Швиц, Цуг, Фрайб
ург, Золотурн кантондары) 
12 қаңтар 
1584 
23 қаңтар 
1584 
Силезия 
1584 
Вестфалия, Америкадағы Испан колониялары 
21 қазан 
1587 
1 қараша 
1587 
Венгрия 
14 
желтоқса
н 1590 
25 
желтоқса
н 1590 
Трансильвания 
22 тамыз 
1610 
2 
қыркүйек 
1610 
Пруссия 
28 ақпан 
1655 
11 
наурыз 
1655 
Швейцария ( Вале кантоны) 

18 ақпан 
1700 
1 наурыз 
1700 
Дания ( Норвегияны қоса), 
протестанттық неміс мемлекеттері 
16 қараша 
1700 
28 
қараша 
1700 
Исландия 
31 
желтоқса
н 1700 
12 қаңтар 
1701 
Швейцария (Цюрих, Берн, Базель, Женева) 
2 
қыркүйек 
1752 
14 
қыркүйек 
1752 
Ұлыбритания және колониялар 
17 ақпан 
1753 
1 наурыз 
1753 
Швеция (Финляндияны қоса) 
5 
қазан 
1867 
18 қазан 
1867 
Аляска 
1 қаңтар 
1873 
Жапония 
20 
қараша 
1911 
Қытай 
желтоқсан 1912 
Албания 
31 наурыз 
1916 
14 
наурыз 
1916 
Болгария 
31 қаңтар 
1918 
14 ақпан 
1918 
Советтік Ресей, Эстония 
1 
ақпан 
1918 
15 ақпан 
1918 
Латвия, Литва 
17 сәуір 
1918 
1 мамыр 
1918 
Грузия, Әзірбайжан және Армения 
18 қаңтар 
1919 
1 ақпан 
1919 
Румыния, Югославия Одақтық Республикасы 
9 наурыз 
1924 
23 
наурыз 
1924 
Грекия 

18 
желтоқса
н 1925 
1 қаңтар 
1926 
Түркия 
17 
қыркүек 
1928 
1 
қазан 
1928 
Мысыр 
 
ГРИГОРИЙ 
НИКОЛАЕВИЧ 
ПОТАНИН (4.10.1835, Павлодар губерниясы Ямышево ауылы – 
30.6.1920, Ресей, Томск қаласы) 
– Орта 
Азияның табиғатын, 
этнографиясын зерттеген саяхатшы, географ, этнограф,
фольклоршы. 1859-1862 Сонда жүріп, Ш.Ш.Уәлихановпен достық 
қарым-қатынаста болды. Петербург университетінің табиғаттану 
бӛлімінде оқыды. 1861 ж. студенттік толқуларға қатысқаны үшін
Сібірге  жер аударылды. 1863-1864 ж.  Зайсан кӛлі  мен
Тарбағатай  тауын зерттеді. 1876-1877 1879–80 ж.  Моңғолияның  
солтүстік - батысы және Туваға, экспедицияларға қатысты. 1884-
1886 
және 1892-1893 Солтүстік 
Қытай, Шығыс 
Тибет, Орта 
Моңғолия экспедицияларға қатысты. 1899 ж. Үлкен Хинганға 
шыққан экспедицияларға қатысты. 
ГРУНТ (нем. grund — негіз, топырақ) — кӛбіне жердің морылу 
белдеуі шегінде болатын және адамның инженерлік- құрылыс 
қарекетінің 
объектісі 
болып 
табылатын 
таужыныстардың 
жинақтама атауы, тау жыныстарынан, топырақтан, техногендік 
түзілімдерден тұратын құрамдас бӛлікті динамикалық жүйе; жердің 
үгілу белдеміндегі тау жыныстарының құрылыс ісінде, жол 
құрылысында, инженерлік геологияда, тағы басқа ғылым мен 
ӛндіріс салаларында қолданылатын жиынтық аты. 
Грунттар негізінен екі түрге бӛлінеді: 
1. тұтас күйінде не жарықшалармен бӛлінген массив қалпында 
жататын қатты Грунт Бұларға магмалық атпа жыныстар 
(гранит,базальт, тағы басқа), метаморфтануға шалынған жыныстар 
(гнейс, тақтатас, тағы басқа) және шӛгінді жыныстар (әктас, 
құмтас,мергель, тағы басқа) жатады; 
2. түпкі жыныстардың үгілуінен, тасымалданып шегінуінен 
түзілген және олардың бетін кӛмкеріп, бос күйінде жататын 
борпылдақ Грунт (малта тас, қиыршықтас, құм, құмайт, саз, тағы 
басқа). 

ГРУНТ СУЛАРЫ (нем. grund — негіз, табан) — жер бетіне таяу 
жатқан тұрақты сулы қабаттардағы гравитациялық сулар. Олар 
кӛбінесе атмосфералық жауын-шашынның, ӛзен, кӛл, бӛген, суару 
каналдары мен шахта суларының жерге сіңуінен пайда болады. 
Грунт суларының арын күші жоқ немесе ӛте әлсіз, ал су деңгейі 
жыл ішінде маусым сайын ӛзгеріп отырады. Мұндай суларды 
ұңғыма немесе  құдық  арқылы ашқанда, олардың деңгейі қай 
терендікте ұшырасса, сол тереңдікте тұрақталады. Грунт 
суларының таралу және қоректену аймақтары, әдетте, бір-біріне 
сәйкес келеді. Сапасы жақсы грунт сулары кішігірімелді 
мекендерді ауыз сумен қамтамасыз ету үшін пайдаланылады. 
Орналасқан 
ауданының геологиялық құрылысына, 
геоморфол. 
жағдайына және жер бедерінің ерекшеліктеріне қарай грунт суы 
ӛзен аңғарлары мен кӛл ойыстарында, құм тӛбелер, жазық 
далаларда, ӛзенаралық жазықтарда, таулы ӛңірлерде, тау 
беткейлерінде кездеседі. Грунт суы кездесетін жерлерде грунт 
тасқыны не грунт алабы болады, кейде екеуі де болуы мүмкін. 
Грунт тасқынында су біршама кӛтеріңкі тұстан тӛменірек жатқан 
жаққа ағады. Мұның ӛзі жер бедерінің ерекшеліктеріне (ӛзен 
аңғарының 
еңістігі, 
грунт 
тасқынын 
кесіп 
ӛтетін сайлар, жыралар, кӛл ойысы, ӛзен арнасы, т.б.) байланысты. 
Грунт алаптары жер бетіне таяу жатқан ылғал ӛткізбейтін қабаттың 
үстіндегі құм қабаттарында болады. Қазақстанда грунт алаптары 
кӛне кристалл жыныстар кең тараған Сарыарқада және құмды 
ӛңірлерде кездеседі. Грунт суы жер бетіндегі қар, жаңбыр суымен, 
кейде конденсациялық сулармен толығады. Климаты әр түрлі 
аудандарда Грунт суының толығуы да түрліше. Табиғатта Грунт 
суының 
таралуына 
 климат, 
 жер 
бедері,
топырақ,
ӛсімдік түрлерінің таралуы да әсер етеді, Грунт суы кӛптеген 
қалалар мен елді мекендерді, ӛнеркәсіп орталықтары мен ауыл 
шаруашылығын сумен қамтамасыз етуге пайдаланылады. 

жүктеу/скачать 4,63 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: