Метрологиялық қызметтің құқықтық негіздері 2000 жылы ҚР «Өлшем бірлігін ңамтамасыз ету туралы»

• 
  елде қолдануға рұқсат етілген бірліктерде көрсетілген, кепілдендірілген дәлдіктегі өлшем нәтижелерін қолдану және шама бірліктерінің мемлекеттік эталонын пайдалану негізінде ғылыми-техникалың және экономикалық прогреске ықпал ету;
  

• 
  халықаралық және фирмааралық байланыстардың дамуы үшін жағымды жағдайлар жасау;
  

• 
  Қазақстанның мемлекеттік басңару органдарының өлшем құралдарын жасау, пайдалану, жөндеу, сату және импорттау мәселелері бойынша заңды және жеке тұлғалармен қарым-қатынасты реттеу;
  

• 
  өлшемнің ңазақстандың жүйесін әлемдік тәжірибеге икемдеу.
  

Бұл Заңның метрология бойынша шетел заңдылық ережелерінен айырмашылығы бар. Оның негізгі қолда-ну аяларына (сауда, денсаулық саңтау, сыртңы ортаны қорғау, сыртңы экономикалың қызмет) қарамастан, ол өндірістің кейбір аяларында ңолданылады, соның ішінде шама бірліктерінің мемлекеттік эталонына бағынатын эталондарды пайдаланатын заңды тұлғалардың өлшем құралдарын лабораториялық қызметтердің калибрлеу жүмыстарына таралады. Заң заңды тұлғалардың аккредиттелген метрологиялық қызметтеріне оларды аккре-диттеген органдар мен үйымдар атынан калибрлеу туралы сертификаттар беруге құқық береді.

• 
  өлшем бірлігін қамтамасыз етуді мемлекеттік басқарудың ұйымдың құрылымын;
  

• 
  өлшем бірлігін қамтамасыз ету бойынша нормативтік құжаттарды;
  

• 
  шама бірліктерін және шама бірліктерінің мемлекеттік эталондарын;
  

• 
  өлшем құралдары мен әдістемесін.
  

Сонымен қатар Заң Мемлекеттік метрологиялың қызметті және өлшем бірлігін қамтамасыз етудің өзге де қызметтерін, басқарудың мемлекеттік органдары мен заңды тлғалардың метрологиялық қызметтерін, мем-лекеттік метрологиялық баылау мен қадағалау түрлері мен таралу аясын анықтайды. Заңның ЖсКс баптары өлшем құралдарын калибрлеу және сертификаттау бойынша ережелерді қамтиды және Заңды бұзғаны үшін жауапкершілік түрлерін орнатады. Заң мемлекеттік метрологиялық қызметтің құрамы мен құзырын анықтайды, оның қызметінің салааралық және ведомстволық сипатын көрсетеді. Қызметтің салааралық сипаты Мемлекеттік метрологиялық қызметтің құқықтық жағдайын бекітеді, ол мемлекеттік басқарудың басқа салааралық және бақылау-қадағалау органдарына ұқсас.

• 
  өлшеуді жүргізу кезінде аспаптарды немесе әдістемелердің дұрыс емес пайдаланылуы технологиялық үде-рістердің бұзылуына, энергетикалың ресурстардың жоғалуына, ақауларға, төтенше жағдайларға әкелуі мүмкін;
  

• 
  өлшеудің дәл нәтижелерін алу үшін көп шығындар кетеді. Экономикасы дамыған елдерде өлшеулерге ЖҮӨ-нің 6%-ы жұмсалады;
  

• 
  экономиканы басқарудың орталыңсыздандырылуы метрологиядағы құрылымдың өзгерістердің қажеттілігін туындатады.
  

Заң Қазақстанда шетелдік өлшемдердің ұлттық жүйесімен өзара қарым-қатынас жасай алатын жаңа өлшем жүйесін құруға негіз болады. Ол, ең алдымен, сынақ пен сертификаттау нәтижелерін өзара келістіру үшін және әлемдік төжірибе мен метрологиядағы жаңа тенденцияларды пайдалану үшін қажет. Олардың кейбіреулері Заңда ескерілген. Осылайша, ескірген түсініктер мен терминдер ауыстырылған, өлшеу құралдарын салыстырып тексеру жүйесі өзгертілген: мемлекеттік және ведомстволық салыстырып тексеру орнына және заңды тұлғалардың аккредиттелген қызметтеріне бірегей өлшем құралдарының аттестациясы енгізілген. Аккредиттелген мет-рологиялық қызметтерге қойылатын талаптар және оларды аккредиттеу тәртібі жаңа жағдайларға ең жоғары дең-гейде жақындатылған.

• 
  халықаралық келісімді міндеттемелердің басымдылықтарын қолдау;
  

• 
  Қазақстанның ДСҮ-на кіру процесіне ықпал ету;
  

• 
  екі жақты және көп жақты сыртңы экономикалық байланыстардағы техникалық кедергілерді жою мақсатында сынақтан өткізу, салыстырып тексеру және калибрлеу нәтижелерін өзара мойындау үшін жағдайлар жасау.
  

Қабылданған Заң орындалу үшін ҚР Үкіметі 1997 жылы бірнеше құжаттарды қабылдады: «Мемлекеттік ғылыми-метрологиялық орталықтар туралы ереже», «Заңды тұлғалар мен атңарушы биліктің федералды органдарының метрологиялық қызметтері туралы ережені бекіту тәртібі», «Заңды тұлғалардың метрологиялық қызметтерін өлшем құралдарын салыстырып тексеру құқығына аккредиттеу тәртібі», «ҚР қорғанысты метрологиялық қамтамасыз ету туралы ереже».