5. ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА КӘСІПКЕРЛІКТІҢ
ЭКСПОРТҚА БАҒДАРЛАНУЫ – ЭКОНОМИКА
ӨСІМІНІҢ НЕГІЗГІ ДРАЙВЕРІ
Мемлекеттің экономикалық дамуының бәсеңдеуі, бізді
дамуға жетелейтін жаңа күштерді іздеуге итермелейді. Егер
ондаған жылдар бойы ел экономикасы ірі компанияларға
тәуелді болып келсе, бүгінгі күні біз ол жағдайды өзгертіп,
шағын және орта кәсіпкерлікті дамытуымыз керек. Әсіресе,
экспортқа бағытталған кәсіпорындарға назар аударғанымыз
жөн. Олар өз кезегінде тауарларын Қытай, Ресей, Иран
сынды елдердің үлкен нарығына шығара алатын еді.
Шағын және орта кәсіпкерлік секторының да ішкі
проблемалары баршылық. Мысалы, дамыған елдерде шағын
және орта кәсіпкерліктің экспорттағы үлесі қазақстандық
көрсеткіштерден он есе жоғары – 25 пен 50 пайыз арасында
болып отыр. Бұл ел кәсіпкерлерінің айтарлықтай бөлігі
сауда секторында екендігімен, ал өзге озық елдерде
керісінше өндіруші болып отырғандығымен түсіндіріледі.
Мәселен, Польшада шағын және орта кәсіпкерліктің 93%
кәсіпорындары экспорттық қызметпен шұғылдануда.
Бүгінде Қазақстанда экспортты қолдаудың жалпыға
мойындалған барлық мемлекеттік қолдау шаралары бар, олар
түрлі мемлекеттік мекемелер арасында «шашырап кеткен».
Бұл шаралардың келісілмеуіне, экспортты қолдау жөніндегі
ұйымдардың арасында бірдей функциялар жүктеуге әкелуде.
Органдар арасындағы осы түсініспеушіліктердің бәрінен
кәсіпкерлеріміз жапа шегіп отыр.
Сондықтан, экспорттаушыларды қолдау жан-жақты
тетік болып саналатындығын және түрлі құралдарды
пайдалануды қажет ететінін ескере отырып, барлық шараны
бірыңғай әрі жүйелі үдеріске байланыстыру қажет. Бұл
үшін Экспортты ілгерілетудің ортақ стратегиясын әзірлеп,
қандай компаниялардың экспортқа шығуға әлеуеті бар екенін
анықтаудан бастап, өзге елдерде түрлі көрмелер мен алаңдар
ұйымдастыруға дейінгінің бәрін қамту керек.
Түпкі мақсат осы кәсіпорындарды табу және экспорттық
нарықтарға ілгерілету болып табылады. Егер олар жеткіліксіз
болса, онда олардың қатарын өсіру үшін қалыптасу кезеңінде
мемлекеттік тапсырысты ұзақмерзімді негізде (3 жылға
келісімшарт) алуы үшін басымдықтар беруге дейінгі түрлі
қолдауларды қамтамасыз еткен жөн.
Осыған байланысты экспортты қолдаудың барлық
шарасын бір терезе қағидатындағы оператормен бірге шағын
және орта кәсіпкерліктің экспортқа бағдарлануы мәселесіне
шоғырландыра отырып, Экспортты ілгерілетудің жаңа
стратегиясын әзірлеу ұсынылады.
Аудан орталықтарына дейін өңірлік инфрақұрылымы
қалыптасқанын, орта және ірі кәсіпорындардың сандық
негіздегі базасы, шетелдердің сауда-өнеркәсіп палаталарымен
жолға қойылған байланысы бар екенін ескерсек, экспорт
саласындағы бірыңғай операторды «Атамекен» ҰКП басқара
алар еді.
6 .
К Ә С І П К Е РЛ І К Т І
Д А М Ы Т УД Ы Ң
ӨҢІРЛІК КАРТАСЫ ИНДУСТРИЯЛЫҚ ЖӘНЕ
ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ШЕШІМДЕР ҚАБЫЛДАУҒА
НЕГІЗ БОЛАДЫ
Кәсіпкерлікті дамытудың өңірлік картасы – бұл бизнес-
навигаторды білдіретін электронды портал. Ол жерде
кәсіпкерлер, инвесторлар мен бизнеске қызуғушылық
танытқан басқа да қатысушылар үшін маңызды ақпараттар
топтастырылған. Бизнес-навигатор мемлекеттік қолдау
шаралары және кәсіпкерліктің дамуы, еліміздің барлық
өңірлері бойынша жүргізілген талдаулар туралы (әлеуметтік-
экономикалық дамыдың негізгі көрсеткіштері) ақпараттарды
ұсынады. Сондай-ақ порталда бизнес-субъектілер
туралы маңызды байланыстар және басқа да керекті
ақпараттар берілген еліміздегі Кәсіпкерлердің бірыңғай
реестрі орналасқан. Өңірлік карта индустриалдық және
инвестициялық шешім шығарудың негізі бола алады.
Қазіргі таңда өңірлік картада 105 инвестициялық жоба
белгіленген. 103-тен астам мемлекет өкілдері қызығушылық
танытып, қазірдің өзінде порталға кіріп жатыр.
Сонымен бірге, кәсіпкерлер болашақта инвесторларды
тарту үшін, бизнес-идеяларының инвестициялық жоба
деңгейіне жетпей қалу мәселелеріне кезігіп отыр. Ал
кәсіпкер ұсынған инвестициялық жобалар инвесторлардың
талаптарына сәйкес келе бермейді.
Осыған орай, ұсынылады:
- жобаны Индустрияландыру картасына енгізу
туралы шешім қабылдар кезде Өңірлік үйлестіру кеңесін
Кәсіпкерлікті дамытудың өңірлік картасындағы мәліметтерді
ескеруге міндеттеу;
- «Бизнестің жол картасы-2020» бірыңғай бағдарламасына
кәсіпкерлердің Техникалық-экономикалық негіздеме (ТЭН)
жасау кезіндегі шығыстарын өтеу жөніндегі мемлекеттік
қолдау шарасын қосу. Осы орайда ТЭН жасау қызметін
көрсету бойынша компанияларға талаптарды бекіту;
- өңірлік карта базасындағы нарық туралы негізгі деректер
арқылы аумақтық нарықтағы оңтайлы бос орынды іздеудің
құралы ретінде «бизнес-конструктор» қағидаты бойынша
кіші жүйе құру.
7. «ҮКІМЕТ БИЗНЕС ҮШІН» СЕРВИСІН ҚҰРУ
Соңғы жылдары мемлекет бизнесті қолдау шараларының
инфрақұрылымына бастамашылық етіп, оны жүзеге асырды,
қажетті бағдарламалар мен институттарды құрды. Бүгінде
осы қолдау шараларын шоғырландыратын, кәсіпкерлерді
қолдауды «Азаматтарға арналған Үкімет» сияқты «бір терезе»
арқылы ұсына отырып, оларды ыңғайлы әрі тиімді ететін кез
келді. Осы орайдағы, «Үкімет бизнес үшін» жобасы қолдау
шараларын «бір терезеге» шоғырландырудан синергиялық
әсер тудыруға, кәсіпкерлерге арналған қолдау шараларының
қолжетімділігі мен ауқымын ұлғайтуға, қолдау шараларын
алу үдерісінің ашықтығын арттыруға мүмкіндік береді.
Аудандық деңгейге дейін инфрақұрылымдары мен
кәсіпкерлікке сервистік қызмет көрсету тәжірибесі бар
екенін ескерсек, Үкімет тарапынан үйлестіре отырып,
операторлықты «Атамекен» ҰКП-ға жүктеу ұсынылады.
Үкімет бизнес үшін дегеніміз, бұл – даму институттары
көрсететін субсидиялаудан, грант беруден, сертификаттаудан
бастап, факторингке, сауда алаңына, арнайы экономикалық
аймақтарға, ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-
конструкторлық жұмыстарға дейінгі барлық шараларды
бизнес үшін біріктіре отырып, кәсіпкерге кеңес беретін,
қызмет пен сервисті бірыңғай стандарт пен форматта
көрсететін бір терезе.
8. МЕМЛЕКЕТТІК ОРГАНДАРДЫҢ БАҚЫЛАУ-
ҚАДАҒАЛАУ ФУНКЦИЯЛАРЫН ҚАЙТА РЕТТЕУ
Жалпы республика бойынша бақылау және қадағалау
функцияларын 61 ведомство жүзеге асырады (соның 45-і
орталық мемлекеттік органдардыкі, 16-сы өңірлердегі
жергілікті атқарушы органдардан).
13
Республикалық “СЕРПІЛІС” газеті – 28 қараша 2016 ж | № 02 (02)
Мемлекеттік функцияларға жасалған талдау аталған
ведомстволар түрлі салада 512 бақылау функциясына ие
екенін, бұл тотальді мемлекеттік бақылауды білдіретінін
көрсетті. Бұл ретте кәсіпкерлерге қатысты тексеру парағында
18 мыңнан астам талап бар екен (ең көбі өнеркәсіптік
қауіпсіздік саласында – 10 мыңнан астам). Сонымен
бірге, тексеру парағынан тыс санитарлық нормалар мен
ережелердің 8 мыңнан астам талабы бар. Бұлар да мемлекет
тарапынан бақыланады.
Мемлекеттік бақылаудың негізгі міндеті өнім (жұмыс,
қызмет) қауіпсіздігін қамтамасыз ету болуы тиіс. Сапа
мәселесі нарықтың өзі арқылы реттелуі қажет, өйткені
нарықтың басты діттегені – іскерлік бедел, тұтынушыны
тарту және тұтынушыға стратегиялық бағдарлану. Бұл
– бәсекелі нарықта істейтін әрбір ұйымға және әрбір
кәсіпорынға аса маңызды.
Алайда, елде сапа мәселесі (стандарттар, құрылыс
нормалары мен ережелері, гигиеналық нормативтер, типтік
қағидалар) мемлекеттік органдар арқылы тексеріледі және
көп жағдайда сыбайлас жемқорлыққа жағдай туғызады.
Осыған байланысты мынадай ұсыныстар бар.
1) тексеру жүргізу кезінде бизнес субьектілерінен талап
етілетін талаптарды қысқарту жұмыстарын атқару;
2) тауардың (жұмыс, қызмет) қауіпсіздігін бақылау
мен тауар (жұмыс, қызмет) сапасын бақылауға қатысты
мемлекеттік бақылаудың ара-жігін ажырату;
3) ұсынылатын тауар, жұмыс және қызмет сапасы
бойынша бақылау функцияларын бәсекелі ортаға (өзін
өзі реттей ұйымдарға – ӨРҰ) беру, бұл ретте кәсіпкерлік
субьектісін тауар (жұмыс, қызмет) сапасы талаптарына
сәйкестікке мониторингтеу қорытындысы бойынша ӨРҰ
ақпараты Тауекелдер басқару жүйесінде ӨРҰ-да ескерілетін
болады, сол арқылы адал кәсіпкерлерге қатысты қауіпсіздік
талаптарына сәйкестікті тексеру санын азайтады;
4) мемлекеттік бақылауды біртіндеп кәсіпкерлердің
тұтынушы алдындағы жауапкершілігін міндетті
сақтандырумен алмастыру;
5) Кәсіпкерлік кодексіндегі тексерулер жүргізудің жалпы
тәртібінен ерекшеліктер санын қысқарту.
Жалпы алғанда, мемлекеттік органдардың бақылау-
қадағалау функцияларына ревизия жүргізу қажет.
9. ҚЫЛМЫСТЫҚ ЖӘНЕ ӘКІМШІЛІК
ЗАҢНАМАНЫ ОДАН ӘРІ ІЗГІЛЕНДІРУ
1) Жаңа Қылмыстық кодексте экономикалық қылмыстар
бойынша айтарлықтай жеңілдеу байқалмайды. Олардың
кейбіріне қатысты жаза кісі өлтіру жазасымен бара-бар.
Мысалы, жалған шот-фактура үзіндісі үшін, салықтан
жалтарғаны үшін, жалған кәсіпкерлік үшін он жылға дейін
бас бостандығынан айыру қарастырылған.
Жазалаушы шаралардан алдын алу тәжірибесіне біртіндеп
келу саясаты жүргізіліп отырғанын ескерсек, экономика
саласындағы қылмыстық құқықбұзушылыққа экономикалық
жауапкершілік шараларын қолданған жөн.
Жалған кәсіпкерлік жөніндегі қылмыстық процесс
барысында обьективтілік және зерттеудің толыққандылығына
қатысты заңнама талаптары сақталмайды. «Жалған
кәсіпкерлік» құрамының өзі қылмыстың өзге құрамдарын
қайталайды (іс жүзінде бұл салық төлеуден, банк несиесін
төлеуден жалтарудың, алаяқтықтың бір амалы).
Заңды тұлғаларды (жалған кәсіпорындарды) тіркеуді
болдырмаудың кесірлі тәжірибесі қалыптасты. Олардың
контрагенттермен арадағы барлық мәмілелері жарамсыз
деп танылады. Нәтижесінде, соңғыларына қосымша салық
сомалары мен айыппұлдар жазылады.
Қылмыстық қудалау сондай-ақ «жоспардан тыс»
тексеру үшін қолданылады және әлі күнге дейін бизнеске
қысым жасаудың құралы болып қалып отыр. Егер әдеттегі
тексеру үшін мемлекеттік орган бұл әрекетінің негізділігін
прокуратурада дәлелдеуі тиіс болса, қылмыстық қудалауды
бастау үшін мұндай кедергілер жоқ.
2) «Әкімшілік құқықбұзушылық туралы» жаңа кодекстің
таяуда қабылданғанына қарамастан, онда шешуді қажет
ететін бірқатар мәселелер қалып отыр.
Бүгінде кодексте жалпы 608 құқық бұзу құрамы
көрсетілген, соның 400-ден астамы кәсіпкерлік қызмет
субьектілеріне қатысты қолданылады. Кәсіпкерлерге қатысты
осы 400 қылмыстық құрамның тек 14 бабы ғана «ескерту»
түріндегі жазаны қарастырады.
Сондықтан Кодексте үлкен қоғамдық қатер төндірмейтін
қылмыстық құрамдар бойынша ескерту, алдын алу
институтын кеңінен қолдану қажет.
Осы мақсатта ұсынылады:
1) Бас прокуратурамен бірлесіп, бизнес-қоғамдастықты
қатыстыра отырып, Қылмыстық кодекстің шамадан тыс
репрессиялық сипатын жою, жазалаудан гөрі, алдын алу
шараларына қарай өту тұрғысынан жұмыстар жүргізу керек.
2) Әкімшілік кодекс аясындағы ескерту институтын
кеңейту жұмыстарын жүргізіп, айыппұлдың бизнес көлеміне
байланысты болуын жою, сондай-ақ бизнестің барлық санаты
бойынша айыппұлдың ең жоғарғы шегін белгілеу қажет.
10. БАРЛЫҚ МЕМЛЕКЕТТІК ОРГАНДАР
МЕН ЖЕРГІЛІКТІ АТҚАРУ ОРГАНДАРДЫҢ
В Е Д О М С Т В О Л Ы Қ
Ж Ә Н Е
Е Н Ш І Л Е С
ҚҰРЫЛЫМДАРЫНДА НАРЫҚ ҚАҒИДАТТАРЫНЫҢ
САҚТАЛУЫНА БАЙЛАНЫСТЫ РЕВИЗИЯ ЖАСАУ
Үкіметтің 2016 жылдың 9 қыркүйектегі кеңейтілген
отырысында Мемлекет басшысы министрліктердің
ведомстволық бағынышты ұйымдары мен ведомстволарға
оларды бәсекелес ортаға беру немесе жергілікті қамту
деңгейіне қайталап инвентаризация жүргізу керектігін атап
өтті.
Қазіргі таңда квазимемлекеттік сектордың экономикаға
ықпалы шамадан тыс жоғары болып отыр. Мемлекеттің
бақылауындағы ұйымдар активтерінің үлесі ІЖӨ-нің 60
пайызына жетеді.
Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Мемлекеттік
мүлік және жекешелендіру комитетіне қарасты Мемлекеттік
мүлік реестрі (www.gosreestr.kz) жекеленген мемлекеттік
компаниялар үлестестіктің 9-шы деңгейіне дейінгі
ұйымдық құрылымдарға иелік етіп отырғанына қарамастан,
еншілес және бағынышты ұйымдардағы үлестестіктің 5-ші
деңгейіне дейін ғана көрсетеді, сол себепті де мемлекеттік
компаниялардың нақты саны туралы дерек жоқ.
Қалыптасқан күрделі жағдайды еңсеру үшін Мемлекет
басшысының Экономикалық ынтымақтастық және даму
ұйымы (ЭЫДҰ) елдерінің тәжірибесі бойынша мемлекеттің
экономикаға қатысу үлесін ІЖӨ-нің 15 пайызына дейін азайту
жөніндегі тапсырмасын орындау аясында жекешелендірудің
2016-2020 жылдарға арналған кешенді жоспарын жүзеге
асырумен бірге үкіметтік деңгейде арнайы жұмыс тобын
(Үкіметтік штаб) құру ұсынылып отыр. Мемлекеттік
қатысумен ұйымдар жұмыс істейтін бәсекелестік орта
14
Республикалық “СЕРПІЛІС” газеті – 28 қараша 2016 ж | № 02 (02)
жағдайын талдау мен бағалау, олардың одан әрі қызмет
етуінің қисындылығы жөнінде ұсыныстар енгізу қажет.
Осыған байланысты бизнес-қауымдастықтың өкілдерімен
бірге мемлекеттік органдардың еншілес және қарамағындағы
ұйымдарының қызметіне толыққанды зерттеулер және
ЭЫДҰ стандарттары мен нарық ұстанымдарының бұзылуына
талдаулар жүргізу ұсынылады.
Жүргізілген талдау негізінде, жоғарыда келтірілген
ұстанымдар мен міндеттерге сай келмейтін, субъектілер
мен ұйымдарды жекешелендіру немесе жою туралы үкім
шығарылады.
Жоғарыда айтылған шаралар Мемлекет басшысы
белгілеген және жалпы Қазақстанның әлемдегі ең
дамыған 30 елдің қатарынау кіру стратегиясына, ЭЫДҰ
стандарттарын енгізу ісіне толық сәйкеседі деп есептейміз.
Осыған байланысты аталған шараларды Үкіметтің Мемлекет
басшысының тапсырмаларын орындау жөніндегі жоспарына
енгізуді ұсынамыз.
«Атамекен» ҰКП алдағы уақытта мемлекеттік
органдармен бірге ұсыныстарды талқылау және жетілдіруге
атсалысуға, сондай-ақ егжей-тегжейлі тетіктерді, қажетті
есептеулерді, нормативтік-құқықтық актілерді өзгерту
жөніндегі ұсыныстарды ұсынуға дайын.
* * * * * * *
ҰСТАЗДАРДЫ КҮШТЕП ГАЗЕТКЕ
ЖАЗЫЛУДЫ ТОҚТАТУ КЕРЕК
Мектепте ата-анадан ақша жинайды деп сын айтамыз.
Ол әрине орынды. Бірақ мұғалімдердің дәл сондай құқығы
бұзылып жатқанда қоғам үндемей қалғаны дұрыс емес.
Өзгеріс жасайтын уақыт келді.
Мұғалімдермен барлық өңірлерде кездесу кезінде ең
көп еститін сұрағым: мектептерде баспасөзге ерікті-еріксіз
жаздыру қашан тоқтайды? Әрине бұл сұрақтың жауабы
қиын және терең зерттеп білуді қажет етеді. Себебі, Білім
министрлігі бұған қатысы жоқ, ал баспасөз басшылары ондай
бұйрық беруге құзіретті емес.
Онсызда айлығы көп емес мұғалімнен жазылу кезінде
әрқайсысынан 10 мың теңгеден жоғары суммаға амал
жоқ жаздырады. Жазылмайын десе директор ұрсады. Ал
директорға ұрсатын кім?
Әрине бұл соңғы кезде пайда болмаған үрдіс. Бұрыннан
бар. Бірақ заман өзгерді, заң өзгерді. Үш тілдік, электронды
оқыту, жаңа мазмұн, белсенді ата-аналар, талабы мол
оқушылармен жұмыс жасау ….
Ұстаздардың жауапкершіліктері артып, оларға қойылатын
талап күшейсе де жалақысы өскен жоқ. Ал сол онсыз да
ал мөлшердегі ақшаға қоғамның қол сұққаны қаншалықты
дұрыс?
Жеме жемге келгенде бұл заңсыз әрекет. Газет шығарып
тарату тек ақша емес бұл идеология құралы деп айтамыз.
Бірақ сол идеология тек ұстаздардың арасында жүргізү керек
пе? Қанша кездестім сол мұғалімнен артық мемлекеттің
саясатын қолдаушыларды көп көрмедім. Қалғандар алдымен
соларға жетіп алсын.
Ал дәл сол ұстаздарға ақпарат тарату қажет болса
мектептің кітапханасына бір екі данасы бар. Кезекпен оқуды
ұйымдастырайық. Үнемдеген ақшасына балаларына тамақ
алсын. Қоғамға ұстаздар газет оқығаны керек болса бюджет
арқылы тегін таратайық.
Тағы да бір ескеретін жағдай — бұрынға қарағанда казір
интернет бар емес пе. Барлық ұстаздарда үйінде ғаламторға
қосылған компьютер бар деп ойлаймын, онсыз сабаққа
дайындалу қиындау. Оған ай сайын ақша төлейді, сол жерде
қажетті ақпаратты тауып алады. Газеттердің сайты бар.
Қосымша ақшаға сатып алу қажеттігі жоқ?
Газет шықаннан кейін ауылға 3-4 куннен кейін жиналып
бір-ақ келеді. Ол кезде бүкіл жаңалық ескеріп кетеді.
Теледидардан, интернеттен барлығы танысып қояды. Сонда
не үшін ақшасын төлейді? Көп ұстаздардың үйлерінде
баспаханадан қалай шықты, сол күйінше, ашылмай , оқылмай
«пачкасімен» тау болып жатқан газеттерді көремін. Әрине
босқа қалмайды — тіршілігіне әйтеуір жаратады.
Ал менің ойымша газет казір тек идеология, саясат
құралы емес — бұл ақпараттық бизнестің бір түрі. Жазылу
науқаны бәсекелестіктің көрсеткіші. Мықты газеттерді іздеп
жүріп алады.
Ал егер өнім сапасыз болса — алғысы келмейді. Онда
«алсаңда аласың, алмасаңда аласың» деп мәжбүрлегенше,
газеттердің сапасын дұрыстауға әрекет жасайық. Ең мықты
журналистерді тартып, ең қызықты пайдалы мақалалар
жаздырайық.
Педагогтардың жақсы жаманды таңдауға білімі жетеді.
Өздері қызығып алып оқиды.
Ал бизнестің біреуіне газет сатуына көмектесіп біреуне
көмектеспеу — бұл сыбайластық жемқорлықтың белгісі.
Бір де бір мүғалім прокуратураға арыз жазса жауапкершілігі
ауыр. Оны да ойлану керек. «Иделогияны қолдаймын» деп
жүріп мемлекеттің сыбайластық жемқорлықты болдырмау,
азаматтардың құқығын қорғау идеологиясына қарсы әрекет
болып табылмасын.
Бұл мәселеде қалалық және ауылдық жерде жазылу
өзгешелігі бар. Яғни, қала мұғалімі жазылуда еркіндеу. көбісі
қалаған баспасөзіне өзі жазылады. Ал ауылда еріксіз жаздыру
көбірек.
Осы мәселені зерттеп бүкіл қоғам болып мұғалімдерімізге
көмектесетін бір нақты шешімін табатын уақыты келді. Бас
прокуратура, жергілікті әкәмшілік , қоғамдық ұйымдар осы
мәселе бойынша тез арада шара қабылдау керек.
Мұрат Әбенов, қоғам қайраткері
«Атамекен» ҰКП Төрағасының орынбасары
* * * * * * *
ЛЮБОЙ КОНКУРС ЗА ВАШИ ДЕНЬГИ
Дата: 16.11.16
Содержать школьника - задача не из дешевых. В начале
учебного года мамы и папы сетуют на дорожающие
канцтовары и одежду, затем недовольны сборами на
нужды школы и класса. В последнее время статья расходов
пополнилась платными конкурсами и олимпиадами.
Казахстанские школы заполонили платные олимпиады и
интеллектуальные игры. Стоит ли в них участвовать?
Содержать школьника - задача не из дешевых. В
начале учебного года мамы и папы сетуют на бесконечно
дорожающие канцтовары и одежду, затем недовольны
денежными сборами на нужды школы и класса. В
последнее время статья школьных расходов пополнилась
платными конкурсами и олимпиадами. «Ак бота», «Русский
15
Республикалық “СЕРПІЛІС” газеті – 28 қараша 2016 ж | № 02 (02)
медвежонок», «Пони», «Золотое руно», КИО, дистанционные
олимпиады... - только мы насчитали более сорока платных
испытаний, которые проводятся в школах страны. Но только
что дает детям участие в них? За что платят родители? На эти
и другие вопросы «НГ» попыталась найти ответы.
Чиновники от образования говорят, что никто не вправе
принуждать детей к участию в платных олимпиадах и
конкурсах
А польза в чем?
Жительница Костаная Акжан АЛТЫБАЕВА - мама
пятерых детей, трое из которых учатся в школе. Школьники
периодически участвуют в платных олимпиадах и играх.
Родителям это обходится в 350-500 тенге за испытание.
«Участвуем, потому что другие участвуют», - говорит
многодетная мама. Вообще, «не хотим, чтобы ребенок
чувствовал обделенным» - один из самых распространенных
аргументов среди родителей. Они готовы давать деньги,
лишь бы дети были довольны и не чувствовали себя белыми
воронами. Тем более что организаторы платных олимпиад и
игр выдают сертификаты всем без исключения участникам.
- У нас дома целая стопка этих сертификатов, - говорит
Акжан Алтыбаева. - «Золотое руно», «Кенгуру», «Ак бота»
- всех названий сразу и не вспомнишь. На самом деле, они
детям ничего не дают, это просто отметка об участии. Вот
если бы задания соответствовали школьной программе или
хорошие результаты влияли бы на оценки за четверть, была
бы польза от этих олимпиад. А так это выглядит как способ
заработка для организаторов.
В большинстве случаев задания так называемых
интеллектуальных турниров и марафонов - это тесты с
вариантами ответов. Реже встречаются открытые вопросы,
когда участнику необходимо самостоятельно вписывать
ответы. По мнению учителей, зачастую школьникам
предлагают задания повышенного уровня сложности.
Сторонники такого подхода к составлению заданий
говорят, что это своего рода тренировка для детей, которые
намерены в последующем участвовать в более серьезных
интеллектуальных состязаниях.
- Дети, которые принимают активное участие в таких
мероприятиях, потом «выстреливают» на республиканских
и международных олимпиадах, - утверждает Надежда
ДЯДИК, директор ТОО «Евразийский центр поддержки и
развития молодежи», 5 лет занимающегося организациями
подобных испытаний. - Здесь все, как со спортсменами - чем
эффективнее тренировка, тем лучше результат.
Платные олимпиады еще рассматривают как способ
проверки знаний и расширения кругозора школьников.
Однако здесь есть свои нюансы.
- Это утверждение верно только в том случае, если дети
самостоятельно выполняют задания, - поясняет учитель
математики кызылординской СШ № 112 Рафкат ХАФИЗОВ.
- А у нас обычно как бывает? Учителя начинают помогать
ученикам, решают за них задания. Постоянно говорю им:
дайте детям самостоятельно поработать. А иначе какой же
это срез знаний?
На деле получается, что свои знания и эрудицию
проверяют не школьники, а педагоги. По словам учителя,
заинтересованность последних объясняется тем, что
каждый сертификат участника дает определенный бонус
при прохождении аттестации. Иначе говоря, чем больше
всевозможных сертификатов и дипломов у учеников, тем
легче учителям повысить квалификацию. Возможно, поэтому
в некоторых случаях сертификаты не выдают детям на дом,
а собирают их в специальную папку, именуемую портфолио.
Нередки случаи, когда листы с заданиями выдаются
школьникам на дом. Тут уже родители вместе с отпрысками
корпят над поиском правильных ответов в Интернете.
Мамы и папы даже создают тематические форумы, где
делятся друг с другом полезной информацией. Хорошо, если
результаты таких совместных поисков остаются в памяти
школьников и закрепляются в дальнейшем. В противном
случае, единственная польза для детей от всей этой кутерьмы
- оттачивание навыков интернет-серфинга.
Как сказала «НГ» учительница начальных классов
одной из костанайских школ, не пожелавшая называть свою
фамилию, «в большинстве случаев дети поучаствовали
и забыли. Главное для них то, что им дают красочные
сертификаты. Они так радуются, когда получают их».
Польза от участия в платных турнирах и марафонах чисто
номинальная, говорят педагоги
Законно ли проводить платные олимпиады и конкурсы в
школах? Этот вопрос жительница Тобола Наталья Булатова
два месяца назад задала на блоге руководителя управления
образования акимата Костанайской области. Ей ответили, что
предпринимательская деятельность в сфере дополнительного
образования, к коей относятся платные интеллектуальные
состязания, не требует лицензирования. Из чего следует, что
ею могут заниматься как частные, так и государственные
организации.
Мы насчитали в Казахстане несколько центров - частных
и государственных - которые «рулят» платными олимпиадами
и конкурсами. Это РГКП РНМЦ «Дарын» (его региональное
подразделение в Костанае - РГКП РНПЦ «Қостанай
дарыны»), РУМЦДО, ТОО «Евразийский центр поддержки
и развития молодежи», общественный фонд «Уркер» и др.
«НГ» направила официальные запросы в две организации
- РНПЦ «Қостанай дарыны» и РУМЦДО (Республиканский
учебно-методический центр дополнительного образования).
Один из вопросов звучал так: «Сколько денег с начала 2016
года вы заработали на проведении платных конкурсов
и олимпиад?» В РНПЦ «Қостанай дарыны» эта сумма
составила 4 091 000 тенге, в РУМЦДО - 16 808 000 тенге.
Как отмечают в РНПЦ «Қостанай дарыны», учреждение
финансируется из бюджета на 72%. «Остальные средства,
особенно в части содержания здания, приобретения
канцелярских товаров, оплаты коммунальных услуг
(телефонная связь, Интернет, электроэнергия, тепло- и
водоснабжение), необходимо заработать самостоятельно»,
- указано в ответе на запрос «НГ».
Государственное финансирование РУМЦДО прекращено
с 2014 года. Поэтому организация все свои затраты (расходы
на техническое сопровождение сайта, услуги связи, Интернет,
банковские услуги, налоги, канцелярские товары, заработную
плату сотрудников и т. д.) закладывает в стоимость участия,
которая получается довольно внушительной - 1 500-5
000 тенге. За год РУМЦДО проводит более 60 платных
интернет-конкурсов. При этом целесообразность проведения
некоторых из них вызывает откровенные сомнения.
Например, конкурс «Волшебный пластилин»,
рассчитанный на детей дошкольного возраста. По положению,
участники должны слепить поделку, сфотографировать ее и
отправить снимки на электронный адрес центра, не забыв
16
Республикалық “СЕРПІЛІС” газеті – 28 қараша 2016 ж | № 02 (02)
приложить квитанцию об оплате организационного взноса - 1
500 тенге. Поскольку конкурс виртуальный, то и награждение
проводится соответствующим образом - родителям всех
участников, в том числе и призеров, после подведения итогов
присылают ссылки, пройдя по которым, они могут скачать
свои дипломы и сертификаты.
Возникает закономерный вопрос: за что же платят деньги
родители, раз им даже бумажки об участии не выдают? На
что РУМЦДО отвечает: «Сертификат или диплом выдается
в электронном варианте, потому что конкурс проводится в
дистанционном формате. Кроме того, для выдачи бумажного
сертификата или диплома потребуются дополнительные
расходы на специальную бумагу, заправку цветных
картриджей и почтовые услуги, что привело бы повышению
организационного взноса». Без комментариев.
Вопрос о том, сколько удается ежегодно заработать на
проведении платных олимпиад и игр, мы задали также
директору ТОО «Евразийский центр развития и поддержки
молодежи» Надежде Дядик. Она не ответила, сославшись на
коммерческую тайну.
Олимпиады из-под палки
Остается открытым вопрос, как мотивируют детей к
участию в этих олимпиадах и конкурсах? Все, к кому мы
обращались за комментарием в Костанае, утверждали,
что никто не заставляет детей делать это. Чиновники от
образования, администрации школ, организаторы платных
состязаний в один голос твердили, что участие - дело
выбора каждого родителя и ребенка. Между тем заместитель
председателя правления НПП «Атамекен» Мурат АБЕНОВ,
который в данный момент в составе общественной комиссии
проверяет школы Астаны на предмет поборов, утверждает,
что в столице сложилась совершенно противоположная
ситуация.
- Буквально на днях мы встречались с родительскими
комитетами, - рассказывает Абенов. - Помимо постоянных
поборов родителей, возмущает проведение платных олимпиад
в школах. Здесь налицо ряд нарушений - это использование
труда учителей, школьных помещений, уклонение от
уплаты налогов, ведь участникам не дают никаких чеков
об оплате. Нередко на детей оказывается давление. К тому
же при проведении этих мероприятий срываются занятия.
Почему ресурсы школы должны использоваться в чьих-то
коммерческих интересах? Платные олимпиады никакой
пользы детям не несут, это средство обогащения для
организаторов.
По словам заместителя председателя правления НПП
«Атамекен», результаты проверки комиссии будут переданы в
профильное министерство, налоговую службу и прокуратуру.
Костанайцам, столкнувшихся с фактами принудительного
участия в платных олимпиадах, Мурат Абенов призывает
обращаться в общественную комиссию в Астане.
Платить ли за виртуальные олимпиады или готовить
детей к официальным состязаниям - решать каждому. Важно
понимать, что свобода выбора у вас есть.
Эта статья взята с сайта: http://www.ng.kz/modules/
newspaper/article.php?numberid=539&storyid=22922
* * * * * * * *
МББ аты: «CЕРПІЛІС» газеті
МББ тілі: қазақша, орысша
Шығу жиілігі: айына 2 рет
Тарату аумағы: Қазақстан Республикасы
Меншік иесі: «Серпін» әлеуметтік даму ұлттық қоры»
қоғамдық қоры (Астана қаласы)
Редактор: И.Б.Нагиев
Тақырыптық бағыты: білім, ақпараттық-танымдық
----------------------------------------------
«Республикалық СЕРПІЛІС» газетіне жарияланған
ақпараттардың авторлық құқы ақпарат авторына
тиесілі, редакция жауапты емес. Жарияланған ақпарат
авторларының пікірлері редакция көзқарасын білдірмейді.
Газет Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат
министрлігінің Ақпарат және мұрағат комитетінде тіркеліп,
2016 жылғы 25 наурызда № 15919-Г куәлігі берілді.
Тапсырыс: 19 Таралымы: 2000 дана.
Газет ТОО ZAMAN-PRINT ЖШС
баспаханасында басылды.
Алматы. ул.Таттибекова, 46, офис 9
Алматы қаласы – 2016 жыл
«СЕРПІН» В СЕВЕРО-КАЗАХСТАНСКОЙ ОБЛАСТИ
В СКО по проекту «Серпін» проходят обучение
1109 студента, в том числе в вузах – 621 студентов,
в колледжах – 488.
16-18 ноября 2016 года советник президента АО «Центр
международных программ» Талгат Аскаров и руководитель
республиканского социального проекта «Серпін» Кульзия
Тобатаева посетили восемь учебных заведений Северо-
Казахстанской области где проходят обучение обладатели
государственного образовательного проекта «Серпін».
Во время посещения учебных заведений руководители
Проекта совместно с представителями Управления
образования и молодежной политики области ознакомятся
с условиями и программой обучения, оснащением кабинетов,
лабораторий, мастерских учебных заведений, условиями
проживания и организацией досуга студентов в общежитиях.
Кроме того, по итогам проведенной оценки кураторы
проведут встречи со студентами, выслушают их пожелания
и предложения по улучшению условий реализации Проекта.
Проект «Серпін-2050» стал эффективным инструментом
вовлечения молодежи в миграционные процессы и вызвал
большой интерес среди молодежи.
Достарыңызбен бөлісу: |