Microsoft Word 1 География doc
жүктеу/скачать 16,6 Mb. Pdf көрінісі
|
журнал казну вестник
- Бұл бет үшін навигация:
- Жан басына шаққандағы ІЖӨ (САП бойынша 1 адамға доллар)
- Орталық Азия елдерінің сыртқы сауда айналымы (млрд. долл.) /5/
| ҚазҰУ Хабаршысы. География сериясы. 2010, №2 (31)
15 Қырғызстаннан 5,4 есе, Өзбекстаннан 4,4 есе, Тəжікстаннан 6,2 есе, Түркіменстаннан 2 есе артық тұр. 5-кесте Жан басына шаққандағы ІЖӨ (САП бойынша 1 адамға доллар) Елдер 2000 2007 2008 Қазақстан 5871 11100 11464 Түркменстан 3956 5200 5782,5 Қырғызстан 2711 2000 2118 Өзбекстан 2441 2300 2583 Тəжікстан 1152 1800 1846 Орталық Азия 2772 3600 4097,5 Орталық Азияның сыртқы сауда айналымы 2000 жылы 26,4 млрд.доллардан 2008 жылы 153,4 млрдқа, яғни, 5,8 есеге өсті, оның ішінде: Қазақстанда 7,9 есеге, Қырғызстан-5,2, Өзбекстан – 2,8, Тəжікстан – 3,9, Түркменстан – 4,2 есеге өсті. Қазақстанның аймақтағы үлесі 2000 жылы 52,3% болды, 2008 жылы 18,6%-ға ұлғайды, яғни үлесі 70,9% жетіп, аймақта жетекші рөл атқарады (6-кесте). 6-кесте Орталық Азия елдерінің сыртқы сауда айналымы (млрд. долл.) /5/ Елдер 2000 ОА үлесі % есебімен 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 ОА үлесі % есебімен 2008 Қазақстан 13,8 52,3 15,1 16,2 21,3 32,9 45,2 61,9 80,5 109 70,9 Қырғызстан 1,0 3,8 0,9 1,1 1,3 1,7 1,8 2,5 3,7 5,2 3,4 Өзбекстан 6,2 23,5 6,3 5,7 6,7 8,7 9,5 10,7 14,7 17,3 11,2 Тəжікстан 1,2 4,5 1,4 1,5 1,6 2,3 2,2 3,1 4,4 4,7 3,1 Түркіменстан 4,2 15,9 4,9 5,0 6,1 7,2 8,6 9,4 11,6 17,6 11,4 Барлығы 26,4 100 28,6 29,5 37,0 52,8 63,9 88,4 114,9 153,8 100 Орталық Азия елдерінің негізгі сыртқы сауда серіктестері - Еуропалық Одақ (26,8%), Ресей (18,2%), Қытай (13,5%). Қазақстанның Еуропалық Одақтағы сауда айналым үлесі аймақтың 92%-ын құрайды. Қазақстанның Қытаймен 2008 жылы сауда айналымы 16,4 млрд. доллар, Ресеймен 28,8 млрд. долларға жетті (осы ретте 2000 жылы Қытаймен – 4,1 млрд. долл., Ресеймен – 4,2 млрд.). Қазақстанның сыртқы сауда айналымында Қытайдың Шыңжан-Ұйғыр автономиялық ауданы басты рөл атқарады. 2008 жылы Қазақстанның ШУАР мен сыртқы сауда айналымы 9,3 млрд. доллар, яғни, Қытаймен барлық сауда айналымының 76,2%-ын алады. Қазақстанның Орталық Азия елдерімен сыртқы сауда көлемі 2008 жылы 3111,4 млн долларға жетті, яғни 2000 жылмен салыстырғанда (400,2 млн. доллар) 7,3 есеге ұлғайды. Дегенмен, жалпы сыртқы сауда айналымында өзге елдер (Қырғызстан, Өзбекстан, Тəжікстан, Түркіменстан) 2,8%-ды ғана құрап отыр. Қазақстанның басты сауда серіктестері Еуропалық Одақ елдері – үлесі 35,9% Ресей – 18,3%, Қытай – 11,2%. Қазақстанның аймақтағы сауда айналымында бірінші орынды Өзбекстан алады – 1,8 млрд. доллар (2000 ж. – 204 млн. долл.), үлес салмағы 57,5%, одан кейінгі Қырғызстан – 608,4 млн.долл. (2000 ж. – 88,4), үлес салмағы 19,6%, Түркіменстан 437,9 млн. долл. (50,5), үлес салмағы 14,0% Тəжікстан 277,1 млн. долл. (57,3), үлес салмағы – 8,9%-ды құрайды. Орталық Азияның экспорттық пен импорттық потенциалы əр елдің халықаралық жəне аймақтық географиялық еңбек бөлінісіндегі орнына, яғни, оның аумақтық, табиғи- ресурстық, əлеуметтік-демографиялық, экономикалық əлеуеттеріне (потенциалына) байланысты (7-кесте). Мысалы, Қазақстанның экспорттық салалары: мұнай-газ, көмір, қара жəне түсті металлургия өнеркəсіптері, дəнді-дақыл шаруашылығы; Қырғызстанда тау-кен өнеркəсібі, сурьма, сынап, қалайы, алтын мен гидроэнергетика, жүн өнеркəсібі, қой шаруашылығы, |