Microsoft Word Oқу сауаттылығы 100-нұсқа
жүктеу/скачать 4,44 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ОҚУ САУАТТЫЛЫҒЫ
| ОҚУ САУАТТЫЛЫҒЫ
9 Не де болса үміт бар ғой. Қаршадай Ералы көз көрмеген алыс жолға сол үмітпен аттанды ғой. Бұрын қайда аттап басса да, үрей анталап тұрмаушы ма еді. Жоңғар қайтер екен, қалмақ қайтер екен, башқұрт қайтер екен деп қаралай қылпылдап бітуші едік қой. Енді, не де болса, бір үміт бар емес пе. Ендеше, мынау Үркер де жақсылығымен туған шығар. Тек бұның, тек мынау талайды көріп, талай тауға басын соққан көнтері жұртының алдынан ылғи осылай үміт шырағы туып тұрғандай! 7. Мəәтіннің тақырыбы қандай? A)Үміт шырағы B)Жұлдыз сыры C)Ырымшыл халық D)Дала аспаны E)Жақсылық нышаны 8. «Не де болса үміт бар ғой. Қаршадай Ералы көз көрмеген алыс жолға сол үмітпен аттанды ғой» деп кейіпкердің қандай қасиетін көрсетіп тұр? A)Тəәуекелшілдігін B)Сабырлылығын C)Ұстамдылығын D)Жігерлілігін E)Мақсатшылдығын 9. Мəәтіннің бірінші азатжолы қандай үлгіде жазылған? A)ƏӘңгімелеу B)Баяндау C)Суреттеу D)Пайымдау E)Сипаттау 10. Мəәтін мазмұнына сəәйкес «Бəәлкім, мынау бірін-бірі иықтап, бірін-бірі төбеден нұқып жатқан əәумесер дүниеде аз халықтарға да осы Үркер мінез керек шығар!» деу арқылы автор қандай нəәрсеге назар аудартады? A)Шынайылыққа B)Сабырлыққа C)Болжампаздыққа D)Сенімділікке E)Турашылдыққа 11. «Халық не себептен «Үміт артсаң, Үркерге қара!» деген? A)Дəәстүрді құрметтеген B)Түн жылы болатындықтан C)Бағыт сілтеуші болғандықтан D)Жақсылыққа жорығандықтан E)Түн жарық болатындықтан 12. Автордың «...Тек бұның, тек мынау талайды көріп, талай тауға басын соққан көнтері жұртының алдынан ылғи осылай үміт шырағы туып тұрғандай!» деп аяқтауының мақсаты қандай? ОҚУ САУАТТЫЛЫҒЫ 10 A)Халқына жанашыр болу B)Халқына сенім арту C)Халқының қамын ойлау D)Халқына қамқор болу E)Халқының жолын ашу Жуықта Шығыс Қазақстанның Катонқарағай жəәне Күршім аудандарында 50- ден астам сұңқар мен ителгі еркіндікке жіберілді. Кезінде контрабандалық жолмен шетелдерге өтіп кеткен құстар аймаққа Біріккен Араб ƏӘмірлігінен əәкелініп отыр. Дубай қаласындағы экологиялық агенттіктің бұл жобасы əәлемде 18 жыл көлемінде жүзеге асырылып келеді. Осыған байланысты құрылған арнайы қор «Қызыл кітапқа» енген жəәне жылдан-жылға азайып бара жатқан сұңқарлардың санын қалпына келтірумен айналысады. Арабтар аңшылыққа пайдаланатын құстарды еркіндікке жіберу жөніндегі жобасын бұған дейін Қырғызстан жəәне Пəәкістан елдерінде жүргізген. Соңғы бірнеше жыл ішінде бұл ауқымды экологиялық шараға Қазақстан да қатысып отыр. Басына сəәлде киіп, ақ киімге оранған арабтардың Алтай өңіріне келуі – күнде бола бермейтін оқиға. Сондықтан болар, қонақтардың əәрбір əәрекеті мен жүріс-тұрысын бақылау көпшілік үшін қызықты болды. Саятшылық пен құсбегілік қазақтың қанына сіңген өнер болса да, арабтардан үйренетін тəәжірибе көп. Олар сұңқарды аса қасиетті құс санағандықтан, Араб ƏӘмірлігінде онымен тек ақсүйектер ғана саятшылық құратын көрінеді. Сонымен бірге, арабтың ежелгі дəәстүрі бойынша, аңшылыққа 2 жыл пайдаланылған құс міндетті түрде еркіндікке жіберіліп отырған. Өйткені, адамзат баласы жабайы табиғаттағы сұңқар мен ителгі санының азаюына залал келтірмеуі тиіс. Қазір əәлемнің бірқатар елдерінде жүзеге асырылып отырған осы экологиялық бағдарлама да дəәстүрдің негізінде жасалыпты. Біріккен Араб ƏӘмірлігіне құдай көптеген табиғат ресурстарын берген. Сондықтан да біз жабайы табиғатқа зиян келтірмеуіміз жəәне құстың санын көбейтуге болашақта да өз үлесімізді қосуымыз қажет. Арабтардың аңға шығу дəәстүрі бойынша сұңқарлар екі жылдан кейін бостандыққа жіберіліп тұрған. Өйткені соңғы 10 жылда сұңқарды браконьерлік жолмен аулап, шетелге сататындар көбейіп кетті. – Мəәселен, бүгін біз бостандыққа ұшырып жатқан құстардың барлығы біздің елдегі контрабандашылардан тəәркіленген, – деді бізге берген сұхбатында экологиялық жобаның үйлестірушісі Мұхаммед Салих. Араб ƏӘмірлігінде сұңқар мен ителгіні əәлемдік деңгейде қорғау жөніндегі бағдарламаға мемлекет жан-жақты қолдау жасап тұрады. Құстарды бостандыққа жіберуге осы экологиялық жобаның жетекшісі, жоғары мəәртебелі шейх Мухаммед Ахмет Аль Баварди Шығыс Қазақстанға арнайы келіпті. Ол Күршім жəәне Катонқарағай өңірінің таулы, өзенді жерлеріне ұшырылған сұңқарды жеке бақылап, əәрқайсысын суретке түсіріп отырды. Акцияны ұйымдастырушылар, ең бастысы, еркіндікке жіберілген құстар қайтадан браконьерлердің қолына түспесе дейді. Өйткені, өткен жылы ғана Шығыс Қазақстанның дəәл осы аймақтарында 17 сұңқарды ұстап, шетелге өткізбек болған Египет пен Сирия мемлекетінің азаматтары ұсталған болатын. |