Өте көп
|
Көп
|
Бірнеше
|
Біреу
|
Өнім типі
|
Біртекті/
стандартты
|
Дифференциялданған
|
стандартты
Немесе Дифференциялданған
|
Ерекше
|
Баға бақылауы
|
Жоқ
|
Күшті емес
|
Өзара байланысқа тәуелді
|
Өзі белгілейді
|
Сипаттамасы
|
Нарық үлгісі
| | | | | |
Жетілген бәсеке
|
Монопольдік бәсекелестік
|
Олигополия
|
Монополия
|
Салаға кіріп шығу кедергілері
|
жоқ
|
Жеңіл
|
жоғары
|
Өте жоғары
|
Бағалық емес бәсекелестік
|
жоқ
|
Бар, жарнамаға негізделу
|
Бар, диффернциялданған түрінде
|
Компанияның имидждік саясаты
|
Мысалы
|
Фермерлік шаруашылық
|
Киім-кешек, аяқ киім өндіру
|
Автокөлік өндірісі
|
Электроэнергия тарату желісі
| Монопольдік бәсекелестік - Монополиялық бәсеке – салыстырмалы түрде саны көп фирманың бір-біріне ұқсас, бірақ біркелкі емес өнім өндіруі. Әр фирманың рыноктық ұқсастық үлесі аз болғандықтан өнім бағасының түбегей өзгеруіне жеке фирма әсер ете алмайды.
Монополиялық бәсекелестік ерекшеліктері
Сатушылар саны көп
Өнім дифференциациясы
Салаға кіріп шығудың салыстырмалы жеңілдігі
Бағалық емес бәсекелестік
Өнім мынандай белгілері бойынша дифференциалдануы мүмкін: - Өнімнің сапасы бойынша.
- Қызметтер бойынша.
- Орналасуына байланысты.
- Өнімді сатуды ынталандыру түріне байланысты және өнімнің сыртқы түріне байланысты.
2. Монополиялық бәсеке жағдайындағы баға мен көлемді анықтау - MR = МС пайданы максималдайды.
- Ескеру керек:
- • монополиялық бәсекелестік жағдайында жеке фирманың сұраныс қисығы абсолютті икемді емес;
- •Өнім көлемін арттыру үшін фирма тауар бағасын түсіруі қажет, және сол себептен шекті табыс қисығы сұраныс қисығынан төмен орналасқан;
- • Фирманың пайда алуы немесе шығынға батуы орташа жалпы шығындарға байланысты.
Монополиялық бәс-ң қысқа мерзімді тепе-теңдігі Ұзақ мерзімді кезеңдегі тепе-теңдік Жарнама арқылы кірісті арттыру Жарнаманың артықшылықтары мен кемшіліктері Сұраныс икемділігі және жарнамадан табыс
Икемді емес сұраныс қисығы
Икемді сұраныс қисығы
Сатылым көлеміне әсер ету стратегиялары
Бағаларды өзгерту;
Белгілі қасиетке ие тауарларды өндіру, өнім дифференциясын күшейту;
Жарнама және өткізу стратегиясын қайта қарау өнімді өткізуді ынталандыруға қатысты тауар дифференциясын күшейту
Монопольдік бәсекелестік нарығының артықшылықтары: - 1) Әртүрлі тауарлар әртүрлі сұранысты қанағаттандыруға бағытталған, тауардың көп ассортиментін ұсынады
- 2) Тауарлардың сапасының жоғарлауына алып келеді, жаңа тауарлардың шығуына және жаңа қажеттіліктердің туындауына алып келеді;
- 3) Өндірістің тұрақты жетіліп отыруына алып келеді, ол өз кезегінде экономикалық дамуға ықпал етеді
- 4) бағалық емес бәсекелестік– сапаның жақсаруы, жарнама мен өнім өткізуді ынталандырады
Монопольдік бәсекелестік нарығының кемшіліктері: - 1) Бұл жағдайда баға жетілген бәсекеден жоғары болады;
- 2) Өндіруші орташа шығындарды кемітуге әрқашан ұмтыла бермейді, саланың өзі өндіріс тиімділігіне ұмтылмайды
- 3) өндірістік мүмкіндіктер толық жүктелмейді, себебі өндіруші шектеулі тұтынушыларға бағытталған.
Практика сабағына үй тапсырмасы - 1 Дәріс тақырыбы бойынша блок-схема құру
- А4 параққа қолмен жауаптарын жазып мудлға сканмен тіркеу
- Монополиялық бәсеке шығындарына түсінік беріңіз.
- Бағалық емес бәсеке дегеніміз не?
- Жарнаманың бәсекелесудегі орны қандай?
- Монополиялық бәсеке нарығына төмендегілердің қайсысыларын жатқызуға болады:
- А) автомобильдер нарығын;
- В) сабын, тiс пастасы нарықтарын;
- С) ауыл шаруашылық өнімдері нарығын;
- D) шикiзаттар нарығын;
- Е) энергетикалық нарықты;
- F) тұрмыстық техника өндіру;
- G) кондитерлік бұйымдар өндірісі.
Достарыңызбен бөлісу: |
