Жұмыс 12. Натрий сульфаты декагидраты. Реагенттер: Na2CO3; H2SO4, 20% (салмақ бойынша) ерітінді.
Натрий сульфаты декагидраты (Глаубер тұзы) Na2SO4*10H2O-ірі призмалық түссіз кристалдар, ащы тұзды дәм. Кристалдар ауада ыдырап, сусыз тұзға айналады. 32,40C температурада кристалды гидрат кристалдану суында ериді. 1000С-та Na2SO4*10H2O сусызданып, ақ ұнтақтағыш Na2SO4 ұнтағы түзіледі. Медицинада, шыны, тоқыма, сабын және былғары өнеркәсібінде қолданылады.
Жұмыс барысы.Құрғақ натрий карбонатын кішкене бөліктерде 50мл күкірт қышқылы ерітіндісіне CO2 бөлінуі тоқтағанша қосады (ерітінді аздап сілтілі болуы керек):
Na2CO3+H2SO4=Na2SO4+CO2^+H2O
Артық CO2қайнату арқылы жойылады. Содан кейін ерітінді сүзіледі және кристалдану басталғанша буланады. Қоспа салқындатылады, тұндырылған кристалдар аз мөлшерде мұзды сумен 1-2 рет тез жуылады және бөлме температурасында кептіріледі.
Жұмыс 13. Натрий тиосульфаты пентагидраты Реагенттер: Na2SO3*7H2O; күкірт, этанол.
Натрий тиосульфаты пентагидрат Na2S2O3*5H2O-мөлдір кристалдар, ауада тұрақты, суда жақсы ериді (тұз ерітіндісі аздап сілтілі реакцияға ие), спиртте ерімейді. 560С-та кристалданған суда балқиды, 1000С-та сусызданады және күйдіру кезінде ыдырайды:
4Na2S2O3=3Na2SO4+Na2S5 Ол фотографияда (фиксатор), медицинада қарсы агент ретінде және аллергиялық ауруларда қолданылады.
Жұмыс барысы. Дөңгелек түбі бар колбаға 100мл су, 50г Na2SO3*7H2O; 7г майда ұнтақталған күкірт, спиртпен алдын ала суланған (күкірт сумен суланбайды). Құрылғыны рефлюкс конденсаторымен жинаңыз (16 сурет), қоспаны қыздырып, күкірттің көп бөлігі ерігенше қайнатыңыз:
Na2SO3+S+5H2O=Na2S2O3*5H2O
Қалған күкіртті сүзеді, ерітіндіні су моншасында 40-500С кристалдану басталғанша буландырады және суытады. Кристаллдарды сорып алып, бөлме температурасында кептіреді. Егер препарат жеткілікті таза болмаса, ол қайта кристалданады: 7 массалы тұздың бөліктері 3 массада ерітіледі. Ыстық ерітінді сүзгіден өткізіліп, 00С дейін салқындатылады. Тұндырылған тұзды сорып алып кептіреді. Таза препарат алу үшін қайта кристалданған тұзды спиртпен және қағазбен жуады. Тұзды жақсы жабық бөтелкеде сақтаңыз.