Қалдық шөгінді бассейндер- үлкен бассейндердің жер блоктары қозғалысы әсерінен көлемінің қысқаруынан пайда болады.
Жаңадан пайда болған иілу- бассейндері- шөгінді бассейндердің ең көп таралған түрі. Оның төрт түрді ажыратуға болады: 1) литосфераның созылуына байланысты иілу, 2) литосфера блогының төмен түсуіне байланысты иілу, 3) литосфераның ауырлығына байланысты бүгілуі, 4) иілуіне байланысты литосфераның бүгілуі.
2
3
4
1
Жердің шөгу бассейндерінің және газ-мұнай жинақталу "полюстерінің" схемасы
