Мұнайды бөгде заттардан тазарту
Мұнайды бөгде заттардан тазарту
жүктеу/скачать 0,79 Mb.
|
Бека 2001
| 1. Мұнайды бөгде заттардан тазарту
Жер қойнауынан табылған мұнайдың құрамында газ, су және тұз бар. Мұнайды өңдеуге дайындау тұзсыздау, сусыздау және сепарациялау (ілеспе газдарды бөле отырып, қысымды төмендету) сияқты процестерден тұрады. Алынған кен орнынан баланысты шикі мұнайдың құрамында тұздардың, судың және ілеспе газдардың мөлшері әртүрлі болады. Араб мемлекеттерінің кен орындарындағы шикі мұнайдың құрамында тұз және судың мөлшері аз болады. Алайда, Қазақстан мемлекетінің кен орындарындағы шикі мұнайдың құрамында тұздың мөлшері 1 т/300 кг, судың мөлшері 1 т/200-400 л, ілеспе газдың мөлшері 1 т/100 м3 құрайды. Тұздардың және сулардың мөлшерінің жоғары болуы, мұнайдың сапасына теріс әсерін тигізеді. Кен орындарында мұнай екі немесе үш деңгейлі сепарацияға ұшырайды. Сепарацияның бірінші деңгейінің газдарын 0,6-0,7 МПа газөңдеу зауытына (ГӨЗ) бағыттайды; сепарацияның екінші және үшінші деңгейінің газдарын компримерлеуден кейін ГӨЗ -на сепарацияға бағыттайды. Қолданылатын мұнай кен орындарының физикалық қасиеттеріне байланысты ілеспе газды толық жою үшін, сондай-ақ, су-мұнай эмульсиясын жақсы айыру үшін мұнайды сепарацияның соңғы деңгейіне жіберудің алдында қыздырады. Бұл жағдайда мұнайдың қасиеттері жақсарады (оның тұрақтылығы төмендейді), газ өңдеу зауытында өңдеуді қажет ететін бөлінетін газдардың көлемі артады. Мұнай өңдеудің ілеспе газдары мұнай химиясы үшін құнды шикізат болып табылады. Себебі, олардың құрамында С2-С5 көмірсутектерінің жоғары мөлшері бар. Алайда, мұнайдың сепарациясы жеңіл көмірсутектердің толық бөлінуін қамтамасыз етпейді және мұнайда С1-С4 көмірсутектері қалады. Бұл көмірсутектер мұнайды тасымалдағанда немесе сақтағанда бөлінеді. Мұнайды жоғалтуды азайту үшін және қосымша алу мақсатымен тұрақтандыру процесін қолданады. Бұл жағдайда 2,2-2,3% мас. бойынша С3-С5 көмірсутектерді бөлгеннен кейін мұндайда С4-С5 көмірсутектерінің біраз мөлшерін сақтап қалуға мүмкіндік туады. С4-С5 көмірсутектерін жанармайдың қажет сапасын қамтамасыз ету үшін қолданады. Іс жүзінде мұнайды дайындау мен тасымалдағанда әртүрлі сызбаларды қолданады, оларды: - кәсіпорынның орналасуы; - газдардың мұнайдағы мөлшері; - мұнай мен газдың тасымалдау бағыты мен шарттары; -мұнайды өңдеуге дайындау бойынша қондырғыларды салу мүмкіншілігі сияқты көрсеткіштеріне байланысты таңдайды. 1.1 Суретте мұнай өңдеу зауыттарына тасымалдау және жеңіл көмірсутекті шикізатты алу мақсатымен мұнайда біріншілік дайындаудың кең таралған сызбанұсқасы көрсетілген. Шикі мұнай І қабаттан кедергіш тетік 1-ге өтеді және бірінші деңгейлі сүзгіш 2-ге түседі, сепараторды қысым 0,6-0,7 МПа деңгейде ұсталып тұрады, бұл қысым газды ІІ газ өңдеу зауытына компрессорсыз жіберу үшін жеткілікті болады. Кейін бірінші деңгейдің сүзгішінен 2 кедергіш тетік арқылы мұнай екінші деңгейлі сүзгіш 3-ке жіберіледі, бұл жерде қысым төмендегендіктен қалған газ ІІІ бөлінеді. Ары қарай мұнай тұнбағыш 4-ке ағады, бұл жерде мұнайдан қабатты су V және қалған газ бөлінеді. Екінші деңгейлі сүзгіштегі қысым 0,2-0,3 МПа қысымды құрайды. Тұнбағышта қысым атмосферлі қысымға жақын болады. Екінші деңгейлі сепаратор мен тұнбағыштан шыққан газдар компрессор 6-да сығылады да, газ өңдеу зауытына жіберіледі. II 2 II
VI
1
м 6 5 7
IX
IV 4 IV
X XI 1 - V
1
5 1-кедергіш тетік; 2,3-1-ші және 2-ші деңгейлі сүзгіштер; 4-тұнбағыш; 5- үрлегіш; 6-компрессор; 7-газ өңдеу зауыты;8-мұнайды тұрақтандыру қондырғысы; I-қабатты су; II,III-екінші және үшінші сеперацияның газдары; IV-тұрақсыз мұнай; V-қабатқа енгізуге арналған су; VI-метан; VII-этан;VIII- тұрақсыз жанармай; IX-метан және этан; X-тұрақты мұнай; XI-жеңіл көмірсутектердің фракциясы Сурет 1.1 - Мұнайды өңдеуге дайындау Тұнбағыштан мұнай ІV тұрақтандыру қондырғысына түседі. Тұрақтандыру қондырғысының жұмысы төменде көрсетілген. Жеңіл көмірсутектерді жою үшін арналған мұнайды тұрақтандыру процесі әртүрлі әдістермен жүзеге асады. Кәсіпорындарда мұнайды тұрақтандыруы үшін бір мұнаралы қондырғыларды (1.2 - сурет), ал екі мұнаралы қондырғыларды бір мұнарада мұнайды және екінші колоннада газды жанармайды тұрақтандыру үшін, сондай-ақ, екі мұнаралы қондырғыларды газдың мөлшері (1,5% бойынша) жоғары болатын мұнайлар үшін де қолданады. 3
2
I V 1 I II III
5 4 VI
VII
1-жылуалмастырғыш; 2-пеш; 3-ректификациялық колонна; 4- тоңазытқыш; 5-үрлегіш; 6-ыдыс; I-шикі мұнай; II-тұракты мұнай; III-отынды газ; IV-түтінді газдар; V-су; VI-тұрақтандыру газы; VII-жеңіл көмірсутектердің кең фракциясы Сурет 1.2 - Мұнайды зауыттарда тұрақтандыру Тұрақсыз шикі мұнай І алдымен жылуалмастырғыш 1-де қондырғыдан шығып кететін тұрақты мұнай ІІ ағынымен, содан кейін, пеште (2) қыздырылады, содан кейін, ректификациялық мұнараға (тұрақтандырғыш) (3)
түседі. Мұнараның төбесінен шығатын жеңіл көмірсутектер (4) тоңазытқышында тұрақтанады және (5) ыдыста жиналады, бұл жерден олар тұтынушыларға жеңіл көмірсутектердің кең фракциясы VІІ (ЖККФ) ретінде жіберіледі.
1. Қайнау температурасының интервалы бойынша бөлінетін мұнай шикізатын фракцияларға ажырату (біріншілік процестер); 2. Химиялық айналулар арқылы алынған фракциялардың құрамына кіретін көмірсутектерді өңдеу және тауарлы мұнай өнімдерінің құрауыштарын даярлау (екіншілік процестер); 3. Жақсы сапалық көрсеткіштері бар мұнай өнімдерін алу үшін, құрауыштарды араластыру. Мұнай өңдеу - үздіксіз өндіріс зауыттарда өндірістің жұмыс жиілігі толық жөндеудің арасында үш жылды құрайды. МӨЗ - ның функционалды бірлігі - белгілі технологиялық процесті жүзеге асыратын, қондырғының жиынтығы бар объект болатын технологиялық қондырғы болып табылады. Мұнайды өңдеуге дайындау процестері (электртұзсыздау) Шикімұнай құрамына технологиялық қондырғының тотығуын шақыратын, тұздар кіреді. Оларды жою үшін, тұз еритін, шикізатты ыдыстардан түсетін мұнай ЭЛТҚ - электртұзсыздау қондырғысына түседі. (1.3 сурет) 1
II 3 4 5 VI 9
1 10 2 6 6 7
V 8 III
VII IX VII VI VIII
VI IV
8
9 VII
1- сорап дозатор; 2,6,3 - жылуалмастырғыш; 4 - инжекторлы ауыстырғыш; 5,11- электрдегидраторлар; 7 - тұнбағыштар; 8 - автоматты клапан; 9 - диафрагмалы ауыстырғыш;10 - электрод; II - деэмульгатор; I - шикі мұнай; II - деэмульгатор; III - тұзсыздалған мұнай; IV - таза су; V - сілті ерітіндісі; VI - бөлшекті түрде тұзсыздалган мұнай; VII - айнымалы су; VIIII - судағы мұнай эмульсиясы; IX - зауытты қалдықтарға арналған су Сурет 1.3 - Электртұзсыздау қондырғысының сызбанұсқасы
жүктеу/скачать 0,79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|