Многопрофильным научный журнал

ЭКОНОМИКА   
 
 
105
и инновационных технологий фирм проводится с 
использованием 
показателя 
«инновационная 
виртуальная  прибыль»  и  позволяет  определить 
стратегию  развития  региона  или  национальной 
экономики. 
Литература: 
1. Овруцкий, А. В. Потребление в филосов-
ско-экономическом  дискурсе  //Вестник  Бурятско-
го государственного университета. - 2010. - №14. 
- С. 83 – 88. 
2.  Дубровский,  С.  П.  Социально-экономи-
ческие  отношения  как  комплекс  технико-эконо-
мических,  организационно-экономических,  со-
циокультурных и правовых отношений /С. П. Дуб-
ровский,  О.  В.  Патреева,  Е.  М.  Суслова  //Эконо-
мика  образования.-  Кострома:  Костромской  госу-
дарственный  университет  им.  Н.А.  Некрасова. 
2009. –  № 4-1. - С. 25 – 33. 
 
Түйін 
Мақалада  фирманың  экономикалық  өсуінің  және  инновациялық  технологиясының  өзара 
байланысу  үлгісі  ұсынылады.  Ұсынылған  үлгінің  жаңалығы  инновациялық  сыртқы  пайда  арқылы  
фирманың инновациялық технологиясының және экономикалық өсудің өзара анықталуы белгісінде  
бекітіледі. 
Resume 
The article proposes a model of the relations of economic growth and innovation firms. The novelty of 
the  proposed  model  is  the  designation  of  the  relation  and  interaction  of  innovative  technology  firms  and 
economic growth through innovative virtual profits. 
 
 
 
 
 

ҚҰҚЫҚ 
 
106
ӘОЖ 343.533 (574) 
 
ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫҚ МЕНШІКТІ ҚЫЛМЫСТЫҚ-ҚҰҚЫҚТЫҚ ҚОРҒАУ 
 
Хакимова  Г.Е.  –  з.ғ.к.,  А.  Байтұрсынов  атындағы  Қостанай  мемлекеттік  универститетінің 
азаматтық құқық және іс жүргізу кафедрасының меңгерушісі 
Әсетова  С.Ж.  -  А.  Байтұрсынов  атындағы  Қостанай  мемлекеттік  универститетінің 
магистранты 
 
Мазмұндама 
Бұл 
мақалада 
дүниежүзілік 
экономикалық 
аймаққа 
кіру 
мақсатында 
еліміздегі 
интеллектуалдық  меншік  жағдайы  және  интеллектуалдық  іс-әрекеттерді  сақтау  мен  қорғауға 
байланысты көкейкесті мәселелер қамтылған. 
Негізгі  ұғымдар:  интеллектуалдық  меншік,  патенттік  құқық,  патент,  патенттік  жүйе, 
коммерциялық құқық, авторлық құқық, тауарлық белгілер. 
 
Күнделікті өмірімізде біз «интеллектуалдық 
меншік» 
немесе 
«интеллектуалдық 
меншік 
құқығы»  деген  сөздерді  жиі  болмаса  да  естіп 
жатамыз.  Егер  бұл  сөздерге  ден  қойып  көңіл 
аударар  болсақ,  оның  мәні  тереңде  жатканын 
аңғарамыз.  Интеллектуалдық  меншіктің  нақты 
анықтамасы  Қазақстан  Республикасында  қолда-
нылып  жүрген  заңдарда  берілмесе  де  Қазақстан 
Республикасының  Азаматтық  кодексінің  125-ба-
бында  көрсетілгендей:  «Осы  кодексте  белгілен-
ген реттер мен тәртіп бойынша азаматтық неме-
се  заңды  тұлғаның  шығармашылық  интеллек-
туалдық қызм тінің нәтижелеріне және оларға те-
ңестірілген  заңды  тұлғаны  дараландыру  құрал-
дарына,  жеке  немесе  заңды  тұлғаның  өзі  орын-
дайтын  жұмысының  немесе  қызметі  өнімдеріне 
(фирмалық  атау,  тауар  белгісі,  қызмет  кәрсету 
белгісі және т. б. ) ерекше құқығы танылады». 
Бүкіләлемдік  сауда  ұйымына  кіру  мәселесі 
Республикамыздың  алдында  ұзақ  жылдар  бойы 
қойылып  келеді,  осы  қадамға  Елбасы  Н.  Ә.  На-
зарбаев аса көңіл аударатыны да мәлім. Сондай-
ақ, Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. 
Назарбаевтың 2012 жылы 27 қаңтар күні халыққа 
Жолдауында  басты  бағыттарының  бірі  болып 
БСҰ  кіру  мәселесі  атап  көрсетілген,  сонымен 
қатар  Қазақстанда  интеллектуалдық  меншігі  құ-
қығы  қорғалған  және  өзіндік  сауда  маркасы  бар 
тауарларды өндіруге тиісті жағдай жасалуы тура-
лы  айтылған.  Интеллектуалдық  меншіктің  құқы-
ғын қорғау – Бүкіләлемдік сауда ұйымына кірудің 
бірінші  талабы.  Бұл да  тегіннен  емес,  себебі  біз-
дің  күнделікті  тіршілігіміздегі  заттар  экономи-
калық  айналымның  бөлігі  болып  табылады,  со-
нымен  қатар  олар  белгілі  бір  адамдардың  шы-
ғармашылығының  нәтижесі,  ал  заң  бойынша 
олардың  интеллектуалдық  меншігі.  Интеллек-
туалдық  меншік  жүйесі  жаңашылдар  мен  кең 
әлеумет  арасында  тепе-теңдікті  орнатуға,  бұл 
шығармашылық  және  өнертапқыш  қызметіне 
барша  халықтың  игілігіне  жұмыс  жасауына  кө-
мектеседі.  Кинематография,  дыбыс  жазу,  баспа 
ісі  және  бағдарламалық  қамтамасыз  ету  сияқты 
көпмилиардтты индустриялар авторлық-құқықтық 
қорғаусыз  өмір  сүре  алмайды. Тұтынушылардың 
контрафактық тауарлардан қорғау құқығы болма-
са,  олар  кез  келген  өнімді  немесе  қызметті  ала 
алмас  еді.  Патенттік  жүйе  болмағанда  өнертап-
қыштар  мен  зерттеушілер  бүкіләлемдегі  тұтыну-
шыларға  арнап  жаңартылған  және  одан  әрі 
тиімді өнімді шығаруға ынтасы қалмай қалар еді. 
Ешқандай  мемлекет  немесе  фирма  интеллек-
туалдық  меншіктік  құқығы  қорғалмаған  заманауи 
технологияларды жеткізуімен айналысуға келісім 
бермейді,  себебі  бұндай  жағдайда  ескірген  тех-
нологиялар мен өнімнің келуіне жол ашылар еді. 
Республикамыз  интеллектуалдық  меншік  құқығы 
саласындағы  барлық  халықаралық  нормативтік 
актілерді  ратификациялады,  Қазақстанның  заң-
намасы халықаралық стандарттарға және интел-
лектуалық  меншік  құқығының  сауда  аспектілері 
жөніндегі  Халықаралық  келісім  нормаларымен 
сай болып табылады. 
 «Интеллектуалдық  меншік»  түсінігі  кейбір 
құқықтық  институттарға  қатысты,  соның  ішінде 
аса  маңызды  коммерциялық  құпия,  патенттік  құ-
қық,  авторлық  құқық  және  тауарлық  белгілер 
сияқты  құқықтық  институттарға  қатысты  жалпы 
сипатқа  ие.  Коммерциялық  құпия  және  патенттік 
құқық туралы заңнамалар жаңа зертеу мен идея-
ларға  жол  ашады.  Авторлық  құқық  жаңадан 
әдеби,  көркем  және  музыкалық шығармалар, со-
нымен қатар компьютерлерді программалық қам-
сыздандыруға  жағдай  жасайды.  Тауарлық  белгі-
лер  туралы  заңнамалар  өнім  мен  өндірушінің 
байланысын құрайды.  
Коммерциялық 
құпия 
өндірістік 
құпия 
нысанында  ежелгі  дәуірден  бастап  қалыптасты. 
Ежелгі 
шеберлер 
тастан 
қару 
жасаудың 
тәсілдерін  құпия  етіп  ұстады.  Бұл  шеберлер 
құқықтық  қорғауға  дейінгі  уақытта  бұл  құпияны 
білуден елеулі тиімділік алатынын білген.  
Патенттік құқық жуырдан бастап қана дами 
бастады.  Патенттік  құқық  нарықтық  экономика 
жүйесінің  жетілдірілмегендігін  көрсетеді  деп 
айтуға  болады,  себебі  өндіріс  пен  тауарларды 
үлестіретін  нарықтық  экономика  жаңадан  және 
сапалы  тауарларды  шығаруға  жарамсыз  деп 
айтуға  болады.  Бұл  нарықтық  жүйедегі  жаңадан 
тауарды қалыптастырғанда, бәсекелестердің дәл 
мұндай  тауарды  шығарып,  оған  жұмсалған 
қаражатты оның өндірістік шығынына теңестіреді 

ПРАВО 
 
107
де,  нәтижесінде  табыстың  деңгейі  қалыптастыр-
ған өнімнің ары қарай дамуына мүмкіндік болмА-
ған  жағдайындағы  деңгейге  әкеледі.  Нарықтық 
жүйеде, егер шығарылған кітап аса елеулі табыс-
пен  сатылатын  болса,  бәсекелес  баспалар  бір-
ден  дәл  сондай  кітапты  шығарады.  Мұндай  бә-
секе  тауар  құнының  төмендеуіне  әкеледі  де,  ав-
торлар  мен  баспагелердің  кітапты  шығаруға  кет-
кен  уақыт  пен  қаражатты  жұмсамау  ынтасына 
әкеледі.  Автор  мен  баспагердің  құқықтарының 
қорғауын  қамтамасыз  етіп,  авторлық  құқық  жаңа 
шығарманың туындауына талпыныс туғызады.  
Тауарлық  белгінің  қызметі  мүлдем  басқа. 
Сауда  ауылдық  сипатқа  ие  болған  кезде,  сатып 
алушылар  сатушыларды  басыбайлы  таныды  да, 
тауардың  сапасын  құнын  бірден  анықтай  алды. 
Уақыт  өте  келе  нарықтар  ұлттық  және  халықа-
ралық  деңгейіне  жетіп,  тауардың  жаппай  өндірісі 
пайда болды және де белгілі бір тауар өндірушіні 
анықтау аса маңызды сұраққа айналды.  
Әлемдік  қоғамдастықтың  қазіргі  жағдай-
дағы дамуы қоғамдық үрдістің анықтаушы факто-
ры  интеллектуалдық  меншік  және  кез  келген  қо-
ғамдастықтың  ауқаттылығын  қамтамасыз  ететін 
экономикалық  айналымның  негізгі  объектісі  ре-
тіндегі  зияткерлік  еңбектің  нәтижесі  болып  қа-
лыптасуда.  Осыған  байланысты  зияткерлік  мен-
шік  объектілеріне  және  оған  туындайтын  құқық-
тарға халықаралық қызығушылықтың тұрақты жо-
ғарылауы байқалуда. 
Бүкіл әлемдік сауда ұйымдарының шекара-
сын  кеңейту,  ғаламдандырылудың  өсуі  компа-
ниялардың  бәсекеге  қабілеттілігінің  қажеттілігіне 
әкелді.  Зияткерлік  меншікке  құқық  (өнертабыс, 
пайдалы  модельдер,  өнеркәсіптік  үлгілер,  сауда 
белгілері,  қызмет  көрсету  белгілері,  тауарларды 
шығару  орындарының  атауы,  фирмалық  атау-
лар)  маңызды  роль  ойнай  бастады  және  компа-
ниялардың  материалдық  активтеріне  қарағанда 
қымбаттырақ бағаланады. 
Халықаралық қауымдастықтың бізді ғалам-
дандырылған  экономиканың  тең  және  жауапты 
қатысушы  ретінде  қабылдауы  үшін  өнеркәсіптік 
меншікті құқықтық қорғауды қамтамасыз ету ісіне 
шамадан  шақ  үлес  қосу  қажет.  «Ұлттық  зияткер-
лік меншік институты» РМКК-ның формалдық са-
раптау қызметі патенттік мекеме болатын қуатты 
қатардың  түйіні  болып  табылады.  Патенттік  құ-
қықтың 
бірден 
бір 
атрибуты 
патенттелген 
объектіні  пайдалануға  ерекше  құқықты  патентке 
ие  ретінде  тану  болып  табылады.  Зияткерлік 
меншіктің бірден бір маңызды саласын құрайтын 
өнеркәсіптік  меншік  объектілері  туралы  сөз  қоз-
ған  кезде  өнертабысқа  яғни  әлемдік  жа-
ңашылдыққа, өнертабыстық деңгейге ие техника-
лық  шешімге  тоқталу  қажет.  Өнертабыс  қазіргі 
кезде  көптеген  өнеркәсіптік  меншік  объектілері 
ішінен үлкен бөлігін құрайды. Берілетін қорғау құ-
жаттарының  (патенттер,  патент  алдылар)  ең  үл-
кен  үлесі  осыларға  келіп  түседі.  Санкциялар 
өнертабысына  патенттерді  бұзған  кезде  осы  се-
кілді  құқықтық  емес  әрекеттер  өнеркәсіптік  мен-
шіктің барлық басқа түрлеріне қорғау құжаттарын 
бұзғаны үшін осы секілді санкциялардан бірнеше 
рет  басымырақ.  Бұл  кезде  бұзушылықты  дәлел-
деу әбден мүмкін, өйткені тауар еркін сатылымға 
түседі  және  бәсекешіге  өзінің дәл сол  бағыттағы 
тауарымен  салыстыру  үшін  қол жетімді. Өнерта-
бысқа  патенттердің  көмегімен  ғана  бәсекешілер-
ден  жаңа  және  жаңашыл  технологияларды  се-
німді қорғауға болады. 
Интеллектуалдық  меншік  құқықтарын  қор-
ғау  жүйесі  қазіргі  кезде  Ұлттық  инфрақұрылым-
ның  құрамдас  бөлігіне  айналды.  ХХІ  ғасыр  Ин-
теллектуалдық  экономиканың  ғасыры  деп  жора-
малдауға негіз бар, соның негізін шығармашылық 
әрекеттері және оның құқықтық қорғаудың тіректі 
жүйесі  құрайды.  Қазақстан  Республикасы  халы-
қаралық мәдениет пен ғылыми-техникалық айна-
лымға  еніп,  Дүниежүзілік  Интеллектуалдық  мен-
шік  ұйымына  кіре  отырып  (ДИМҰ),  әлемдік  дең-
гейге  сай  қазақстандықтар  мен  шетелдік  интел-
лектуалдық  меншік  иегерлерінің  құқықтарының 
қорғалуын 
қамтамасыз 
етуі 
қажет.  
Қазақстан  Республикасы  аумағында  ұлттық  заң-
наманың  бір  бөлігі  ғана  емес,  кей  жағдайларда 
ұлттық заңнамадан да басым түсетін бірқатар ха-
лықаралық келісімдер, шарттар, конвенциялар іс 
әрекет етуде. 
Сыртқы  мемлекеттермен  бірлесіп  елімізд-
егі  зияткерлік  меншікті  қорғау  барысында  Қазақ-
стан  Республикасымен  төмендегі  келісім-шарт-
тар бекітілген (ратификацияланған):  
- әдебиет және көркем шығармаларын қор-
ғау  туралы  Берн  Конвенциясы  (24  шілде  1971 
жылы, ИМБҰ, Париж Акті); 
-  Москва  қаласында  1993  жылы  24  қыр-
күйекте  қол  қойылған  авторлық  құқық  және  са-
бақтас  құқықтар  қорғау  саласындағы  ынтымақ-
тастық туралы Келісім; 
-  өнеркәсіптік  меншікті  қорғау  жөніндегі 
Париж Конвенциясы (1883 жылы, 20 наурыз); 
-  интелектуалды  меншіктің  Бүкілдүниежү-
зілік  Ұйымының  (ИМБҰ)  құрайтын  Конвенция 
(1967 жыл, 14 шілде); 
-  белгілерді  халықаралық  тіркеу  туралы 
Мадрид келісімі (1891 жыл, 14 сәуір); 
-  1970  жылы  19  маусымда  қабылданған 
Патенттік 
кооперация 
туралы 
Келісім-шарт 
(РСТ); 
-  1994  жылы  9  қыркүйекте  қабылданған 
Еуразиялық патенттік конвенция. 
Интелектуалды  меншіктің  Бүкілдүниежүзі-
лік  Ұйымы  өз  қызметінде  төмендегі  мақсаттарға 
жетілуге ұмтылады (интелектуалды меншіктің Бү-
кілдүниежүзілік Ұйымының (ИМБҰ) құрайтын Кон-
венция, 3 бап) : 
-  бүкіл  әлемде  интелектуалды  меншікті 
қорғауға  мемлекеттердің  ынтымақтастық  және 
тиісті  жағдайларда  басқа  халықаралық  ұйыммен 
өзараәрекеттесу  жолымен  қолғабыс  ету  (жәр-
демдесу); 
-  Одақтардың  әкімшілік  ынтымақтастығын 
қамтамасыз ету. 

ҚҰҚЫҚ 
 
108
Қазіргі  таңда  елімізде  интеллектуалдық 
меншікке  қатысты  көптеген  заң  жобалары 
қоланыста  ие. Оларға  «Авторлық  құқық  және са-
бақтас  құқықтар  туралы»,  «Қазақстан  Республи-
касында  селекциялық  жетістіктерді  қорғау  тура-
лы», 
«Қазақстан 
Республикасының 
Патент 
Заңы»,  «Тауар  таңбалары,  қызмет  көрсету  таң-
балары  мен  тауар  шығарылған  жерлердің  атау-
лары туралы» Қазақстан Республикасының Заңы 
және  «Интегралды  микротәсімдер  топологияла-
рын  қүқықтық  қорғау  туралы»  сияқты  Қазақстан 
Республикасының  тағы  да  басқа  зандары.  Бұл 
заң  жобалары  Казақстанның  интеллектуалдық 
меншік  объектілерінің  қажетті  деңгейде  қорға-
луын  және  интеллектуалдық  саясат  құру  жолда-
рында  ерекше  орын  алуда.  интеллектуалдық 
меншікті  қорғау  саясаты  мына  мақсаттарды  алға 
қояды:    1)  интеллектуалдық  меншікті  қорғауды 
күшейту;  2)  интеллектуалдық  меншікке  құқықтың 
адал  емес  бәсекелестікте  қолданылуының  ал-
дын алу; 3) интеллектуалдық меншік туралы заң-
наманы  үйлестіру;  4)  тауар  таңбаларымен  айна-
лысатын  ұлттық  патенттік  қызметтер  мен  құры-
лымдардың  күштерін  қайталау  деңгейін  төмен-
дету.  
Интеллектуалдық  меншік  құқығы  азамат-
тық  құқықтың  халықаралық деңгейіндегі  ең  жоға-
ры дамып отырған салаларының бірі. Теориялық 
жағынан  интеллектуалдық  меншікті  қоғау  қаты-
настары  бойынша  халықаралық  келісім-шартқа 
отыру  –  ерікті  іс,  шартқа  отырмаған  елдер  Бүкі-
ләлемдік  сауда  ұйымының  мүшесі  бола  алмай-
ды,  оларға  ұлы  сауда  державалар  мәжбүрлеп 
енгізу  әрекеттерін  жүргізе  отырып  қысым  жасай 
алмайды.  
Интеллектуалдық  меншіктің  халықаралық 
құқықтық аспектісінің басқа да ерекшеліктері бар. 
Халықаралық қауымдастықта бірқатар мемлекет-
тер интеллектуалдық меншіктің экспортері болса, 
басқалары  импортерлер  болып  табылады.  Ин-
теллектуалдық  меншіктің  елеулі  мөлшері  ірі  кө-
пұлттық  корпорациялармен  өндіріледі.  Олар 
бүкіл  әлемде  өз  құқықтарын  қорғауда  мүдделі. 
Мысалы,  жақсы  фильм  Европада,  Азияда  және 
Солтүстік  Америкада  да  бірдей  үлкен  табыспен 
сатылуы мүмкін. Кіші елдегі, мысалы Финляндия-
ның  жаңа  ұялы  телефонның  өндірушісі  өзінің  құ-
қықтарын  АҚШ  немесе  Жапонияда  тіркеуге  мүд-
делі, себебі тауарды бұл елдерде сату үлкен та-
бысты  әкеледі.    Қазақстанда  ғылым,  әдебиет, 
өнермен  байланысты  интеллектуалдық  меншік 
аз  дамыған.  Сондықтан  да  Қазақстанның  интел-
лектуалдық  меншіктің  импортері  деп  айтудың 
уақыты  әлі  келген  жоқ.  Қазақстанның  әлемдік 
қауымдастыққа  енуі  және  қатысушылармен  тең 
жағдайда  әрекет  етуі  тек  интеллектуалдық  мен-
шіктің  іс  жүзінде  қорғалуы  негізінде  жүзеге  асы-
рылуы  мүмкін.  Бірақ  өкінішке  орай  бұл  мәселені 
шешу  үшін  елімізде  қажетті  алғышарттар  қалып-
тасқан  жоқ.  Саяси  және  экономикалық  тұрақсыз-
дық,  заңсыздық,  қылмыстың  қоғам  өмірінің  бар-
лық  салаларына  кірудің  салдарынан,  құқықтық 
мәдениет  деңгейі  мен  азаматтардың  салғырт-
тығы  және  т.б.  көптеген  факторлар  интеллек-
туалдық  меншіктің дамуына  қолайлы  жағдай  жа-
сайды  деп  айтуға  болмайды.  Қорыта  келгенде 
елімізде  қарапайым  тәртіп  орнамайынша  интел-
лектуалдық меншікті қорғау жайлы сөз қозғаудың 
ешқандай негізі жоқ.  
Интеллектуалдық 
меншік 
құқықтарын 
қорғау  жүйесі  қазіргі  кезде  Ұлттық  инфрақұры-
лымның  құрамдас  бөлігіне  айналды.  ХХІ  ғасыр 
Интеллектуалдық  экономиканың  ғасыры  деп  жо-
рамалдауға  негіз  бар,  соның  негізін  шығарма-
шылық  әрекеттері  және  оның  құқықтық  қорғау-
дың  тіректі  жүйесі  құрайды.  Қазақстан  Республи-
касы  халықаралық  мәдениет  пен  ғылыми-техни-
калық  айналымға  еніп,  Дүниежүзілік  Интеллек-
туалдық  меншік  ұйымына  кіре  отырып  (ДИМҰ), 
әлемдік  деңгейге  сай  қазақстандықтар  мен  ше-
телдік  интеллектуалдық  меншік  иегерлерінің 
құқықтарының қорғалуын қамтамасыз етуі қажет.  
 
Әдебиеттер: 
1.  Қазақстан  Республикасының  Азаматтық 
Кодексі  (ҚР-ның  2004  жылғы  11  мамырдағы 
№552-ІІ  Заңымен  енгізілген  өзгертулер  мен 
толықтырулар) – Алматы: ЮРИСТ, 2004. – 309 б.  
2.  «Тауар  таңбалары,  қызмет  көрсету 
таңбалары  және  тауар  шығарылған  жерлердің 
атаулары  туралы»  Қазақстан  Республикасының 
Заңы 26.07.1999. - №456-І.  
3. «Авторлық құқық және сабақтас құқықтар 
туралы» 
Қазақстан 
Республикасының 
Заңы 
10.06.1996. - №6-І.  
4.  Қазақстан  Республикасының  Патент 
заңы  
5.  Интеллектуалдық  меншік  құқықтарын 
қорғау  концепциясын  жариялау  туралы  ҚР 
Үкіметінің Қаулысы. - 26.09.2001. - №1249. 
 
Резюме 
В  данной  статье  рассмотриваются  положение  интеллектуальной  собственности  во 
вхождение в мировое экономическое пространство и актуальные комплексы, связанные с охраной 
и защитой интеллектуальной деятельности. 
Resume 
This article describes the situation of intellectual property into entering into the world economic space 
and up-to-date facilities related to the protection and enforcement of intellectual activity. 
 
 
 
 

ПРАВО 
 
109
УДК: 347.451.02 
 
ОСОБЕННОСТИ ЗАКЛЮЧЕНИЯ ДОГОВОРА КУПЛИ-ПРОДАЖИ 
НЕДВИЖИМОСТИ 
 
Абулхаирова  А.М.  -  ст.преподаватель  кафедры  специальных  юридических  дисциплин 
Атырауского государственного университета им.Х.Досмухамедова 
 
Аннотация 
В  данном  докладе  раскрываются  заключения  договора  купли-продажи  недвижимости,  а 
также  продажа  недвижимости  в  соответствии  с  гражданским  законодательством  РК, 
особенности рынка недвижимости в нынешнее время. 
Ключевые  слова:  рынок  недвижимости,  недвижимое  имущество,  имущественный  оборот, 
договор купли-продажи. 
 
Развитие  экономических  отношений  в 
Республике  Казахстан  (далее  -  РК)  привело  к 
активизации  законодательной  деятельности,  в 
том числе в сфере рынка недвижимости. Подоб-
ное  явление  вызвано,  прежде  всего,  динамикой 
происходящих  процессов  в  этой  области  эконо-
мической  жизни,  в  частности,  тенденцией  к  рас-
ширению  хозяйственного,  в  том  числе  коммер-
ческого, оборота данного вида имущества.  
Кроме  того,  такая  ситуация  обусловлена 
самими особенностями недвижимости как объек-
та  гражданских  прав,  а  также  интенсивным  раз-
витием предпринимательства в первой половине 
90-х годов именно в этой сфере.  
Однако  развитие  рынка  недвижимости  до 
недавнего  времени  в  значительной  мере  сдер-
живалось  такими  факторами,  как  отсутствие  со-
ответствующих  уровню  развития  общества  над-
лежащих  законодательных  условий  существова-
ния этого сегмента экономической жизни.  
В  период  реформирования  отечественной 
экономики  гражданское  законодательство  РК 
претерпело  ряд  существенных  изменений,  свя-
занных  в  том  числе  и  с  правовым  регулирова-
нием  отношений,  по  поводу  недвижимого  иму-
щества.  
При  этом  ряд  нормативных  правовых 
актов, принятых в указанной сфере оборота нед-
вижимости,  возложил  на  государство  обязан-
ность  по  осуществлению  контроля  над  опера-
циями  с  недвижимым  имуществом,  что  должно 
было  воплотиться  в  создание  соответствующей 
регистрационной системы.  
Однако,  положения  общей  части  Граждан-
ского кодекса РК долгое время, по существу, ос-
тавались  нереализованными  в  связи  с  тем,  что 
отсутствовал  закон,  регламентирующий  порядок 
регистрации  прав  на  недвижимое  имущество  и 
сделок с недвижимостью.  
Отмеченное  обстоятельство  порождало 
известную  нестабильность  в  отношении  опера-
ций с данным видом имущества. Суды, рассмат-
ривая  споры  по  отношениям,  вытекающим  из 
сделок с недвижимостью, также испытывали зна-
чительную неуверенность, выраженную в разных 
подходах  судебных  инстанций  и,  соответст-
венно, в противоположной, по сути, юридической 
квалификации одинаковых отношений. 
В  современном  имущественном  обороте 
договор  купли-продажи  недвижимости  получил 
широкое  распространение,  однако  специфика 
этого договора еще недостаточно исследована в 
юридической литературе.  
Гражданское  законодательство  РК  уста-
навливает  особые  правила  отчуждения,  в  том 
числе  продажи  недвижимого  имущества,  учиты-
вая  ценность,  значение  и  специфику  недвижи-
мости как объекта гражданских прав. Правоотно-
шения,  вытекающие  из  договора  купли-продажи, 
опосредуют  отношения  обмена  товара  на 
деньги.  
Особенностью  рынка  недвижимости  яв-
ляется действие на нём значительного количест-
ва  посредников,  представителей  сторон  догово-
ра,  что  осложняет  возникающие  отношения.  В 
определенной  степени  обладание  недвижимым 
имуществом  обеспечивает  экономическую  ста-
бильность  положения  его  законного  владельца 
[1]. 
Недвижимость  является  социально  значи-
мым  объектом,  поэтому  современное  законода-
тельство  должно  отводить  значительную  роль 
правовому  инструментарию,  призванному  охра-
нять и защищать права и законные интересы от-
дельных  физических  и  юридических  лиц,  об-
щества и государства.  
Одной  из  особенностей  правового  режима 
недвижимого имущества является введение в РК 
с  1995  г.  системы  единой  государственной  ре-
гистрации  прав  на  него  и  сделок  с  ним,  что 
объясняется  стремлением  государства  устано-
вить  жесткий  контроль  за  оборотом  недвижи-
мости. 
В  частности,  одним  из  стабилизирующих 
правовых  факторов  рынка  недвижимости  сле-
дует признать принятие закона РК от 25 декабря 
1995  года  "О  государственной  регистрации  прав 
на недвижимое имущество и сделок с ним", кото-
рый утратил силу в связи с принятием нового за-
кона  "О  государственной  регистрации  прав  на 
недвижимое имущество» в 2007г. [2]. 
Введение в действие указанного акта озна-
чает  значительный  шаг  вперед  в  формировании 

ҚҰҚЫҚ 
 
110
системы  государственного  учета  и  контроля  за 
сделками с недвижимостью.  
Договор  купли-продажи  -  основной  вид 
гражданско-правовых  обязательств,  применяе-
мых  в  имущественном  обороте.  В  последнее 
время  увеличивается  количество  сделок  с 
недвижимостью,  в  частности,  со  зданиями, 
сооружениями,  нежилыми  помещениями,  кото-
рые  в  большинстве  случаев  используются  фир-
мами  и  предприятиями  в  качестве  офисных 
центров.  Обострился  интерес  и  к  купле-продаже 
торговых, складских, производственных и прочих 
нежилых помещений. 
Договор  продажи  недвижимости  в  послед-
ние несколько лет в нашей стране в связи с эко-
номическим ростом, ростом количества и качест-
ва  предпринимательства  приобретает  все  боль-
шее  значение.  На  правовую  природу  таких  сде-
лок влияют многочисленные факторы, например, 
в  зависимости  от  того,  принадлежит  помещение 
частному лицу (физическому или юридическому) 
или государству; к какому виду недвижимости от-
носится  отчуждаемое  помещение,  необходимо 
ли  нотариальное  удостоверение  при  государст-
венной регистрации сделки и т.д. 
Договор  купли-продажи  недвижимого  иму-
щества  обладает  всеми  основными  общими 
признаками  договора  купли-продажи.  Этот  дого-
вор  является  консенсуальным (считается  заклю-
ченным в момент достижения соглашения между 
сторонами в требуемой законом форме), возмез-
дным  (каждая  из  сторон  договора  получает 
встречное  удовлетворение)  и  взаимным  (и  про-
давец, и покупатель по договору наделяются со-
ответствующими  правами  и  обременяются  обя-
занностями) [3]. 
Отличительной  особенностью  договора 
продажи  недвижимости  является  то,  что  недви-
жимое  имущество  в  силу  своих  естественных 
свойств,  не  может  использоваться  иначе,  как 
вместе  с  земельным  участком,  на  котором  оно 
расположено.  Следовательно,  отчуждение  та-
кого  имущества  возможно  только  с  передачей 
права  пользования  соответствующим  земель-
ным  участком.  По  договору  продажи  здания,  со-
оружения,  иного  недвижимого  имущества  поку-
пателю  одновременно  с передачей  права  собст-
венности  на  такую  недвижимость  передаются 
права  на  ту  часть  земельного  участка,  которая 
занята  этой  недвижимостью  и  необходима  для 
ее использования. 
Размер  передаваемого  покупателю  недви-
жимого  имущества  земельного  участка  опреде-
ляется с учетом целей, для которых использова-
лось это недвижимое имущество.  
При  переходе  права  собственности  на 
строение  и  сооружение  к  нескольким  собствен-
никам,  а  также  при  переходе  права  собствен-
ности  на  часть  строения  (сооружения)  в  случае 
невозможности  раздела  земельного  участка 
между  собственниками  право  на  земельный 
участок  осуществляется  собственниками  строе-
ния (сооружения) совместно. 
Продавец  недвижимого  имущества  может 
осуществлять владение земельным участком, на 
котором  оно  расположено,  как  на  основании 
права собственности, так и на ином правовом ос-
новании  (например,  на  праве  пожизненного  нас-
ледуемого владения или на праве пользования). 
В  первом  случае  продавец  вправе  в  соот-
ветствии с условиями заключенного договора пе-
редать  покупателю  недвижимого  имущества 
право  собственности  либо  предоставить  ему 
право  аренды  или  иное  право  на  соответствую-
щую часть земельного участка.  
Если  стороны  в  договоре  не  определяют 
передаваемое  покупателю  недвижимости  право 
на  соответствующий  земельный  участок,  к  поку-
пателю  переходит  право  собственности  на  ту 

жүктеу/скачать 6,13 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: