МӨЖ Мемлекеттік қорғауды қажет ететін балаларды әлеуметтік оңалту
Орындаған: Төкебай Назыкен
Балаларды әлеуметтік оңалту-бұл баланың ағзасының функцияларын қалпына келтіруге, әлеуметтік бейімделуге және қоғамға интеграциялауға бағытталған процесс. Бұл баланың белгілі бір қоғамға немесе әлеуметтік топқа тән білім, нормалар мен құндылықтар жүйесін игеру процесі. Балаларды әлеуметтік оңалту әлеуметтік мінез-құлық, жалпы даму негіздерін қалыптастыру міндеттерін шешуге бағытталған, еңбек дағдыларын қалыптастырады, өзін-өзі күтуге және қоғамға бейімделуге үйретеді. Әлеуметтік оңалту баланың дамуына ықпал ететін және оңалту функциясын орындайтын ортаны қалыптастыруға бағытталған. Балаларды әлеуметтік оңалту бірқатар принциптерге негізделген:
ағзаны қалпына келтіру шаралары оның барлық функцияларын қамтиды;
оңалту шаралары диагноз қойылғаннан кейін бірден жүзеге асырыла бастайды;
оңалту кезінде соңғы ғылыми жетістіктер мен инновациялық технологиялар қолданылады;
жан-жақты қол жетімділік.
Дамудың әртүрлі бұзылыстары бар балалар бұзушылықтардың формалары, себептері және ауырлығы бойынша үлкен және гетерогенді топ болып табылады. Мұндай балаларға кешенді, жекелендірілген, мамандандырылған түзету көмегі, әлеуметтік интеграция, белгілі бір жағдайларда мүмкін болатын максималды оңалту қажет:
даму кемістігі бар балаларды ерте анықтау;
дисонтогенез формаларының таралуын, білім беру мекемелерінің, ата-аналардың, қоғамның проблемалы балаларға деген қажеттіліктерін зерттеу;
оңалтудың жеке бағдарламасы бойынша баланың дамуын диагностикалауды, түзетуді қамтамасыз ету;
сабақтастықты және оқытуға дайындықты қамтамасыз ету;
әлеуметтік бейімделуді қамтамасыз ету;
кешенді әлеуметтік-құқықтық, медициналық-әлеуметтік, түзету-педагогикалық, психологиялық көмек және қолдау көрсету.
Әлеуметтік оңалту әр балаға әлеуметтік дағдыларды қалыптастыру үшін барабар оқытуды қамтиды. Әлеуметтік оңалту міндеттерін сәтті шешу:
балаға қажетті физикалық және еңбек дағдыларын сіңіруге;
қоғамдағы мінез-құлықтың барабар моделін қалыптастыруға көмектесуге;
өзіне-өзі қызмет ету, тұрмыстық бағдарлау дағдыларын дамытуға мүмкіндік береді.
Балаларды әлеуметтік оңалту шараларының кешені үйде немесе балаларды әлеуметтік оңалтудың мамандандырылған орталықтарында жүргізіледі. Оңалту орталықтарының негізгі мақсаттары:
жетім балаларды әлеуметтік оңалту;
әлеуметтік мәртебені қалыптастыру немесе қалпына келтіру;
отбасындағы және қоғамдағы өмір сүру жағдайларына бейімделу;
мүгедек балаларға көмек көрсету;
еңбекке ынталандыруға тәрбиелеу.
Жетім балалармен жұмыс істеу кезінде келесі талаптарды сақтау қажет:
көрсетілетін көмек балаға зиян тигізбеуі керек;
жеке оңалту бағдарламалары баланың барлық жеке ерекшеліктерін ескеруі керек;
дамудағы ауытқулар психологиялық жарақат алмай, жедел өтелуі керек.
Әлеуметтік бейімделу-проблемалы балалардың топтық немесе жеке мінез-құлқын әлеуметтік нормалар мен құндылықтарға сәйкестендіру.
Мүгедек балаларды әлеуметтік оңалту мынадай іс-шараларды қамтиды:
қоғам өміріне қатысуға мүмкіндік беретін жағдайларды қалыптастыру;
тұрмыстық және тұрғын үй жағдайларын жеңілдету;
сыртқы әлеммен барынша жайлы байланыс орнату;
қоғамдық және мәдени өмірге толыққанды қатысуды ұйымдастыру, бос уақытты өткізу;
физикалық және моральдық күштерді қалпына келтіру және қолдау;
оңалту процесіне баланың жақын ортасын қосу.
Мүгедек балаларды әлеуметтік оңалтудың негізгі міндеті-баланың физикалық және рухани күштерін қабілеттерін дамытуға, таланттарын көрсетуге, қоршаған ортадан қорқуды жеңілдетуге бағыттау.