6. Ақуыздардың жіктелуі. Химиялық құрамы бойынша:
1)Жай ақуыздар (протеиндер) , тек аминқышқылдарынан тұрады.
2)Күрделі (протеидтер) , аминқышқылдарынан басқа әртүрлі қосымша топтары бар (нуклеопротеидтер, гликопротеидтер,т.б.)
Әртүрлі ерітінділерде ерігіштігі бойынша :
Альбуминдер - минералды тұздардың қаныққан ерітінділерінде ериді;
Глобулиндер- минералды тұздардың жартылай қаныққан ерітінділерінде ериді;
Проламиндер- этанолға 60%-80% ериді;
Глютаминдер- сілтілік ерітінділерде ериді және т.б.
Қосымша топтарының сипаты бойынша :
Металлопротеидтер
Метал емес протеидтер
7.Ақуыздың қызметі Нәруыз жасуша тіршілігіне аса маңызды қызметтер атқарады.
Өршіткі қызметін атқаратын нәруыздар Өршіткі қызметін атқаратын нәруыздар организмдегі химиялық реакцияларды жүзеге асырады. Ферменттің катализдік белсенділігі өте жоғары болады. Олар реакцияның жүруін ондаған, жүздеген мың есе тездетеді. Мысалы, қарын сөлінен бөлінетін пепсин ферменті нәруыздарды протеидтерге дейін гидролиздейді.
Тасымалдау Нәруыздардың келесі маңызды қызметі – тасымалдау. Нәруыздардың бұл тобы әртүрлі маңызды заттарды жасуша ішінде және бүкіл организм бойынша бір жерден екінші жерге тасымалдау қызметін жүзеге асырады.Мысалы, қан нәруызы гемоглобин оттекті қосып алып, оны дененің бүкіл ұлпалары мен мүшелеріне таратады. Ал Альбумин жасушаның энергетикалық шикізаты- май қышқылын тасымалдайды.
Қозғалыс қызметін атқаратын нәруыздар Бұлшықеттің маңызды нәруыздары – актин және миозин. Нәруыздардың бұл тобы жасуша мен организмдегі түрлі қозғалыс процестерін жүзеге асырады. Мысалы, хромосоманың, талшықтардың қозғалуы.
Нәруыздардың жабынды тіректік және құрылыстық қызметі Бұл топқа көптеген нәруыздар жатады.Мысалға, тасбақа сауыты, құс тұмсығы, тырнақ, шаш, тері, ішек пен қантамырларлың қабырғасы осы нәруыздардан құралған. Құрылымдық нәруыздар – микрофибрилдер де осы топқа жатады.
