Монография \ 3 «санат» а л м п и 1мп &5,O0 L
жүктеу/скачать 12,37 Mb. Pdf көрінісі
|
kabdolov zeinolla soz oneri
| pi жазушыдан ем
1 рд 1 терец бшумен катар, шурайлы сез бай- лыгын, ж т байкдгыштыкхы, аскдн талгампаздыкты, тшдеп тамаша суреттшжп, 6ip сезбен айткднда, калам тиген жерд1 ем1рдщ езше айналдырар нагыз шеберлисп, соган крса кемел идеяга апарар терец бшм мен биж мэдениетт1 талап етедо. Муныц 6opi — курдел1, кцын жумыс; сондыкган болуга тшс, кдламгер кдуым эцпме жазуды шеберлж шындау деп угады. Рас, эщте — шеберлпс мектебi. Ipi жазушылардыц 6api каламын осы “мектептен” устартып шыкты. М.Горький мен А.Серафимович, А.Тольстой мен М.Шолохов... — 6opi де 302 романнан бурын эцпме жазган адамдар. Олардагы зор шеберлйегщ 6ip ушы осында жатса керек. Кдзак, жазушыларыныц улкен урпагы да (Б.Майлин, М.Эуезов, F.MycipenoB т.б.) алгашкы бетте эцпмемен ке- рщц1 Осы гасырдьщ жиырмасыншы-отызыншы жылдарын- дагы кдзак, прозасыньщ д е т эцпме болатын; прозадагы унамды кейткер сол эндмелерден басталган. Бугшде бул жанр б1здщ эдебиетМзде одан api дамып, еркен жайып, жан-жакты жетшш келед1. Эцаме — эдеш дуние: жауынгер, ушх&ш, mip кубылыста- рына шугыл ун крскши, окушысын тез тапкыш, ermcip meMdi, суйк'шдг жанр. Узак, поэманьщ касындагы кыска лирика ссктд!, квп актМ драманыц кдсындагы 6ip актш пьеса тэр1зд1, эндме де романнан тез жазылып, шапшац тарайды. Жаксы эцпмеш сахнадан тыцдауга, дала к,осында кдрауга, жайлауда жатьш окуга, кэлтага салып, жолга алып шыгуга болады... Эдебиет суйетш адамга эр жерде-ак сыршыл cepix, сырмшез дос боп кетедо; оньщ мойын тербеп, кцялын козгап, жанына жальш косады. Бул —эндменщ эстетикалык, куш. Жогарыда айтылгандар, эрине, эцйменщ кейб1р ерекшелктерш еске салады, 6ipaK, булардьщ 6ipfle-6ipi оньщ ережеи не аныктамасы бола алмайды. Эндменщ жанрлык табигаты тым кубылмалы. Мысалы, жогарыда 6i3 эцпмедеп сюжет туралы айттык,; ал, сюжетс1з эцпме болады, оны кдйгпк? Эндме квркем кара свзбен жазылады, оны бшемй; ал егер, Джефри Чосердщ “Кентербери эндмелерр сиякхы, ©лецмен жазылса ше? Эндме Keiamcepi — эрине, адам; ал егер ат немесе Tiirri ит болса ше?.. Кыскдсы, вцгше — шагын келемд! эпикалык; турдщ айрыщиа асыл ynzici; эцпме, нейзшен, кыскдша жазылады, ал “ец парасатты проза — дэл жэне кыскд жазылган проза” (Пушкин); эндменщ ец елеут ерекшелш — жинакылыгы, ал “нагыз куши, нагыз куд1ретп проза — жинакы проза; одан басы артык, айтпауга болатын жайдыц 6api алынып тасталган да, тек айтпауга болмайтын шындык кдна калган... Жинакылык, — мукдят мыкхыныц ici” (Паустовский). Эцпме жайлы эцпмелесе калган жагдайда осы айтылган- дардан эргге барып, бэрще б жүктеу/скачать 12,37 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|