Hepi  шамалы  жецш-желп1  нэрселерд1  йтапкд  “eHri3iici

Кдзак, эдебиетшщ улы классип Абай Кунанбаев, эрине, 
езшщ эстетикалык, кезкарасын жуйелейтш гылыми трактат 
жазып  калдырган  зерттеуий де,  сыншы да  емес.  Эйтсе де, 
оныц  тамаша  творчестволык  принциптер1,  сез  eHepi 
хакындагы угым-тусшцсгер1 мен ой-пиарлер1 барлык керкем 
шыгармаларыньщ ен бойында жел1 тартып жатыр.
Абай — шыншыл ацьш. Ендеше, ол езшщ букш акдацык 
енер1мен  казак  эдебиетшдеп  реализм  принциптерш 
булжытпай,  мейлшше  угымды жузеге  асырды.  Эдебиеттщ 
халыкхыгын ту гып кетердц поэзия,  бэршен бурын,  халык 
ем1ршщ айнасы болуын, поэзияда, бэршен бурын хальгкхык 
мэш бар келел1 шындыктар суреттелуш талап етт1. Осындай 
мыкты реалистгк принцип тугырында турган улы акьш ез1 
eMip  сурген  когамньщ  кескш-келбетш  ж т   танып,  казак 
даласындагы  тап  кайшылыгын  керу  дэрежесше  дейш 
шыркап  барды.  Сондыкган  Абайдыц  ез  енерше  де,  езге 
енер иелерше де кояр эстетикалык талап-талгамы бул ортада 
бурын-соцды  болмаган  бшкке  шалкып  кетершд1.  Сонда 
оныц акындык кредосы мынадай болып шыкгы:
Мен  жазбаймын  еленда ермек  ушш,
Жок-барды  ертепш  термек  ушш.
Keidperi  семмда, 
T u ii 
орамды,
Жаздым  улп  жастарга  бермек  ушгн.
Осыныц ез1 керкем шыгарманыц ец асыл Ьэм ардакгы 
касиетш оныц эстетикалык жэне тэрбиелйс мэншен тапкан 
дана  акынныц  “сокгыкдалы,  сокдаксыз  жерде  есе”  турса 
да,  туган  эдебиетМц  келешек  даму  жолдарын  керемет 
керегендйспен болжап-байкауы болатын.
Абай — сыншыл акын.  Ендеше, ол езшщ букш акщндык 
енер1мен  эдебиеттщ  когамдык- езгертушш1к  куш1н1ц 
елшеуаз мол екенш танытты. Акынныц элеуметтЬс 6iTiMiH, 
кайраткерлж мшдетш белпледа; оныц e3i eMip cypin отырган 
ортадагы кеселд1, кертартпалыкгы, эдшетс1здйсг1 керш кдна 
коймай,  оган  ез  крлымен  укш  шыгарып,  езгелердщ  ыза- 
кегш шакыруды, “кыранша карап Кырымга, муц мен зарды 
колга  ал уды;  кектенш  надан  зулымга,  шиыршык  атып 
толгануды”  талап  етп.  Егер  6i3,  Белинскийше  айтканда, 
сатираны  “кекс1з  кулш,  жецш  мазак,  усак  кылжак  деп 
тусшбей,  маскара  болтан  когамныц  курыскан  кепнщ, 
нажагайлы  рухыньщ  айбары  деп  танысак” ,  Абайдыц  бул 
саладагы  ецбегшщ  керкем  сез  табигатын  терец  талдап- 
тексеруде, оныц идеялык epiciH байыптауда кандай мацызы 
бар  екенш тусшу киын емес.
74

Абай  —  жацашыл  акын.  Ендеше,  ол  езшщ  букш 
акындык, енершщ он бойында эдебиеттеп ип дестургц одан 

жүктеу/скачать 12,37 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: