Монография \ 3 «санат» а л м п и 1МП

кезкдрастарды уагыздау ушш партияньщ фирмасын пайда- 
ланатын мушелерд1 куып шыгуга да epiicrL Сез бен баспасез 
бостандыгы толык, болуга тшс. BipaK, одакуар бостандыгы 
да толык, болуга тшс кой. Мен сез бостандыгы ушш, айкай- 
лауга, e-rip ix айтуга жэне н е т болса, соны жазуга саган толык; 
право беруге мшдетймш. 
BipaK 
сен маган, одакхар бостан­
дыгы ушш, белгип 6ip нэрсеш айтатьш адамдармен одак, 
жасасуга немесе одакгы бузуга право беруге мшдеп1сщ. Пар­
тия дегешм1з ерисй одак,, егер ол одак, антипартиялык, 
кезкдрастарды уагыздайтын мушелерден езш тазартпаса, 
оньщ o3i эуел1 идеялык жагынан, ал сонан соц матерйалдык, 
жагынан да сезаз азгындар едх”.
Дуниедей барлык, кубылыс 6ip орында турмайтынын, 
эркашан агыста, козгалыста болатынын баягы бабалар 
заманында Гераклит айткдн. “0Mip, дуние дегешц агып 
жаткдн су екен” деген Абай адам баласыньщ етш жаткдн 
уакыткд устемдж ете алмайтынын, кешей кунш буйнйге 
кдйтару не кдйталату крлынан келмейтшш де айткдн:
Сагаттьщ шыкьшдагы емес ермек,
Немише eMip етпек — ол бшдармек.
Bip минут 6ip юсшщ 
O M ip iH e 
уксас,
Огп, елда, тагдыр жок, кдйта келмек.
Ал осындай унем1 крзгалыстагы, кимыл устшдей ем1рде 
й р ш т к етш отырып, кдмылсыз, крзгалыссыз кдлу, “сагат- 
тыц шыкылдагын ермек” ету, жым-жырт тыныштьпдга жа- 
тьш алу мумкш бе? Жок, мумкш емес. Кргамныц козгалы- 
сьш, uirepuieyiH мойындасак, элйдей “азатшыларды” Н.Ша- 
мотаныц “Творчестволык еркшдйс туралы” кггабында по- 
йызга билетс1з мшген жолаушылармен салыстырьш, прог- 
рестщ кез бояушы “кряндары” деп айыптауы орынды деп 
журдис. Бул ретте де Лениннщ “ Кргамда eMip суре отырып, 
кргамнан тыскдры бола алмайсыц” деген niidpi акикдттыц 
акдкдты деп бщцгк. Ойткеш элп 6ip эйгш макдласында 
Ленин муны да мукцят тусйдаре келе, буржуазиялык, жеке- 
шш мырзалардыц “абсолютпк бостандык,” туралы даурыкда 
сездершщ 6api еюжуздЫк деп айыптайды: “Акдханьщ 
ектемдшне нейзделген кргамда, — дещц ол, — ецбекиплер 
букдрасы жокдлильгк, керш, ат тебелшдей аз гана байлар 
арамтамак, болып отырган к,огамда нак,ты жэне шын 
“бостандык,” болуы мумкш емес” .
Одан api Ленин буржуазиялык когамда eMip cypin отыр­
ган жазушы мырзаньщ буржуазиялык; баспадан, буржуазия 
талабынан бостан бола алмайтынын, сол ат тебелшдей
38

акщалыларга кызмет ететшш, “буржуазиялык, жазушыньщ, 
еуретипнщ, акгрисаньщ бостандыгы дегешшз бар болтаны 
акдаалы калтага, сатйп алуга, тамак, асырауга деген буркеме- 
ленген (не ейжуздшкпен буркемеленген) тэуелдшк” дей 
келш, мундай е й жузда “бостан” эдебиетке “шын epiKri 
пролетариатпен ашык, байланысты эдебиетп кдрама-карсы 
кою аркьшы элп ейжуздшиш эшкерелеу” керекппн, “жалган 
буркеншжй сыпырып тастау” керектшн ащартады.
Муны айткднда Ленин, сез жок, керкем эдебиеттщ 
табигатын тани отыра, эдеби ютщ езше тэн ерекшелтн 
бше тура, эдеби творчествоныц психологаясын нэзж тусшш 
тура айтты. Сондыктан эдебиетке партиялык, басшылыкдъщ 
кдндай болу керек екенш де атап erri: “Талас жок„ эдеби ic 
бет алды тецеспрушткке, &ркелйлжке, кетшлжгщ азшы- 
лыккд устемдж етугне онша кеп кене бермейдо. Талас жок» 
бул icTe жеке бастын инициативасына, жеке адамньщ 
кдбшетнлтне зор ерйндж болуын, ой мен киялга, пшпн 
мен мазмунга ерйндж болуын сезаз камтамасыз ету кажет”. 
Сонда суреткерден Лениннщ талап етш отырган партиялы- 
лыгы оньщ белгш 6ip партия уйымыньщ есебшде туруы 
емес, дуниетанымындагы партиялылык» e3i суреттеп отыр­
ган eMip кубылысына кезкарасындагы партиялылык,, 
суреткерлж шеберлж пен шыгарманьщ шынайы керкемдт 
аркылы жинакталган идеядагы мелд1р тазалык, Партиялы­
лык эр суреткердщ цпй творчестволык, кажеттшгше айна- 
луы керек, творчестволык табигатына дарып-сщу1, оньщ 
табиги кдсиетгне айналуы шарт. Сонда мундай суреткер 
хальщтык творчествоньщ сара жолына туседа, eMipfleri куйй 
норселерд1 емес, ец кесек, кунды, курдел! кубылыстарды 
талгампаздыкден жинак,тап керсете алады. Муныц e3i 
суреткердА натурализм батпагынан сактандырып, реализм 
дацгылына апарады. Мундай суреткердщ ой-epici кец, 
кекжиеп алые, тургысы биж, сез1ш шалкдр, талгамы жогары 
болмак, Творчествоныц epKwdiai карга адымды, кораш 

жүктеу/скачать 12,37 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: