Монография \ 3 «санат» а л м п и 1МП
жүктеу/скачать 12,37 Mb. Pdf көрінісі
|
kabdolov zeinolla soz oneri
- Бұл бет үшін навигация:
- 6ipre
- 6ip-6ipiHeH
| внер дацгылы.
Дэлелдешк. Bip жолы (Гоголь повестерше байланысты) Белинский поэзияда eMipfli енерге айналдыру тэсш ею турл1 екенш, 6ipi кецщдей кдялга непзделген тэсш болса, eidHiiiici ем1рдеп шындыккд тамыр тарткдн тэсш екенш, eKeyi — 6ip-6ipiHe керегар тэсшдер, 6ipaK 6ip максаткд апаратын багыттас жолдар екенш дэлелдей келш, жалпы поэзияны ею салага — асыл мурат поэзиясына жэне мв/idip акцкат поэзиясына белген efli. Улы сыншыньщ осы айтьш отырганы (атын агап, тусш тусгемесе де) квркемдт edic мэселес1 екеш даусыз. Белинскийдщ nbdpi будан ею жуз жыл бурын айтылса, Аристотель дэл осындай ойды, титл, ею мьщ уш жуз жыл бурын айтты. взшщ “Поэтикасында” (129-бет) Аристотель Софоклдын “мен адамдардын ертен, кдндай болатынын суреттесем, Еврипид бугш кдндай екенш суреттейдГ’ деген nixipiH тшге тиек ете келш, поэтикалык шыгармада керкем жинакгалатын арман мен акукрт жайлценда ез толгамдарын танытады. Улы философтыц дэл осы ар*ща айтьш отырганы (атын атап, тусш тустемесе де) керкемдж эдю мэселес1 с кеш тага даусыз. Бул айтылгандардын 6epi керкемдж эдю — 6ip адамга гана тэн стиль де емес, 6ip когамга гана сай агым да емес, мунын екеушен де элдекдйда кен угым, барлык адамдар 347 мен кргамдарга тэн енер атаулыныц бэрше ортак, турлаулы h9M туракгы нэрсе екенш жэне заты квркемдк эд/'с деген атымен 6ipre (куш кеше гана) емес, енердщ ез1мен 6ipre туып, енер аркауы — ем1рдщ ез1мен 6ipre дамып, жетипп келе жаткан табиги, тутас кубылыс екенш дэлелдейд 1 . Керкемдж эдк — алдымен, шындыкгы шын мэншдеп суреткердщ ез кезшен образды турде тану жолы, содан сон, езх таныган шындыкты бар енерш теге, бар шеберлггш сала керкем жинакгап, езгеге таныту жолы. Керкемдж эдк — енер туындысында адам образын жасауга, сол аркылы шындыкгыц сырьш образды турде ашуга кджет eMip деректерш белгип 6ip эстетикалык талгам бишнен тавдаудыц, корытудыц жэне жинакгаудыц езгеше принцип!, сайып келгенде, eMip шындыгын енер шындыгына айналдыра саралап, белгМ 6ip когамдык идеал тургысынан кайта тугызудьщ айрыкдха ти т. Романтизм мен реализмнщ керкемдпс немесе твор честволык эдк ретшдеп ец елеулц сипаттары, мше, осы аныктамаларда жатыр. Осы аныкгамалардьщ байыбына бара туссек, э д к пен стильдщ 6ip-6ipiHeH ерекшелжтерш аныгырак ангара тусем1з: шынында да, “б1здщ эдк жайлы эндмем1з енердщ даму процесшдеп стратегия жайлы эндме сиякгы да, стиль жайлы эндмем1з тактика жайлы эндме сиякты”* екенш керем1з. Будан да repi дэл1рек айтсак, “творчестволык эдктщ басты сипаты — eMipfli керкем жинакгаудыц ец непзп принциптер1 де, осыларды накгы жузеге асыру — мшездер мен окщаларды суреттеу амалдары, тэсшдер1 — стильге катысты нэрсе”**. Сонымен творчестволык эдас екеу — романтизм, реализм. Екеушщ де непзп сипаттарын Ф. Энгельс белплеп бергеш — романтизмд 1 “ерекше жагдайда ерекше характер жасау” жолы ретшде тусйдарсе, реализмд1 “детальдар шыншыл- дыгымен” коса “тиггпк жагдайда типтж характер жасау” жолы ретшде тусиадргеш майм. Бул аныктамалар Софокл мен Аристотель гшарлерш де, Белинский niidpiH де жокка шыгармайды, кайта солардьщ турлаулы тужырымы сиякгы. Эрине, романгизмнщ езше тэн ерекшелжтер! кеп: сурет- телер шындык киялга непзделед1; кияли шындыкгыц ез1 осы шакгыю емес, не еткен, не келер шактйа; шыгарманьщ * Л.И.Тимофеев. Советская литература. М., “Советский писатель”, 1964, стр. 9. ** жүктеу/скачать 12,37 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|