Монография Алматы, 2021 Қалибекұлы Толқын «Полилингва» баспасы Қазақстан республикасының білім



Pdf көрінісі
бет50/82
Дата23.11.2022
өлшемі6,28 Mb.
#52167
түріМонография
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   82
Байланысты:
казыргы кытай жане казак...TOLKYN KALIBEKULY TEKST

Жатыс жалғаулы сөз тіркесі: құрылымдық моделі ‒ O
5
+ V.
Жатыс септігі арқылы меңгерілетін бағыныңқы сөздердің қатарына, 
көбінесе, зат есім, сан есімдер жатады. Меңгеруші басыңқы етістік 
сөздердің көпшілігі заттың күйін білдіретін салт етістіктер.
Жатыс жалғаулы сөздердің толықтауыштық қатынаста жұмсалуы 
сирек кездеседі.
1. N
5
+ V моделі қимыл процесіне жанама объект болатын заттар 
мен нәрселерді атап көрсетеді: 
Заңда көрсетілген әйел теңдігі есіңізде болар, Қожеке (Мұқанов).
2. N
5
+ V моделі заттың, нәрсенің кімде екенін көрсетеді: 
Он сегіз мың ғаламның Бар тынысы күнде тұр, Мен сықылды 
сорлы адамның Ықтияры сенде тұр (Абай). 
Таста тамыр жоқ, тауда белдеу жоқ (Мақал).


112
Қытай тіліндегі 在[zai], 于[yu] предлогтары жатыс септіктерімен 
сәйкес келеді. Бұл предлогтар іс-қимылдың мекенін, орнын білдіреді: 
她在北京学习 
[ta zai Beijing xuexi] Ол Бейжіңде оқиды
大会于阿拉木图举行 
[dahui yu Alamutu juxing] 
Жиналыс Алматыда өтеді. 
Бұл топтағы предлогты тіркестер мекен пысықтауыш қызметін 
атқарады.
Қытай тіліндегі мекендік мәнді білдіретін 里[li] іші, 上[shang] үсті 
сияқты сөздер де жатыс септігімен сәйкес келеді. Мысалы: 屋里[wu li] 
үйде, 夜里[ye li] түнде, 身上[shen shang] үсті-басында. Қытай тілінде 
мекендік мәнді білдіретін сөздер зат есімнің қатарында қарастырылады.
Көмектес жалғаулы сөз тіркесі: құрылымдық моделі ‒ O
7
+ V.
Көмектес септігі арқылы меңгерілетін бағыныңқы сыңарларда, 
көбінесе, зат есім мен есімдер жұмсалады. Басыңқы сыңарлары 
сабақты және салт етістіктерден болады.
Көмектес жалғауы арқылы жасалған толықтауыштық сөз тіркесінің 
мағыналық түрлері мынадай:
1. N


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   82




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет