Монография Алматы, 2021 Қалибекұлы Толқын «Полилингва» баспасы Қазақстан республикасының білім
жүктеу/скачать 6,28 Mb. Pdf көрінісі
|
казыргы кытай жане казак...TOLKYN KALIBEKULY TEKST
| қызмет етуіміз керек. Сөзбе-сөз: Біз керек үшін халық қызмет ету.
Сөйлемнің құрамындағы 为人民[wei renmin] халық үшін деген тіркес – предлог пен толықтауыштың бірігуінен жасалған тіркес. Міне, осы тіркесті қалай аударамыз? Біз бұл атаудың қазақша аудармасын “Қытайша-орысша-қазақша-ағылшынша филология терминдері сөздігінен” таптық. Өкінішке орай, автор оны қазақшаға “жалғаулықты толықтауыш”, орыс тіліне “предложное дополнение” [129, 57 б.] деп қате аударған. Сонымен, 介宾短语 атауын қазақ тіліне “предлог- толықтауыш” типті тіркес деп аудару керек сияқты. Кей еңбектерде орыс тіліне словосочетания типа “предлог+зависимое слово” болып аударылған [53, 30 б.]. Фан Шяу (范晓) толықтырғышты нәтиже толықтырғыш (结果补语), бағыт-бағдар толықтырғыш (趋向补语), күшейткіш толықтырғыш (程 度补语 ), мүмкіндік толықтырғыш (可能补语), күй-жай толықтырғыш (情状补语), сан-мөлшер толықтырғыш (数量补语) деп алтыға бөледі [10, 90-96 бб]. Хуаң Бороң (黄伯荣) мен Ляу Шүйдоң (廖序东) Фан Шяу саралаған алты түрлі толықтырғыштардың қатарына мезгіл-мекен толықтырғыш (时间处所补语) қосып, жетіге саралайды [93, 88-92 бб]. «А Practical Chinese Grammar for Foreigners» атты оқулықта толықтырғышты нәтиже толықтырғыш (结果补语), күшейткіш толықтырғыш (程度补语), сан-мөлшер толықтырғыш (数量补语), бағыт-бағдар толықтырғыш (趋向补语), мүмкіндік толықтырғыш (可能补语) деп алтыға бөледі [124, 287-288 бб]. «Қазіргі қытай тілінің практикалық грамматикасы» атты оқулықта толықтырғышты төмендегідей мағыналық топтарға бөледі: нәтиже толықтырғыш (结果补语), бағыт-бағдар толықтырғыш (趋向补语), мүмкіндік толықтырғыш (可能补语), күй-жай толықтырғыш (情状补 语 ), күшейткіш толықтырғыш (程度补语), сан-мөлшер толықтырғыш (数量补语) және предлогты тіркесті толықтырғыш (介词短语补语) [125, 534 б]. Қытай және қазақ тілдерінде жазылған «Қазіргі қытай тілінің грамматикасы» атты оқулықта толықтырғышты нәтиже толықтырғыш 138 (结果补语), бағыт-бағдарлық толықтырғыш (趋向补语), ықтималдық толықтырғыш (可能补语), шамалық толықтырғыш (程度补语), сан- шамалық толықтырғыш (数量补语), мезгіл-мекендік толықтырғыш (时间地点补语) деп алты түрге жіктейді [51, 304 б]. Чян Найроңның (钱乃荣) редакциясымен шыққан «Қытай тіл білімі» деген еңбекте толықтырғышты тоғыз түрге саралайды: бағыт- бағдар толықтырғыш (趋向补语), мүмкіндік толықтырғыш (能否补 语 ), нәтиже толықтырғыш (结果补语), күшейткіш толықтырғыш (程 度补语 ), сан-мөлшер толықтырғыш (数量补语), мезгіл толықтырғыш (时间补语), мекен толықтырғыш (处所补语), нысан толықтырғыш (对象补语), күй-жай толықтырғыш (情状补语) [126, 286-292 бб]. Го Жынхуа (郭振华) толықтырғышты нәтиже толықтырғыш (结果补语), бағыт-бағдар толықтырғыш (趋向补语), мүмкіндік толықтырғыш (可能补语), күшейткіш толықтырғыш (程度补语) деп төртке топтастырады [127, 124-132 бб]. Дай Сюэмэй (戴雪梅) мен Чжан Жоиннің (张若莹) Мәскеуде шыққан «300 грамматических правил» атты оқу құралында тоықтырғыш мағынасы мен құрылымына қарай бес түрге жіктелген: дополнительный член степени, дополнительный член результата, дополнительный член количества, дополнительный член направления, дополнительный член возможности [128, 168 б]. Чын Янянның (陈燕燕) редакциясымен шыққан «Ұйғыр және қазақ ұлтының өкілдеріне қытай тілінің грамматикасын оқытудағы қиын түйіндер» атты ұжымдық еңбекте толықтырғышты 7 түрге жіктеген: күшейткіш толықтырғыш (程度补语), нәтиже толықтырғыш (结果补语), күй-жай толықтырғыш (状态补语), бағыт-бағдар толықтырғыш (趋向补语), сан-мөлшер толықтырғыш (数量补语), предлогты толықтырғыш (介词补语), мүмкіндік толықтырғыш (可 能补语 [130, 45 б]. Бейжің тіл және мәдениет университеті баспасынан шыққан «维 吾尔族、哈萨克族汉语偏误分析 » атты оқулықта толықтырғышты нәтиже толықтырғыш (结果补语), шамалық толықтырғыш (程度补语), күй-жай толықтырғыш (状态补语), бағыт-бағдар толықтырғыш (趋向 补语 ), мүмкіндік толықтырғыш (可能补语), сан-мөлшер толықтырғыш (数量补语), мезгіл-мекендік толықтырғыш (时地补语) деп алты түрге жіктейді [131, 143-147 бб]. 139 Енді толықтырғыштардың түрлері мен мағыналарына қысқаша тоқталайық. жүктеу/скачать 6,28 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|