Монография Алматы, 2021 Қалибекұлы Толқын «Полилингва» баспасы Қазақстан республикасының білім

жүктеу/скачать 6,28 Mb.

Pdf көрінісі

бет	47/82
Дата	23.11.2022
өлшемі	6,28 Mb.
	#52167
түрі	Монография

1 ... 43 44 45 46 47 48 49 50 ... 82

Байланысты:
казыргы кытай жане казак...TOLKYN KALIBEKULY TEKST

(ec)3 + V ‒ келмекке уәделесті ‒ істің міндетін көрсетеді. 5. V (ec)3

Барыс жалғаулы сөз тіркесі: құрылымдық моделі ‒ O
3
+ V.
Барыс септігі арқылы меңгерілетін бағыныңқы сөздер ‒ зат есім,
есімдік, сын есім, сан есім және есімшелер. Ал меңгеруші басыңқы
етістік сөздердің көпшілігі күйді, қимылды, сезімді білдіретін салт
етістіктерден болады.
O
3
+ V құрылымдық моделінің бастапқы мағынасы іс-әрекеттің
бағытын білдіру. Мысалы: ауылға қайтты, сыртқа шықты, маған
берді.
Барыс септігі жалғанған сөздер етістікті сөз тіркесінде обьектілік
және пысықтауыштық қатынасты білдіреді.
Объектілік қатынасты сөз тіркесі, негізінде, қимыл процесінің
кімге, неге арналғандығын, бағытын, қандай затпен үстемеленгенін,
қандай затпен түйіскенін, неге қамтылғанын білдіреді [68, 75 б.].
Мысалы: Біздің ауылға келді, бақытқа кенелді, итке қаптырды, қызыл
кітапқа енгізілді, жұмысқа алды т.б.
Барыс септігі жалғанған сөздер етістіктердің пысықтауыштық
қатынаста жұмсалуы туралы “пысықтауыштық қатынастағы сөз
тіркесінде” тоқталамыз.
Н.Құрманова O
3
+ V моделінің ішкі парадигмасын олардың
мағыналық қызметтеріне қарай былайша көрсетеді:
1. S
3
+ V ‒ ауылға асықты ‒ беталысты, бағытты көрсетеді.
2. Num
3
+ V ‒ мыңға алды ‒ заттың бағасын көрсетеді.

110
3. S
3
+ V ‒ сазға өспейді ‒ заттың орнын көрсетеді.
4. V
(ec)3
+ V ‒ келмекке уәделесті ‒ істің міндетін көрсетеді.
5. V
(ec)3
+ V ‒ мақтағанға қуанды ‒ істің себебін көрсетеді.
6. S
3
+ V ‒ балаға арнады ‒ арнау, ант-уәде, адресатты көрсетеді.
7. Num
3
+ V ‒ жиырмаға толды ‒ жас мөлшерін көрсетеді.
8. V

жүктеу/скачать 6,28 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 43 44 45 46 47 48 49 50 ... 82