Монография Алматы, 2021 Қалибекұлы Толқын «Полилингва» баспасы Қазақстан республикасының білім



Pdf көрінісі
бет58/82
Дата23.11.2022
өлшемі6,28 Mb.
#52167
түріМонография
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   ...   82
Байланысты:
казыргы кытай жане казак...TOLKYN KALIBEKULY TEKST

3
+ V немесе Num
3
+ V.
Мезгілдік мағынаны білдіреді. Мезгілді, уақытты, шақты меңзейтін 
есімдермен қозғалыс мәнді етістіктердің тіркесінен жасалады: бес 
жылға созылды, он беске толды, сағат беске бару, түске жету, 
сағат алтыға шақырды т.б.


122
3V
(Inf)3
+ V және V
(ec) (-мақ/-мек) 3
+ V.
Мақсаттық мағынаны білдіреді: оқуға барды, көрмекке келді т.б.
Қазақ тіліндегі істің, қимылдың кімге, неге, қай жаққа 
бағытталғандығын білдіретін сөз тіркесі мен қытай тіліндегі P + O 
+ V
(quxiang)
құрылымды сөз тіркесі сәйкес келеді. Бірақ бұл тіркестің 
құрамында қытай тілінде тек мынадай предлогтар ғана жұмсалады: 

[dao], 朝[chao], 往[wang], 向[xiang]. 
到农村去 
[dao nongcun qu] ауылға бару 
往前走 
[wang qian zou] алдыға жүру.
Шығыс жалғаулы сөз тіркесі: құрылымдық моделі ‒ O
6
+ V.
Шығыс септігі арқылы меңгерілетін бағыныңқы сыңар есім сөздері 
болады. Ал меңгеруші басыңқы етістік сөздердің көпшілігі қимыл 
және қабылдау мәнді етістіктер болады.
O
6
+ V моделіндегі сөз тіркесінің құрылымдық, мағыналық түрлері 
мынадай: 
1N
6
+ V.
Көлемдік мағынаны білдіреді. Бұл тіркес мекендік мәнді сөздермен 
қозғалыс мәнді етістіктердің тіркесінен жасалады да, көбінесе, іс-
қимылдың басталу орнын білдіреді: сырттан кірді, мәшинеден түсті, 
таудан асты т.б.
2. N
6
+ V немесе Num
6
+ V моделі.
Мезгілдік мағынаны білдіреді. Мезгілді, кісінің жас мөлшерін 
білдіретін есімдер мен қабылдау мәнді етістіктердің тіркесінен 
жасалады: он бестен асты, сағат бестен кетті, кішкентайынан 
білемін т.б.
3. V


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   ...   82




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет