Монография Алматы, 2021 Қалибекұлы Толқын «Полилингва» баспасы Қазақстан республикасының білім



Pdf көрінісі
бет59/82
Дата23.11.2022
өлшемі6,28 Mb.
#52167
түріМонография
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   82
Байланысты:
казыргы кытай жане казак...TOLKYN KALIBEKULY TEKST

(ec)-ған/-ген 6
+ V немесе N 
(қимыл)
+ V моделі.
Себеп-салдар мағынаны білдіреді: шошығанынан айғайлап 
жіберді, көрмегендіктен сағынды т.б.
4. N
6
+ V моделі. 
Қимылдың амалын білдіреді: өз жөнімен жүру, қабағынан таныды 
т.б.
Қытай тіліндегі从[cong] предлогы іс-қимылдың басталу орнын 
білдіретін шығыс септігімен сәйкес келеді. Мысалы: 
从学校来 
[cong xuexiao lai] мектептен келу
Бұл предлогты тіркес сөйлемде мекен пысықтауыш қызметін 
атқарады.
Жатыс жалғаулы сөз тіркесі: құрылымдық моделі ‒ S
5
+ V.
1. S
5
+ V моделі.
Іс-қимылдың мекенін, орнын білдіреді: үйде жатты, далада 
ойнады, төрде отыр т.б.


123
2N
5
+ V моделі 
Мезгілдік мағынаны, яғни іс-қимылдың болған, болатын мезгіл-
уақытын көрсетеді: бала кезімде көрдім, сағат екіде қайтты, бір 
көргенде ұнатты т.б. 
Қытай тіліндегі在[zai], 于[yu] предлогтары жатыс септіктерімен 
сәйкес келеді де, іс-қимылдың мекенін, орнын білдіреді. 
Мекен мәнді білдіретін 里[li] іші, 上[shang] үсті сияқты сөздер де 
мекендік мәнді білдіретін жатыс септіктерімен сәйкес келеді. Мысалы: 
屋里有人
[wu li you ren] үйде адам бар, 桌子上有书[zhuozi shang you 
shu] столдың үстінде кітап жатыр. 
Көмектес жалғаулы сөз тіркесі: құрылымдық моделі ‒ O

+ V.
N
7
+ V құрылымдық моделі негізінен мекенді, мезгілді, себеп-
салдарды және амалды білдіреді: түнімен жүрді, ертесімен кетіп 
қалды, бар күшімен істеді, жолмен жүрді, күн батысымен қайтты, 
тек жақсылықпен жолығайық т.б.
Көмектес септігімен 同[tong], 用[yong], 与[yu], 和[he], 跟[gen] 
т.б. предлогтар сәйкес келеді. Бұлар іс-қимылдың құралын, амалын, 
бірлестік мағынасын білдіреді.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   82




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет