Қытай және қазақ тілдеріндегі анықтауыштық қатынастағы

124
мағынасының әртүрлі болуында 的 шешуші рөл атқарып тұр. 斗争
经验
[douzheng jingyan] күрес тәжірибесі, 斗争的经验[douzheng de 
jingyan] күрес тәжірибесі (Сөзбе-сөз: күрес-тің тәжірибесі). Екеуінің 
мағынасы ұқсас. Мұның себебін бірқатар ғалымдар құрылымдық 
тұрғыдан түсіндіреді, яғни 的 жұмсалса, өзі жалғанған анықтауыштың 
анықтауыштық қызметін күшейтеді деп түсіндіреді [116, 513 б.]. 
的
 шылауының жұмсалу не жұмсалмау ережелері мынадай: 
1. 的
 шылауының жұмсалуы:
а) зат есім, жіктеу есімдіктері анықтауыш болып, меншіктілік 
қатынасты білдірсе, әдетте жұмсалады:
 
明天的课不上了。
[Mingtian de ke bu shang le] 
Ертеңгі сабақты оқымаймыз.
我们的政策不变。
[Women de zhengci bu bian] 
Біздің саясатымыз өзгермейді.
ә) сабақты етістіктер, қос буынды және қосарланғансын сын 
есімдер анықтауыш болғанда, әрқашан жұмсалады: 
对我们来说，学的东西太多了。[Dui women lai shuo xue de dongxi 
tai duo le] 
Біз үшін айтқанда, үйренетін нәрселер өте көп.
今天她穿上了干干净净的衣服。
[Jintian ta chuan shang le gangan 
jingjing de yifu] 
Бүгін ол тап-таза киімдерін киіп алды.
他们过着幸福的生活。
[Tamen guo zhe xingfu de shenghuo] 
Олар бақытты тұрмыс кешіп жатыр.
б) сілтеу есімдіктері 这[zhe] мынау, 那[na] анау және 什么[shenme] 
не, 多少[duoshao] қанша, 哪些[naxie] қайсылар сияқты сұраулық 
есімдіктер анықтауыш болғанда жұмсалмайды:
这东西是谁送的。
[Zhe dongxi shi shui song de] 
Мына нәрсені кім берді.
什么事让你这么担心。
[Shenme shi rang ni zheme danxin] 
Не іс сені алаңдатып отыр.
з) сөз тіркестері анықтауыш болғанда 的 үнемі жұмсалады: 
她唱了一首动听的歌曲。
Ол бір тамаша ән айтты.
你是新来的学生吗
? Сен жаңадан келген студентсің бе? 
他说的话没有道理。
Оның айтқан сөзінің еш қисыны жоқ. 
打虎的武松又上山了。
Жолбарысты соқпақшы болған Ву Соң қайтадан тауға беттеді.

125
收到的通知放在桌子上。
Тапсырып алған хабарлама столдың үстінде.
2. 的

жүктеу/скачать 6,28 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: