Морфология

жүзіне  асырады.  Тыныс  алу  мүшелерінің  негізгі  қызметі  қанды  оттегімен 

қанықтыру  жəне  қаннан  көмірқышқыл  газын  сыртқа  шығару,  яғни  бұл 

аппарат  ауадағы  оттегінің  қанға  өтуін,  керісінше,  қандағы  көмірқышқыл 

газдың  ауаға  шығарылуын  қамтамасыз  етеді.  Бұнымен  қатар,  тыныс  алу 

мүшелері  дененің  қызуын  реттеуге  қатысады  жəне  эндокриңдік  қызмет  те 

атқарады.  Тыныс  алу  мүшелерінде  иіс  сезімі  жəне  дыбыс  мүшелері 

орналасады.  Қызметіне  байланысты  тыныс  алу  аппараты:  тыныс  жолдары 

жəне  газ алмасу  мүшесі  болып  екі  бөлімге бөлінеді.  Тыныс  жолдарында ауа 

құрамындағы шаңтозаңнан тазаланып, жылынып, су буымен дымқылданады. 

Аталмыш  бөлімнің  мұшелері  ауаның  құрамындағы  заттардың  иістерін 

анықтауға жəне дыбыс шығаруға қатысады. Тыныс жолдарына мұрын куысы, 

аңқа (жұтқыншақтың ауа жұретін бөлігі), көмекей, кеңірдек, əр түрлі арналы 

бронхтар  (ауатамырлар),  бронхиолалар  (ауатамыршалар)  жəне  соңғы 

(терминальды)  бронхиолалар  жатады.  Газ  алмасу  бөлімін  көпіршікті 

(альвеолалы)  бронхиолалар,  көпіршікті  жолдар,  көпіршікті  қапшықтар  жəне 

олардың қабырғаларындағы көпіршіктер (альвеолалар) құрайды.