Морфологиялық талдау
Негізгі ( Непройзводные) , туынды
жүктеу/скачать 82,5 Kb.
|
| Негізгі ( Непройзводные) , туынды ( пройзводные )
в ) Деректі және дерексіз ( видимые предметы и абстрактные понятия) Тұрақсыз белгілері ( непостоянные признаки ) а ) көптелуі ә ) септелуі б ) тәуелденуі в ) жіктелуі 3.Синтаксистік қызметі ( синтаксическая служба) Талдау үлгісі : Астанадан ағаларым келді . Ағаларым - зат есім , туыс адамның атауы Бастапқы тұлғасы - Аға ( кім ?) Тұрақты белгісі : жалпы, дара , негізгі , деректі. Тұрақсыз белгісі : кімдер ? деген сұраққа жауап беріп , І жақ , көпше түрінде тәуелденіп тұр. Сөйлемде бастауыш қызметін атқарып тұр . Морфологиялық талдау Сын есім . 1. Сөз табы ( часть речи) . Жалпы мағынасы ( значение слова ) 2.Морфологиялық белгілері ( морфологические признаки ) Бастапқы тұлғасы ( негізгі с. есім ) Начальная форма (основа прилаг.) Тұрақты белгілері ( постоянные признаки) а ) Құрамына қарай ( По составу) Дара ( простые ) , күрделі ( сложные ) ә ) Жасалуына қарай ( по способу образования) Сапалық ( качественные), қатыстық ( относительные ) б ) Шырайына қарай ( по степени сравнения ) Жай шырай ( простая степень), салыстырмалы шырай ( сравн. ст.), Күшейтпелі шырай , асырмалы шырай - ( превосходная .ст.) Тұрақсыз белгілері ( Непостоянные признаки ) а ) жіктелуі ( лицо , число , если сын есім в предл. явл-ся сказуемым) 3. Синтаксистік қызметі ( Синтаксическая роль) Талдау үлгісі : Әлібек Нұртайұлы - аса құрметті адам . Құрметті - сын есім , адамды сыйлау дегенді білдіреді. Бастапқы тұлғасы - құметті ( Қандай ?) Тұрақты белгілері : дара , қатыстық , асырмалы шырай , Тұрақсыз белгілері: ІІІ жақ , жекеше түрі , сөйлемде анықтауыш қызметін атқарып тұр. Морфологиялық талдау Сан есім . 1. Сөз табы ( часть речи) . Жалпы мағынасы ( значение слова) 2. Морфологиялық белгілері ( Морфологические признаки) Бастапқы тұлғасы ( Основа числительного) Тұрақты белгілері ( Постоянные признаки) а ) Тұлғасына қарай ( По способу образования) Негізгі ( Непройзводные) , Туынды ( Пройзводные) ә ) Құрамына қарай ( По составу ) Дара ( Простые) , Күрделі ( Сложные) б ) Мағынасына қарай ( По значению) 1.Есептік ( Количественные) 2.Реттік ( Порядковые ) 3.Жинақтық ( Собирательные) 4. Топтау ( Разделительные) 5.Болжалдық ( Предположительные) 6.Бөлшектік ( Дробные)
ә ) Жіктелуі ( личное окончание , у колич. числительных , или когда числительное является сказуемым)
– ған / ген, -қан/ -кен жұрнақтары арқылы жасалады. ә ) Келер шақ ( буд. вр.) –ар /-ер, -р, -с жұрнақтары арқылы жасалған б) Дағдылы ( обычное) -атын/ -етін, -йтын /-итін,-ушы/- уші жұрнақтары арқылы жасалған. в ) Мақсат ( Цели ) -мақ / мек , -бақ /бек , пақ /пек жұрнақтары арқылы жасалады . Тұрақсыз белгілері ( непостоянные признаки ) А ) көптелуі ( число ) ә) септелуі ( падеж) б) жіктелуі ( личное окончание) в) тәуелденуі ( окончание принадлежности) 3. Сөйлемдегі қызметі ( Синтаксическая роль) ( Есімше есімдер ретінде анықтауыш бола береді , және басқа да сөйлем мүшелерінің қызметін атқара алады.) Талдау үлгісі : Сенің келгеніңді естідім . Келгеніңді - есімше , адамның бір жерге аяғымен жеткенін білдіреді . Бастапқы тұлғасы : келген (Не істеген ?) , кел - түбір ет. + ген -жұрнақ Тұрақты белгілері : откен шақ Тұрақсыз белгілері : тәуелдік жалғау - ІІ жақ , (ж.т.) , табыс септік. Сөйлемде толықтауыш болып тұр . Морфологилық талдау Көсемше . 1. Сөз табы ( часть речи ) . Жалпы мғынасы ( значение слова) 2.Морфологиялық белгілері ( Морфологические признаки) Бастапқы тұлғасы ( начальная форма) Тұрақты белгілері ( Постоянные признаки) а) Өткен шақ / прош. время (-ып, -іп - -п жұрнақтары арқылы жасалады) ә) Ауыспалы шақ / переходное время ( - а , - е , -й жұрнақтары арқылы жасалады) б) Мақсат / цели ( -ғалы/гелі, қалы/келі жұрнақтары арқылы жасалады) в) Мезгіл / времени (-ғанша / генше, қаша /кенше жұрнақтары арқылы жасалады) г) Шарт / условия ( - майыншы / - мейінші жұрнақтары арқылы жасалады. ) Тұрақсыз белгілері ( Непостоянные признаки) а) Жіктелуі ( ғалы /- гелі жұрнақтарынан жасалған көсемшеден басқалары) 3.Сөйлемдегі қызметі ( Синтаксическая роль) Көсемше бастауыш бола алмайды. Талдау үлгісі : Ауылға барамын десең , мені ала кет . Барамын - көсемше , жүрем дегенді білдіріп тұр . Бастапқы тұлғасы - бар (түбір ет.) + а (жұрнақ) + (- мын жж.) Тұрақты белгілері : ауыспалы келер шақ Тұрақсыз белгілері : жіктелуі (І ж, ж.т. ) Сөйлемде баяндауыш болып тұр. Морфологиялық талдау Устеу . 1.Сөз табы ( часть речи) . Жалпы мағынасы ( значение слова) 2.Морфологиялық белгілері ( морфологические признаки) Бастапқы тұлғасы ( основа слова) Тұрақты белгілері ( постоянные признаки) а) Тұлғасына қарай ( по способу образования) Негізгі ( непройзводные), туынды ( пройзводные ) ә) құрамына қарай ( по составу) Дара ( простые) , күрделі ( сложные ) б) Мағынасына қарай ( по значению) 1. Мезгіл ( времени ) 2. Мекен ( места) 3. Мөлшер ( количества и меры) 4. Сын –бейне ( образа и способа действия) 5. Күшейту ( усилительные) 6. Мақсат ( цели) 7. Себеп –салдар ( причины и следствия) 8. Топтау ( разделительности)
3. Синтаксистік қызметі ( Синтаксическая роль) ( көбінесе пысықтауыш болады)
2.Морфологиялық белгілері ( морфологические признаки ) Бастапқы тұлғасы ( начальная форма) Тұрақты белгілері ( постоянные признаки ) а) Тұлғасына қарай ( по способу образования ) Негізгі ( непроизводные) , Туынды ( производные) ә) Құрамына қарай ( По составу ) Дара ( простые), Күрделі ( сложные ) б) Мағынасына қарай ( по значению ) 1. Жіктеу ( личные) 2 . Сілтеу ( указательные) 3. Сұрау ( вопросительные) 4. Өздік ( вовратные) 5. Болымсыздық ( отрицательные) 6. Белгісіздік ( неопределенные) 7. Жалпылау ( определительные) Тұрақсыз белгілері ( непостоянные признаки ) А) септелуі ( падеж) ә) көптелуі б) тәуелденуі 3. Синтаксистік қызметі ( синтаксическая роль ) Талдау үлгісі : Өзіңді өзгеден жоғары санама . өзіңді өзгеден - есімдік , « бір адам басқа адамнан» деген мағынаны білдіреді . Бастапқы тұлғасы - өз ( кім ?) + ің ( т. ж.) + с.ж ( т.с.) Тұрақты белгілері : туынды , күрделі ,өздік . Тұрақсыз белгілері : септік жалғау ( т.с. ) , тәуелдік жалғау ( ІІ жақ . жекеше түр)і Сөйлемде толықтауыш болып тұр . жүктеу/скачать 82,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|