Надандай болмас ақ көзді
жүктеу/скачать 34,39 Kb.
|
Қара өлең ұйқасы
- Бұл бет үшін навигация:
- Кезекті ұйқас
| Ерікті ұйқас
Кей өлеңдерде бірнеше ұйқас өзара аралас болып келеді. Ерікті ұйқас түрі көбінесе жырларда кездеседі. Мысалы, “Қобыланды батыр” жырын алып қарайық: Сіздер кейін тұрыңыз, Құртқа баққан Тайбурыл Қара жалды, қыл құйрық Жылқыдан қалмас дегіздім. Сенің анаң мен едім, Менің балам сен едің. Бір көрсетпей қараңды, Ғайыптың құсы сен болып, Қай тарапқа жөнедің?! Артықша еңбек қылып ем Осындай қиын жерлерде. Үстіңдегі сұлтанды, Тарықтырмай, біздерді, Көрсетер ме екен? – деп едім. Көңілімдегі арманым – Болмашының сөзімен Қырық үш күнің кем еді. Қартаудың жылғасы, Бауырыңда ойнар құлжасы. Тәңірі неден жараттың Төмен етек ұрғашы?! Аламын деп қинайды Діні бұзық болмашы. Шырағым сүйген ақ дене Болар ма жаудың олжасы?! Кезекті ұйқас Шұмақтың бірінші жолы ұйқаспай, екінші жолы ұйқасса, мұны кезекті ұйқас дейміз. Оған Абайдың мына өлеңі мысал бола алады: Сәулең болса кеудеңде, Танымассың, көрмессің, Мына сөзге көңіл бөл! Қаптаған соң көзді шел. Егер сәулең болмаса, Имамсыздық намазда, Мейлің тіріл, мейлің өл! Қызылбастың салған жол. Кезекті ұйқас осы ретпен келеді. Егер өлеңнің бір шұмағы 4 жолдан тұрса, 1-3 жолдар бос қалып, 2-4 жолдар ұйқасады. Үнемі жұп жолдар ұйқасады. Шалыс ұйқас Осы ұйқасқа құрылған өлеңдерде 1-жол мен 3-жол, 2-жол мен 4-жол өзара ұйқасады. Ал өлең шұмағы төрт жолдан аспайды. Оған Абай мен Пушкиннің мына өлеңдері мысал бола алады. Шаң шығармас жол дағы, Сілкіне алмас жапырақ. Тыншығарсың сен дағы, Сабыр қылсаң азырақ. *** Шалыс ұйқас мұнымен қатар 11 буынды өлеңдерде де кездеседі. Сол қатаң кезде еркіндік ұранды айттым, Дедім мен жаншылғанға: көзіңді аш! Аяйтын сезімді де мен ояттым, Сондықтан сүйер халық, мені ұмытпас. жүктеу/скачать 34,39 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|