Жұмыстың жасалу жолдары: Зерттелушіге бір кӛзін алақанмен жұмып, екі кӛзін кезектестіре, кӛзін ашып жұму кезінде жарыққа қарашық рефлексінің бар екеніне кӛз жеткізеді (кӛз жұмулы кезінде қарашық үлкейеді, ал экранды шетке ығыстыру кезінде – тарылады).
Осыдан кейін сӛздік тітіркендіргішке шартты қарашық рефлексін қалыптастыруға кіріседі.
Зерттелетін адамға «кӛзіңнің қарашығын ұлғайт» деп бұйрық берген соң, бір кӛзін алақанмен жабады. Осы кезде оның екінші ашық кӛзінің қарашығының ұлғайғанын кӛреміз (кӛз қарашығы реакциясы). Біраздан кейін тәжірибие қайталанады. Бұйрық осылайша бірнеше рет, әдетте 5-6 рет қайталанса, тұрақты шартты рефлекс пайда болады. Демек, кӛз қарашығы тек сӛз әсерінен ғана ұлғаяды. Егер рефлекс пайда болмаса, шартты (сӛз) және шартсыз (алақан) сигналдарын тағы бірнеше рет ұштастыру қажет.
Пайда болған шартты рефлексті қосымша 3-5 сәйкес сӛздермен кӛздің қараңғылануымен бекіту қажет.
Сұрақтар:
Рефлекс қалыптасу үшін шартты және шартсыз тітіркендіргіштердің ұштасуын неше мәрте қайталау қажет?
Жауабы: Әдетте 5-6 рет қайталанса, тұрақты шартты рефлекс пайда болады.
Шартты тітіркендіргіш ретінде қандай сигнал қолданылды?
Жауабы:Бұл тәжірибеде шартты тітіркендіргіш ретінде сӛзбен сигнал келді, яғн зерттелетін адамға «кӛзіңнің қарашығын ұлғайт» деген бұйрық келгенен кейін, ол бір кӛзін алақанмен жабады. Сол кезде оның екінші ашық кӛзінің қарашығының ұлғайғанын байқаймыз.Егерде осылай бес-алты қайтара қайталаса онда шартты рефлекстің пайда болғанын байқаймыз.
Шартсыз тітіркендіргіш ретінде қандай сигнал қолданылды? Жауабы:Шартсыз тітіркендіргіш ретінде «алақан» сигналы келді.
Рефлекстің қалыптасқанің қалай білуге болады?
Жауабы:Бұл жерде зерттелетін адамға «кӛзіңнің қарашығын ұлғайт» деп бұйрық берір отыған соң, ол бір кӛзін алақанмен жабады. Осы кезде оның екінші ашық кӛзінің қарашығының ұлғайғанын кӛреміз. Сосын біраз уақыт ӛткеннен кейін тәжірибие қайталаймыз. Осылайша зерттелетін адамға аталмыш бұйрықты бірнеше рет қайталап айтсақ, онда ода тұрақты шартты рефлекс пайда болады. Яғни кӛз қарашығы тек сӛз әсерінен ғана ұлғаяды. Осылайша біз рефлекстің қалыптасқанын біле аламыз.
