Nn1 лабораториялыј Жёмыс

7 
4. Жұмыстың орындалу тәртібі 
 
4.1 Жылжымалы кронштейнді сызықшаның 40 - 48 см аралығына 
жылжытып апарып орналастыру керек. 
4.2. Аспапты токқа қосу керек. W
2
-ні (3-сурет) токты дәл өлшеу 
жағдайына қою керек (1-суреттегі схеманы қараңыздар); W
2
-нің басылмаған 
жағдайы. Токты реттейтін P
1
арқылы ток мәнін вольтметрдің стрелкасы 
соңғы ширекте болатындай етіп қою керек. 
4.3. Қозғалмалы кронштейнді төмен түсіріп, алдымен 1 см-ден 5 см-ге 
дейін қадамы 1 см, одан әрі қадамын 2 см етіп алып соңына дейін жылжыту 
керек; амперметр мен вольтметрдің көрсетулерін 4.1 кестеге енгізіңіздер. 
4.4. W
2
-ні кернеуді дәл өлшейтін жағдайына (2-суреттегі схеманы 
қараңыздар) қойып, 4.3 пунктіне сәйкес өлшеу жүргізіңіздер. 
4.5.
d
L
U
I
2
4
(7) формула арқылы 4.3 және 4.4 
пункттердегі алынған өлшеу нәтижелері бойынша, сымның барлық 
ұзындықтары үшін оның меншікті кедергісін анықтаңыздар.
=f(L) тәуелділігінің графигін тұрғызыңыз. Абсцисса осіне сымның L 
ұзындығын, ал ордината осіне оның меншікті кедергісінің мәндерін 
салыңыздар. 
Алынған нәтижелерді талдаңыздар. 
Шындығында меншікті кедергі сымның ұзындығына тәуелсіз болу ке-
рек. Алынған нәтижелердің қайшылығы жалғаушы сымдардың кедергілерінің 
әсерінен, ал 1-суреттегі схема бойынша жұмыс істегенде амперметрдің ішкі 
кедергісінің болуы салдарынан келіп шығады (1-сурет). 
4.6. Меншікті кедергінің алынған мәніне жалғау сымдары мен ампер-
метр кедергілерінің еткен әсерін шығаратын түзетуді табу үшін вольтметрдің
U көрсетуінің резисторлық сым ұзындығына тәуелділігінің U=f(L) графигін 
тұрғызыңыз (ең кіші квадраттар әдісін қолданған жөн). 

8 
Графиктерден жалғау сымдарына түсетін кернеудің U
1
және U
2
түзетулерін анықтау керек (1-суреттегі схема бойынша жұмыс істегенде – 
амперметр үшін). Бұлар U=f(L) түзулерінің L=0 болғандағы ордината осімен 
қиылысу нүктелеріне сәйкес келетін U мәндері ретінде анықталады. 
4.7. Осыдан кейін 4.3 және 4.4 пункттерінде жүргізілген барлық 
өлшеулер үшін меншікті кедергілердің меншікті шын мәндерін төменгі фор-
мулалар арқылы анықтаңыз: 
I
U
U
L
d
1
2
4
(1-cуреттегі схема бойынша жұмыс істегенде), 
(8) 
v
R
U
I
U
U
L
d
/
4
2
2
(2-суреттегі схема бойынша жұмыс істегенде) 
(9) 
4.8. (8) және (9) формулалар арқылы есептелініп алынған нәтижелер 
бойынша 
=f(L) 
тәуелділік графиктерін тұрғызу керек. Өлшеудің 
нәтижелеріне талдау жасаңыз. Эксперименталдық нүктелердің шашырауы L 
мәнін кішірейткенде неліктен үлкейетіндігін түсіндіріңіз. 
4.9. L=(20 50) см мәндерінің интервалы үшін меншікті кедергінің ор-
таша мәнін және оның сенімді интервалын есептеңіз. Соңғы шаманы (7) 
формуладан анықталатын 
I
I
U
U
L
L
d
d
2
(10) 
орташа мәнімен салыстырыңыз. 
Мұндағы d=0.005 мм, L=1 мм, U және I–приборлардың дәлдік 
класынан анықталады (U-вольтметрдің L=35см болғандағы көрсеткен мәні). 
4.10. Резисторлық сымның табылған меншікті кедергісінің мәні 
бойынша оның толық кедергісін L= 50 см толық ұзындығы үшін анықтаңыз. 
U
1
және U
2
мәндері бойынша жалғаушы сымдардың R
1
және R
2

9 
кедергілерін, ал 1-суреттегі схема бойынша жұмыс істегенде амперметрдің 
R
А
кедергісін де қоса табу керек. Бұл мәндерді резисторлық сымның 
кедергісімен салыстырыңыз. 
1 сурет. Амперметр және вольтметр әдісі бойынша үлкен 
электр кедергілерін өлшеу схемасы 
2 сурет. Амперметр және вольтметр әдісі бойынша кіші
кедергілерді өлшеу схемасы 
3 сурет. Өлшейтін блоктың алдыңғы бетінен көрінісі. 

10 
4.11. 
Жасалынған 
жұмыстың 
нәтижелері 
бойынша 
жалпы 
қорытындылар жасаңыздар. 
4.1– кесте 
L, м 
U, B 
I, A 
, 10
-6
Ом м 
дәл
, 10
-6 
Ом м 
Жұмысты орындау үшін келесі мәліметтер белгілі болуы керек: 
- резистивті сымның диаметрі және оны өлшеудің қателігі; 
- cымның ұзындығын өлшеудегі қателік; 
- амперметрдің дәлдік класы және оның өлшеу шегі; 
- вольтметрдің дәлдік класы және оның өлшеу шегі; 
- вольтметрдің ішкі кедергісі; 
- Стьюдент коэффициенті. 
Оқу құралының қосымшасында осы лабораториялық жұмыстың 
нәтижелерін ЭЕМ - ЭВМ (Lab 1) арқылы өңдеудің бағдарламасы берілген. 
Барлық эксперимент мәліметтері СИ жүйесіне келтірілуі қажет. 
Нәтижелерді шығарудағы белгілер: 
R
0
real cp. – шын меншікті кедергінің орташа мәні; 
dr
0
– 
шын
анықтаудағы сенімділік интервалы; 
eps – өлшеудің салыстырмалы қателігі; 
r – ұзындығы L = 0.5 м тең резистивті сымның кедергісі; 
rp – 1-суреттегі схема бойынша жасалынған жұмыстағы амперметрдің 
ішкі кедергісін қосып есептегендегі жалғастыратын сымдардың кедергісі. 

жүктеу/скачать 252,6 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: