Нуо казахстанско российский медицинский

5 

энергия  баяу  жұмсалады.  Төменгі  синглетті  қозған  қалыптағы  молекуланың өмір сүру 

уақыты  -  10  сек.  Бұл  деңгейде  жинақталған  энергия  жылу  берілсе  сәулелену  квантын 

шығаруға немесе фотохимиялық реакцияның орындалуына жұмсалуы мүмкін. 

        Жұту 

спектрлері 

сияқты 

күрделі 

люминисценция 

(флуоресценция)  спектрлерінің  шекаралары  анық  емес.  Ақпаратты  көбінесе 

жолақтардың  максимумдерінің  толқындарының  ұзындықтары  емес,  қарқындылық, 

поляризация және сәулеленудің ұзақтығын береді. 

        Қарапайым  оқиға.  Трипсиннің  фотобиологиялық  әсер  етуінің  спектірінің  әсеріне 

сол  ферментін  жұту  спектрінің  қисық  сызықтарын  қарастырайық.  Трипсинде  3  бас 

хромофорлар  болады:  триптофанны  тирозиннің  және  цистиннің  қалдықтары.  Олар 

трипсиннің  жұту  спектрі  үшін  жауапты.  Әсер  ету  спектрі  бүл  спектрді  толыгымен 

қайталайды,  сондықтан  ақуыздың  инактивациясы  үшін  барлық  үш  аминқышқыл 

олардың инактивациясы керек деп айтуға болады. 

         Күрделі  фотобиологиялық  процестерде  ақырғы  эффектің  алдында  жартылай 

қайтымды  фотохимиялық  процестер  мен  жарықсыз  стадиялар  ағады.  Молекуланың 

қозған  қалыпқа  көшуін  молеқулада  жарықтың  квантының  энергиясын  жинақтауы 

ретінде  қарастыруға  болады.  Бірақ  бұл  энергия  өте  жылдам  жұмсалады.  Энергия 

жылуға  көшеді  де  қоршаған  ортаға  беріледі.  Бүл  процесстер  ете  жылдам  ағады  (10

13

 - 

-11

сонымен, қозудың ең төмеңгі деңгейіне көшеді. 

         Әрі  карай  энергия  баяу  жұмсалады.  Төменгі  синглетті  қозған  қалыптағы-  (S0) 

молекуланың  өмір  сүру  уақыты  -  10'

9

-10"

сек.  Бұл  деңгейде  жинақталган  энергия 

жылу  беруге  (сәулелендірусіз  көшу  s*  -  sо),  сәулелену  квантын  шығаруға 

(флуоресценция,  s*  -  sо  көшуі)  немесе  фотохимиялық  реакцияның  орындалуына 

жұмсалуы мүмкін. 

   Жұту спектрлері сияқты күрделі молекулалардың люминисценция 

(флуоресценция)  спектрлерімің  шекаралары  анық  емес.  Ақпаратты  көбінесе 

жолақтардың  максимумдерінің  толқындарының  ұзындықтары  емес;  қарқындылық 

поляризация және сәулеленудің ұзактығы береді.