Ойлау және сөйлеудің арақатынасы тақырыбына эссе Орындаған 7M01505 Бекбаева Гулим биология магистр 1курс
жүктеу/скачать 15,28 Kb.
|
Ойлау және сөйлеудің арақатынасы тақырыбына эссе
|
Ойлау және сөйлеудің арақатынасы тақырыбына эссе Орындаған 7M01505 Бекбаева Гулим биология магистр 1курс (Жантану ғылымында ойлау — бұл тұлғаның шындыңты жалпылама және жанама бейнелеуге бағытталған танымдық әрекеті. Сонымен, ойлау қоршаған дүниенің мәнін жалпылай түсінуге, болмысты заңдылықты байланыстар мен қатынастар негізінде тануға мүмкіндік береді. Заттар арасындағы байланыстар мён қатынастарды ашу — ойлаудың басты міндеті, осыдан-ақ ойлаудың болмысты тереңдей тануға бағытталған ерекше сипаты көрінеді. Ойлау қатынастар мен байланыстарды гана емес, сонымен бірге қасиеттер мен мәнді белгілейді; бірақ қатынастар тек ойлаумен ғана көрініп қоймайды. Қажетті әрі мәнді байланыстарды аша отырып, назарға әлгандардан кездейсоқтарын бөлумвн ойлау жалқы-дан жалпыға өтеді. Теориялық таным әрекеті ретінде ойлау ықпалды қимылмөн тығыз байланысқан. Ойлау процесінде қандай да бір мәселе қайталай, жаңадан ашыла бермейді, онда жалпы-ланған түрде мәселө шешімдерінің принциптері айқын-далып, практшаның болашақта кезігетін міндеттерінің орын-далу жолдары болжастырылады, яғни ойлау арқылы жос-пар түзіледі. Ойлау жөніндегі алғашқы материалистік багыт классикалық сенсуализм тұжырымын негізге алып, алғаш сезімдік та-нымда болмаған дүние санада бейнеленуі мүмкін емес деген шешімді уағыздады. Қарама-қарсы багыгпты үстанган идеалист фило-софтар ойлауды адам рухының айрықша, қарапайым бөлшектерге жіктелмейтін процесс формасы деп таныды. Ойлау — психикалық іс-әрекеттің ерек-ше түрі деп психологияда алғашқы жария еткен Вюрцбургтық гылыми мектеп болды. Адамның ойлау қызметі үшін сезімдік танымға қарағанда, сөйлеу мен тіл әлдеқайда маңызды. Ойлаудың ең жоғарғы формасы — сізді-логикалы ой (вербаль-но-логическое мышление). Тек қана осы ой формасында адам тілдік таңбаларды (коды) қолданумен күрделі бай-ланыстар мен қатынастарды бейнелейді, түсініктер қа-лыптастырып, қорытынды жасаумен күрделі теориялық мәселелерді шешеді адамның ойлау қызметі, қандай да формада орындалмәсын, тіл қатысынсыз жүзеге келмейді. Ғылыми психология үшін сөз тек тілдесу қажетін орындап қана қоймастан, негізгі ойлау құралы да болып есептеледі. Адам озінің өмір кажетін өтеугс байланысгы басқа біреулермен пікірлеседі, ой алмасады. Бүл үшін сол үлттың, тілдің грамматикалык, ережелеріне сәйкес сөз тіркестерін пайдаланады. Адам баласының сапа-сеземінің дамуында дыбысты тілдің иаііда болуыпыц мацьпы зор болды. Сөйлеудің пайда болуы иотижесінде адам организмі анатомиялык. озгерістерге түсіп, дыбыс артикуляциясына кабілеті бар сөйлеу аппараты жасалды. Тіл сөйлеу ежелден бері жеке адамның да, қағамдық ой-санасын дамытып жстілдіруде аса маңызды роль атқарады. Сөз ойлы да, мәнерлі де болуы тиіс. Ескі казақ жұртының ғұлама ғалымы Жүсіп Баласағұн «Ақылдың көркі тіл, тілдің көркі сөз» деп тауып айтқан. Тіл арқылы жеке адамның тәжірибесі, санасы үжымның басқа мүшелерінің игілігіне айналады. Ал жеке адамның жеке санасы да сыртқы ортаның ықпалымен, оқу-тәрбие процесінің әсерінің нәтижесінде үздіксіз дамып отырады. Адамдардың арасында қатынас құралы ретінде тілдің қызмет атқаруы, оның негізгі қызметі. Тіл, сондай-ак, адам сана-сезімінің, оның психологиясының көрсеткіші де. Тіл адамды кимыл-әрекегке де итермелейді. Бұл оның атқаратын екінші қызметі. Тілдің бұл екі кызметі озара тығыз байланыста болады. Олар үнемі қатарласа, бірі екіншісін демеп, кейде қарама-қарсы багытта жүріп отырады. Тіл арқылы ойымызды басқа біреуге жегкізуді сйлеу деп атайды Сөйлеу — пікір алысу процесінде жеке адамның белгілі тілді пайдалануы. Сөйлеу жеке адамдардың арасындағы өзара түсінуді реттестіру үшін пікір алысу үшін кызмет етеді. Сөйлеу процесі арқылы адам өзінің білімін практикалық тәжірибесін байтауы. Сөзді қабылдау және оны үғыну бір-бірімен тығыз байланысты. Сөзді дурыс кабылдамай тұрып, оны ұғынуға болмайды. Жеке сөздерді қабылдаудың өзі оны ұғынуды қажет етеді. Қабылдау мен ұғыну бір мезгілде жүріп отырады, бірінсіз-бірі іске аспайды. Интонацияны қабылдау сөйлеу аппаратында, адамның мәнерлі қозғалыстарында түрліше реаксия тудырады. Адамға тән сөйлеу әрекетінде екі сипат болуы шарт. Бұларсыз сөйлеу өзінің қызметін дұрыстап атқара алмайды. Мұның біріншісі — сөйлеудің мазмұндылығы, екіншісі — оның мәнерлігі делінеді. Сөйлейтін сөзде мазмұн болмаса, ол өзіндік сөздік мәнін жояды. Создің мазмұндылығы дегеніміз екішісі біреуге жеткізілетін ойдың айқындығы. жүктеу/скачать 15,28 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|