Өлшеу ауытқулары және өлшеу құралдарының сипаттамасы
дайындаған:БЖП-21 тобының студенті Хабибуллина Альбина
Сұрақтары:
Өлшеу құралдарын сипаттаңыз.
Өлшеу құралдарын жіктеу,қандай түрлері бар.
Өлшемдік түрлендіргіш.
Өлшеу құралдарын сипаттау
Өлшеу құралдарының метрологиялық сипаттамалары. Өлшеу құралы - өлшеу үшін арналған, нормаландырылған метрологиялық сипаттамалары бар, белгілі уақыт аралығының ішiнде мөлшері өзгерiсiз кабылданатын (орнатылған қателік шектерінде) шама бірлігін қайталаушы және (немесе) сақтаушы техникалық құрал.
ӨҚ нормаланған метрологиялық сипаттамалары- өлшеу құралына нормативтік құжаттармен орнатылатын, өлшеу құралының берілген типінің метрологиялық сипаттарының жиынтығы.
Өк метрологиялық сипаттамасы -өлшеу нәтижесіне және оның қателігіне әсер етуші ӨҚ қасиеттерінің біреуінің сипаттамасы.
Өк метрологиялық сипаттамасы -өлшеу нәтижесіне және оның қателігіне әсер етуші ӨҚ қасиеттерінің біреуінің сипаттамасы.
ӨҚ нақты метрологиялық сипаттамасы -тәжірибеде анықталатын метрологиялық сипаттама.
Ө Қ метрологиялық сипаттамалары ӨҚ қолданудың қалыпты және жұмыс жағдайлары үшін нормаланады.
Өлшеу құралдарының метрологиялык сипаттамалары- Өлшеудің қалыпты жағдайлары мәндердің немесе әсер етуші шама мәндері аймақтарының жиынтығы мен сипатталатын өлшеу жағдайлары Өлшеу нәтижелерінің өзгеруін (өлшеу қателігін) оның аздығынан елемеуге болады.
ГОСТ 8.009 сәйкес ӨҚ мөлшерленетін метрологиялык сипаттамалары:
ГОСТ 8.009 сәйкес ӨҚ мөлшерленетін метрологиялык сипаттамалары:
шкала ұзындығы;
шкаланың бөлу бағасы;
өлшегіш аспап көрсеткіштерінің вариациясы;
өлшеу диапазоны;
мөлшердің номиналды мәні;
өлшеу құралының сезгіштігі;
өлшеу құралының сезгіштігінің шегі;
өлшеу құралдарының қателігі;
өлшеу құралының тұрақтылығы.
өлшеу түрлерін жазу, қандай түрлері бар:
Өлшеу құралдары келесідей 4 түрге бөлінеді.
Өлшем (material measure) - өлшеу құралы, нормаланған дәлдікпен физикалық мөлшерлердің бір немесе бірнеше берілген нәтижелерді есептеу үшін арналған.
Бір мағыналы өлшем - өлшем, бір шамалы физикалық мөлшерін ұдайы енгізу. Мысалы, гір, оқтама ұзындығы 1 метр, қалыпты элемент, кедергі катушкасы 1 Ом шамасымен, қос құрамды заттардың стандартты үлгісі (газда, сұйықтарда, қорытпаларда)
мағыналы өлшем - өлшем, бір физикалық мөлшердің бірнеше шамаларын анықтау. Мысалы, әр түрлі массадағы гірдің жинағы, магазин кедергісі.
Стандартты үлгі – зат түріндегі өлшеу құралы (материалдын), іскерлік сараптау кезінде оның құрамы немесе қасиеттері орнатылған.
Өлшемдік түрлендіргіш:
Өлшеу түрлендіргіші (measuring transducer) -өлшеу құралы, өлшеуіш мөлшердің синалын өзара бірмәнділікке өзгерту үшін қолданылады немесе өлшеу ақпараттарының сигналын, түрлендіргіштің кірістегі әсері, шығатын сигналға, келесі түрлендіргіштер үшін ыңғайлы, өңдеу, тасымалдау және сақтау. Өлшеуіш мөлшерлердің сигналы - өлшеуәш мөлшерлер уақыт бойынша өзгереді. Өлшеуіш мөлшерлердің сигналы - өлшеуіш ақпараттың сигналының жеке оқиғасы. Өлшеуіш ақпараттың сигналы - сигнал, өлшеуіш мөлшердің сигналымен функционалды өзара бір мәнді байланысты.
Өлшеу түрлендіргішінің шығыс сигналы индикаторсыз оператормен тікелей түсінісу болуы мүмкін емес.Датчик (сенсор, алғашқы өлшеу түрлендіргіші) - өлшеуіш мөлшерлер тікелей әсер ететін өлшеу түрлендіргіші. Өлшеу мөлшерінің әсері астында датчик өлшеуіш ақпараттың сигналын істеп шығарады, яғни сигнал, функционалды тікелей бір мәнді өлшеуіш мөлшердің сигналымен байланысты.
Өлшеу түрлендіргіштеріне датчиктан басқа күшейткіштер, сүзгілер (екіншілік өлшеуіш түрлендіргіштер), каммутаторлар, цифрлік кодтағы (аналогты-цифрлік түрлендіргіштер,АЦТ) үзіліссіз мөлшерлердің түрлендіргіші (аналогты), токтың аналогты сигналына цифрлік кодтың түрлендіргіші немесе күш (цифрлі-аналогты түрлендіргіш,ЦАТ) жатады. түрлендіргіштің мысалдары: термопара, өлшеуіш трансформатор, өлшеу күшейткіші, кедергі термометірі, қысым көрсеткіші,дірілдеулердің параметірі, газ жылдамдықтары және т.б.
