Тарихты талдау категориялары – “Мәдениет” және “Өркениет”;
Бердяев философиясының мәні – болмыс пен субъект, яғни адам арқылы тану.
Ол шығармашылық, рух, тұлға, құдай ұғымдарын негізге ала ортырып, еркіндіктің болмыстан басымдылығын атап көрсетеді.
Ол шығармашылық, рух, тұлға, құдай ұғымдарын негізге ала ортырып, еркіндіктің болмыстан басымдылығын атап көрсетеді.
Бердяев қоғамды әлеуметтік қайта құру үшін техникалық қайта құру емес, рухани жаңғыру қажет дей келе, ресей үшін бұл орыс идеясымен байланыстырады.
Оның дуалистік картинасының бір жағында рух, еркіндік, ноумен, субъект тұрса, екінші жағында эмпирикалық әлем, қажеттілік, феномен, объект тұр.
Ол капитализмді «жансыз құрылым» деп атаса, ескі христиандықты – «эксплуатация құралы» деп сын тақты.
П.Я Чаадаев (1974-1856) тарих философиясын дамытты. Оны адам және қоғам философиясы қызықтырды.
Чаадаевтың пікірінше, адам - материалдық және рухани субстанцияның бірлігі. Адам өзін тек ұжымда ғана адам ретінде сезіне алады. Туғанынан өмірінің соңына дейін ұжымда өмір сүретін болғандықтан, адам онда тұлға ретінде өсіп жетіледі. Ұжымдық өмір - адамның басқа тіршілік иелерінен ең негізгі айырмашылығы. Чаадаев менмен жекешіл эгоизмнің барлық түріне қарсы шықты.
Ойшылдың пікірінше, тарихи процесс құдайдың көріп келдігіне сүйенеді. Құдай еркінің шынайы көрінісі – христиандық дін.
XIX ғасырдың философиялық дамуы либералды бағытпен аяқталады. Оның көрнекті өкілі В.С.Соловьев (1853-1900).
Оның негізгі философиялық идеялары:
- бүкіл бірлік идеясы – материалдық және рухани болмыстың бірігуі мен үйлесуі;
- адам өмірінің бастапқы қыры адамгершілік, оның төменгі деңгейі – құқық, жоғарғы деңгейі – сүйіспеншілік;
