Орындағандар: Нұрбақыт Еркеназ Аманжанова Диана Сүндет Жанар

Қазақ т л н ң сөзжасам
жүйес .
Туынды сөздер..
Грамматикалық
мағыналардың 
қосымшалар арқылы
бер лу .
О р ы н д а ғ а н д а р : Н ұ р б а қ ы т Е р к е н а з
А м а н ж а н о в а Д и а н а
С ү н д е т Ж а н а р

Жоспар
:
С ө з ж а с а м д ы қ т ә с л д е р .
Т у ы н д ы с ө з д е р
С ө з д ң г р а м м а т и к а л ы қ
м а ғ ы н а с ы .
1 .
2 .
3 .

Туынды сөзд ң жасалу жолдары
ғылымда сөзжасамдық тәс лдер деп
аталады. Қазақ т л н ң сөзжасам
жүйес нде көне замандардан бер
қарай қолданылып әбден орныққан,
қалыптасқан нег зг тәс лдер мыналар:
с и н т е т и к а л ы қ
т ә с л
а н а л и т и к а л ы қ
т ә с л
л е к с и к а -
с е м а н т и к а л ы к
т ә с л

С и н т е т и к а л ы қ т ә с л а р қ ы л ы т у ы н д ы с ө з ж а с а у д а е к
т л д к б р л к қ ы з м е т а т қ а р а д ы : 1 ) л е к с и к а л ы қ м а ғ ы н а л ы
с ө з , 2 ) с ө з ж а с а м д ы қ ж ұ р н а қ .
Т у ы н д ы с ө з ж а с а у ғ а қ а т ы с а т ы н л е к с и к а л ы қ б р л к
т у ы н д ы с ө з д ң м а ғ ы н а с ы н а а р қ а у б о л а д ы . С о н д ы қ т а н д а
т у ы н д ы с ө з ж а с а у ғ а л е к с и к а л ы қ м а ғ ы н а л ы с ө з д е р ғ а н а
қ а т ы с а д ы . М ы с а л ы , ж ү л д е г е р , а қ т а , а қ ы л д ы , б ә л е қ о р
с и я қ т ы т у ы н д ы с ө з д е р д ң ж а ң а м а ғ ы н а с ы ж ү л д е , а к ,
а қ ы л , б ә л е с ө з д е р н ң н е г з н д е ж а с а л ғ а н , с о н д ы қ т а н
о л а р н е г з с ө з д е р д е п а т а л а д ы . Н е г з с ө з д е г е н м з —
т у ы н д ы с ө з д ң л е к с и к а л ы қ м а ғ ы н а с ы н а а р қ а у б о л а т ы н
с ө з . С ө з ж а с а м н ы ң а н а л и т и к а л ы к , т ә с л . А н а л и т и к а л ы қ
т ә с л д е п е к я о н а н д а к ө п с ө з д е н б р л е к с и к а л ы қ
м а ғ ы н а л ы с ө з д ң ж а с а л у ы а т а л а д ы .

Туынды
сөздер

Т у ы н д ы с ө з д е р д е п с ө з ж а с а м д ы қ т ә с л а р қ ы л ы с ө з ж а с а м д ы қ
б р л к т е р д ң б р - б р м е н а р ы м - қ а т ы с қ а т ү с у н е н ж а с а л ғ а н
с ө з д е р а й т ы л а д ы . М ы с а л ы , т о л қ ы н , б л м , с ұ р а қ , б о з а р , к ө г е р ,
а л ы п к е л , б а р ы п қ а й т , б ү г н , б и ы л , б л г ш , ә с е м п а з т . б .
К е л т р л г е н м ы с а л д а р д ы ң б ә р т у ы н д ы с ө з д е р г е ж а т а д ы .
М ұ н д а ғ ы т о л қ ы н ( т о л қ ы + н ) , б л м ( б л + м ) , с ұ р а қ ( с ұ р а + қ ) , б о з а р
(
б о з + а р ) , к ө г е р ( к ө к + е р ) , б л г ш ( б л + г ш ) , ә с е м п а з ( ә с е м + п а з )
д е г е н т у ы н д ы л а р н е г з с ө з г е ж ұ р н а қ ж а л ғ а н у а р қ ы л ы ж а с а л ғ а н .
А л а л ы п к е л , б а р ы п к а й т , б ү г н , б и ы л д е г е н т у ы н д ы л а р е к
т о л ы қ м а ғ ы н а л ы с ө з д ң б р м а ғ ы н а н ы б л д р п , б р с ө з г е
а й н а л у ы а р қ ы л ы ж а с а л ғ а н .
Т у ы н д ы с ө з д е р — т л д ң с ө з ж а с а м с а л а с ы н ы ң з е р т т е й т н н е г з г
н ы с а н д а р ы н ы ң б р , ө й т к е н т у ы н д ы с ө з д е р - с ө з ж а с а м
з а ң д ы л ы қ г а р ы б о й ы н ш а , с ө з ж а с а м б р л к т е р а р қ ы л ы ө м р д е
п а й д а б о л ғ а н ж а ң а з а т т а р м е н ж а ң а қ ұ б ы л ы с т а р д ы а т а у ү ш н
ж а с а л ы п , т л д ң с ө з д к қ о р ы н а қ о с ы л ғ а н с ө з д е р .
Т у ы н д ы с ө з д е р т л д е ө т е к ө п , ө й т к е н о л а р ә р з а м а н н ы ң
қ а ж е т н е қ а р а й т л г е ү н е м ү з д к с з қ о с ы л ы п о т ы р ғ а н ,
с о н д ы қ т а н т у ы н д ы с ө з д е р т л д е г е ң к ө п с ө з д е р г е ж а т а д ы .

Сөзд ң
грамматикалық
мағынасы