Алтын Орда
Ақ Орда
Моғолстан
|
●Мұсылман деректерінде Батыйды әділ хан деп жазады,ол мұсылман елдеріне әрқашан қамқорлық жасап отырған,мешіт салдырған
●Парсы Жувейни: «Оның ордасына саудагерлер барлық жерден келеді, ол тауарлардың барлығын алғызып, бағасын артығымен төлеп отырған»деп ажазады
●1235ж.бүкілмонғолдық құрылтайда Батысқа жорық жасау шешімі қабылданады
●Батысқа жорық жасау басшылығы Батыйға тапсырылады,жорық 7 жылға ( 1236-1242ж) созылады.Осы жорықтан кейін Солтүстік Кавказ,Қырым борйы, Орыс княздіктері,Шығыс Еуропа тәуелділіктерін мойындап, Алтын Ордаға салық төлеген.
●Алтын Орда саяси және экономика-
лық жағынан жақсы дамыды- Берке мен Өзбек хандар кезінде
●1262ж.Мәмлүк мемлекетінің 4-ші сұлтаны Бейбарыс Берке ханға достық орнату мақсатында елші жібереді
●Берке мұсылман дінін қабылдаған
●1266ж.Берке Кавказ жеріне жорықта қайтыс болады
●Беркенің орнына Меңгу –Темір келеді және 1271ж.Египетпен байланыс жасауға кедергі келтіріп отырған Византияға қарсы жорыққа шығады,Византия соғыстан бас тартып, өзара келісімге келеді,бұл келісім Жерорта теңізі бойындағы елдермен қалалармен сауданы дамытты
●Берке хан кезінде Алтын Орда Монғол империясынан бөлінеді
●Алтын Орданың мемлекеттік беделінің өсуіне зор үлес қосқан Тохты хан (1290-1312ж) болды, Иран,Кавказ, Египет мәмлүктерімен тығыз байланыста болған
●Алтын Орданың гүлденген кезі –Өзбек (1312-1342ж) пен Жәнібек (1342-1357ж) хандар кезі
●1312ж. Өзбек ислам дінін мемлекеттік дін деп жариялады және қалалақы өмірдің дамуына қатты көңіл бөлді
●Алтын Орда мұсылмандық мемлекетке айнала бастады –ХІV ғ.
●1357-1380ж –Алтын Орда тарихында «дүрбелең жылдар» болды, 20-дан астам адам хан болып,таққа таласты
●Алтын Ордада алауыздық күшейді ХІV ғ.2-ж
●1380ж. Куликово шайқасында Мамай басқарған Алтын Орда әскері Дмитрий Донской басқарған орыс әскерінен жеңіледі
●Мамайдың жеңілгенін пайдаланып,Әмір Темірдің көмегімен Алтын Ордадағы билікті Тоқтамыс тартып алады
●1382ж.Тоқтамыс билігін нығайту үшін Мәскеуді өртеп жібереді
●Алтын Орданы құлауға әкелген Әмір Темірдің бірнеше ауыр жорықтары
●ХVғ.ортасында Алтын Орда –Ақ Орда, Ноғай Ордасы,Сібір,Қазан Қырым,Астрахан хандықтары болып бөлініп кетеді
● Шейх Ахмед 1502ж.қайтыс болғаннан кейін,Алтын Орда мемлекет ретінде жойылады
|
●ХІV ғ.2-ширегінен бастап,Ақ Орда Алтын Ордадан біржола бөліне бастайды
●Оқшаулануды бастайды Ерзен мен Мүбәрак хандар кезінде
●Ұрұс хан кезінде мүлде бөлінді
●1327-1328ж.Мүбәрак хан Сығанақта теңге соқтырған, Бұған алтын Орда билеушілері қарсы тұрады
●Мүбәрак пен Өзбек хан арасындағы күресте Мүбәрак жеңіліп,Қырғыздар мен Алтайға кетуге мәжбүр болады
●ХІVғ.60-ж.өзінде Алтын Орданың астанасы Сарай бір жылда 4 хан ауысады
●Ұрұс хан 1368-1369ж. өз атынан Сығанақта теңге соқтырады және 1374-1375ж Еділ бойына жорық жасап,Сарайды,Қажы –Тарханды алып, Кама бұлғарларын бағындырады, бірақ алтын Орда билеушісі Мамайды жеңе алмайды
●Ұрұс хан жорықтан келгенде өзіне көмектеспеді деп,Маңғыстау билеушісі Түй –Қожаны жазалайды, оның баласы Тоқтамыс Әмір Темірге барып паналайды
●Әмір Темір Тоқтамысқа әскер беріп,Ақ Орданы басып алуға жібереді
●Ұрұс хан мен баласы Тоқтақия қайтыс болғаннан Әмір Темір Тоқтамысты Ақ Орда тағына отырғызады
●Тоқтамыс Сауран түбінде Ұрұс ханның екінші баласы Темір –Мәліктен жеңіледі
●1379ж.Тоқтамыс Әмір Темірдің көмегімен Темір –Мәлікті жеңіп, Сығанақты алады
●Тоқтамыс енді Әмір Темірге бағынудан бас тартады
●1395ж.Әмір Темір Ақ Орда тағына Ұрұс ханның бір баласы Қойыршақты отырғызады
●Ақ Орданың келесі ханы –Барақ Сырдария бойындағы қалаларды қайтару үшін әрекеттер жасайды, Темірдің немересі Ұлықбекті жеңіп, көптеген қалаларды қайтарады
●Ерзен хан кезінде қала мәдениеті дамыды
●Ақ Орданың саяси жағдайы 3-ке бөлінеді:
|
Достарыңызбен бөлісу: |
