Анжы –
жауырға өткізетін қыл; ердің шеттігі. Бұрын жауыр
жылқының жарасынан
анжы өткізетін едік. Қазіргі кезде
анжы деген сөздің
бір варианты ердің шеттігін кейде
анжыма/әнжіме дейді
(Досқараев Ж. ҚТЖЕ., А., 1955). Арай//күн арайына кірді –
ұя, тұрақ, мекен /күн ұясына кірді, күн мекеніне батты/. Көне түркі тілінде
ар сөзі
арбау деген мағынада
қолданылады. Сол сияқты
аран деген сөз о баста
ар/бау/ аң-аң/ деген сөзден
құралған. Бертін келе аң аулайтын
алдау қора мағынасынан мал қорасына
ауысқан
(Мұсабаев Ғ. ҚТЛ, 1960, 177). Бұл айтылғандарға қарағанда
арай екі
түбірден құралған біріккен сөз тәрізді. Ең алғашқы түбірі
ар/қора, мекен, жай/, екінші түбір ай /планета/ ; мәні:
ай қора /ар-ай/ай кіретін/ бататын/ қора, мекен, жай дегенді білдіреді. Күн батқан кезде де
арай оның тұрағы, мекені
ретінде қолданылған. Адам тіктеп көре алмас күннің көзін, Сүйіп, жылып
тұрады жан лебізің; Қызыл
арай, Сары алтын шатырына, Күннің кешке
кіргенін көрді көзім
(Абай). Аран –
1) арасына кірген аң қайтып шыға алмайтын үшкір қазықшалардан тоқылған шарбақ қора; аудың, қақпанның бір түрі. Аран екі
түбірдің бірігуінен жасалған біріккен сөз. Бірінші компоненті
ар –
алдайтын, арбайтын қора деген ұғымды білдіреді. Екінші компоненті
ан – аң деген сөз.
Сонда бұл сөздің мәні
аңды алдайтын, арбайтын қора /ар-аң ар-ан/ болғаны. 2) Мал қамайтын орын, мал тұратын қора. Бұзау, сиыр, бұқа қамаған
