Сабақ № 5 Тақырыбы: Ароматты көмірсутектер. Ароматтық ядродағы орын басу реакциясы (SE).
Мақсаты: Ароматты көмірсутектер химиялық сипаты көміртек атомы және қос байланыстың электрондық құрылысына өзара байланыстылығы туралы заңдылықтарды қалыптастыру.
Оқыту мақсаты:
1. Орынбасарлар әсерінен ароматты сақинадағы электрондық тығыздықтың өзгеруін түсіну.
2. Электрофильді орынбасу реакциясы механизмін оқып - үйрену.
Тақырыптың негізгі сұрақтары: 1. Арендер. Номенклатурасы . Жіктелуі.
2. Арендердің реакцияға түсу қабілеті.
2. Электронодонорлы және электронакцепторлы орынбасарлардың электрофильді орынбасу реакцияларына әсері.
Білім берудің және оºûòóäû» ¸äiñòåði:Ñåìèíàð (êiøi òîïòàðäà æ½ìûñ), оқыту тесттері, бақылау.
°äåáèåò: Íåãiçãi: 1.Ïàòñàåâ À.Ê., Æàéëàó Ñ.Æ. Îðãàíèêàëûº õèìèÿ íåãiçäåði, Øûìêåíò, 2005, 1-êiòàï, -Á. 190-238.
²îñûìøà: 1.Ïàòñàåâ °.Ê., Ñåéòåìáåòîâ Ò.Ñ., С.А. Шитыбаев, Қ.Н. Дауренбеков Áèîîðãàíèêàëûº õèìèÿ, îºó º½ðàëû, 2005, -Á.69-84.
2. À. Ïàòñàåâ, Ñ. Æàéëàóîâ. Îðãàíèêàëûº õèìèÿ íåãiçäåði. Àëìàòû, “Áiëiì”, 1996, -Á. 101-114.
Бақылау (Тест сұрақтары): 1. Арендерге тән реакция:
А. АЕ В. АЕ С. SЕ Д. SЕ Е. SR 2. 1-текті орынбасарлар келесі орынбасарларды … жағдайға бағыттайды:
А. орто-
В. орто- и пара-
С. мета-
Д. мета-и орто-
Е. пара
3. Нафталинді тотықтырғанда түзіледі:
а) фталь қышқылы (1,2-бензолдикарбон қышқылы)
б) бензой қышқылы
с) терефталь қышқылы (1,4-бензолдикарбон қышқылы)
д) изофталь қышқылы (1,3-бензолдикарбон қышқылы)
е) малеин қышқылы
4. С8Н10 молекула құрамына сәйкес келетін алкилбензолдың изомер саны:
а) 4
б) 2
с) 3
д) 5
е) 6
5. Бензолға тән реакция:
а) АЕ б) AN с) SN д) SE е) SR 6. Нитрлеуші қоспамен қиынырақ нитрленетін қосылыс:
а) изопропилбензол
б) бензальдегид
с) этилбензол
д) этоксибензол
е) фенол
7. Метилденген бензол… механизмі бойынша жүреді:
А. SR В.АN С. АЕ Д.SЕ Е. SN
