Оқулық Алматы, 014 Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»

359

Дискерттілік – алгоритм командалары тізбектеле орындалуымен 

жəне  дəлдік  фиксациямен  бір  команданың  аяқталуымен  келесі 

команда  орындалуының  басталуымен  сипатталады.  Жалпылау 

қасиеті есеп шығару үшін құрылған алгоритмнің  қандай да болмасын 

есепті формулалауға қолданылады.

Алгоритмдік есептердің басты типтері: алгоритм анықтамасының 

түсінігін  нығайту  үшін  келесі  тапсырмалар  тізбегін  қарастырған 

жөн:

1. Орындаушы рөлін орындау: алгоритм берілген оны формальді 

түрде орындау.

2. Берілген  жұмыс  түрі  үшін  орындаушыны  жəне  команда 

жүйесін анықтау;

3. Берілген команда жүйесінде алгоритм құру;

4. Есеп шығарылуына қажетті қорытынды құралдарды анықтау.

Бірінші мысалдағы есепті шығару үшін Баше ойнына алгоритмді 

қолдану  қажет.  Ойын  шарты  былай:  ойында 7,11,15,19 заттары 

қолданылады. Біз жүрісте  1,2 немесе 3 зат алуға болады. Ойында ең 

соңғы затты алушы  жеңіледі. Бірінші ойыншының жеңу алгоритмін 

құрайық. «а» жеңу нұсқасы болсын. Ойында 11,16,21,26 ..... заттары 

қолданылуда.  Біз жүрісте  1-ден 4-ке дейінгі зат алуға болады. 

Енді  екінші  рет  алушы  ойыншының  жеңу  алгоритімін 

қарастырайық. Айталық «б» нұсқасы болсын. 

Оқушылар жеңілген соң оларға аналитикалық сипаттағы бірнеше 

есептерді /Баше ойыны бойынша/ үй жұмысы ретінде беруге болады. 

1-тапсырма. «Шешімін табу» алгоритміне «б» нұсқасы бойын-

ша неге екінші ойыншы əрдайым жеңуін түсіндір.

Шешуі: Берілген тəртіп бойынша екінші ойыншы əрдайым жеңіп 

отырады, егер берлген заттың саны /тастың/ мына формула арқылы 

анықталса: N=5k+1мұндағы  kэN.

2-тапсырма.  Бірінші  жүретін  ойыншы  жеңетін  алгоритм  құру 

жəне оның жеңуі, егер оның қарсыласы  ойын тəртібін бермесе.

Шешуі:  Қарсыласының  жүру  жолын 5 тасқа  дейін  толтырған, 

екінші  ойыншының  жағдайын  қолданып,  дөп  басу.  Бұл  жағдай 

қарсыласының  қателесу  кезеңінде  ғана  мүмкін.  Ойынды  былай 

бастауға болады.

1. 1 тасты алу;

2. қарсыласқа жүру кезек беру, ол n тасты алады;

3. егер   n+1 <5, онда      5-(n+1) тас алу;

4. қарсыласқа жүру кезегін беру.

360

Енді  екінші  ойыншы  жеңу  алгоритмі  бойынша  ойнау.  Келесі 

есеп оқушыдан математикалық тапқырлықты қажет етуі. 

3-тапсырма. Баше ойнына  N тастары бар математикалық анализ 

жасап көріңіз. Ойын тəртібін жеңу алгоитмі бар түрінде анықтаңыз. 

Алгоритмді командалық тізбек бойынша жазып көрсетіңіз.

Шешуі:  Екінші  ойыншы  жеңетін  ойынды  тек  қорытынды  тас 

саны /N/  мына  түрде  жазылады. N=x * k+1, мұндағы  х  жəне  kэN 

сандары  берілсе,  ойын  тəртібі  бойыншы  бірінші    жүру  кезегінде 

1  ден  х-1  ге  дейін  тас  алуға  болады.  Екінші  ойыншы  жеңеді,  егер 

қарсыласының алған тастарының орнын жүру кезегінде х-ке дейін  

толтырып отырса. Мысалы: x=25 болсын. Бұл мəн: 25=4*б+1 береді. 

Ойын тəртібі былай болу керек: 1 – жүру кезегінде 1- 2- 3 тас алуға 

болады. 2-ші ойыншыны жеңу үшін, қарсыласының жолын 4 таспен 

толтырып отыру керек. 

Алгоритмді сипаттау тəсілі.

Мектептегі информатикада алгоритм екі тəсілмен сипатталады: 

блок-схема жəне алгоритмдік тілде оқыту. Информатиканың базалық 

курсында  екеуі  де  қолданылады.  Блок-схеманың  алгоритмдеу 

тұрғысынан қарағандағы қасиеті – бұл сапалық қасиетін қажет етеді.

жүктеу/скачать 4,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: