Оқулық «Білім беру және педагогика» мамандықтарының «Қарым-қатынас психологиясы»
жүктеу/скачать 3,57 Mb. Pdf көрінісі
|
| ЖАНЖАЛДАРДЫ БАСҚАРУ ТӘСІЛДЕРІ
Шиеленістерді шешу тәжірибесінде оларды басқарудың ҥш негізгі жолы бар: жолын кесу, кейінге қалдыру, жанжалды іскерлік әңгімеге айналдыру (келіссӛздер, талқылау, ми шабуылдау арқылы). Қақтығыс жағдайын шешуге кіріспес бҧрын екі тарап арасындағы 285 ӛзара іс-қимыл ҥдерісінде маңызды болып табылатын бірқатар шарттарды ескеру қажет: ■ жанжалды жағдайды шешуге қатысты тараптардың іс- әрекетінің еріктігі; ■ қақтығыстың барлық қатысушыларына мейірімді, дҧрыс кӛзқарас (айна әсері); ■ қақтығыс маманының бейнесі жағдайға сәйкес келуі және оң әсер етуі керек (бірінші әсердің әсері). Дегенмен, жанжалды шешу оңай іс емес, ол ҧзақ уақытты алатын, кҥрделі процесс. Шиеленістерді шешу әдістерінің арасында жолын кесу кеңінен қолданылады. Адам (басшы немесе мҧғалімі) билігі бар, және ол араласқаннан кейін жанжал тоқтатылды деп сенеміз, осы кезде ғана бҧл әдіс тиімді деп саналады. Шиеленістің кейінге қалдыруы, егер мәселені қараудан бас тартса, мҥмкін болады. Бҧл жанжалды прецедент (лат. praecedens — алдында келе жатқан, алдындағы) қайтып келіп, қайшылықтарды жойып кӛріңіз, ол ҥшін «осында және қазір» принципін қарастыру қажет. Жанжалды шешу ҥшін ең ҧтымды тәсіл іскерлік талқылауға айналдыруға болады. Осы мақсатта екі жақты да мҧқият тыңдап, олардың қандай претензиялары бар екенін тыңдап, келіссӛздерді жағымды дауыс тонымен айту қажет. Келіссӛздер адамдар арасындағы қарым – қатынастың негізгі қҧралы ретінде маңызды рӛл ойнайды және осы ретте ол екі жақты серіктес ретінде кӛрсетуі мҥмкін. Шиеленістерді шешудегі қарсы тҧру стилі: ■ қарама-қарсы тарапты қарсылас ретінде қарастыру; ■ негізсіз талаптар; ■ теріс эмоциялардың кӛрінісі (агрессиялық, дӛрекілік); ■ ештеңеден бас тартқысы келмейтінін айқын кӛрсету; ■ ақпаратты бҧрмалау, блеф; ■ басқа тараптың мҥддесін тҥсінуді қаламау; ■ келіссӛздер басталғанға дейін қалыптасқан келіссӛздердің нәтижесіне қатысты кӛзқарасын ӛзгертуге келіспеу. Жанжалдарды шешудегі ы н т ы м а қ т а с т ы қ с т и л і : ■ қарама-қарсы тарапты серіктес және ықтимал пікірталас адам ретінде қарастыру; ■ салмақты және негізделген талаптар қою; ■ жағымсыз эмоцияларды бақылау, жағымды атмосфераны қҧру, ӛзара тҥсіністік пен ізгілік атмосферасын қалыптастыру; ■ ҧзақ мерзімді ҧзақ мерзімді қарым-қатынастар ҥшін концессияны жасауға дайын болу; ■ адалдық, шыншылдық, келіссӛздерге сенім; ■ басқа тараптың мҥддесін тҥсіну; ■ келіссӛздер процесінде икемділік, қалыптасқан жағдайға |