Оқулық «Білім беру және педагогика» мамандықтарының «Қарым-қатынас психологиясы»
Интерактивті біліктіліктер мен дағдылар
жүктеу/скачать 3,57 Mb. Pdf көрінісі
|
| Интерактивті біліктіліктер мен дағдылар:
■ әңгімелесушілерді диагностикалау және бағалау (олардың мақсаттары мен мотивациясы, ақпаратты қабылдау деңгейі және оны тҥсінуі, кӛшбасшылық); ■ ойын қарым-қатынастарында рӛлдерді дҧрыс бӛліп, тиімді ӛзара әрекеттестік стратегияларын таңдау; ■ команда ішіндегі ойынға қатысушылардың жекелеген және топтық зияткерлік белсенділігін басқару; ■ сҧхбаттасушымен тіл табысу және оны сӛйлесу барысында қолдану; ■ дауларды шешу, пікір қайшылықтарын жою; ■ топтық және топтық талқылауларды ӛткізу, ҧжымдық нәтижелерді жинақтау, тҧжырымдау және презентациялар ӛткізу. 323 Кӛптеген адамдар ҥшін бҧл нақты дағдарысты тудыратын коммуникативті және интерактивті дағдылардың жетіспеушілігі, қажет болған жағдайда кӛпшілік алдында сӛйлеу, мысалы, емтиханға жауап беру, аудиторияға сӛз сӛйлеу, ӛзін таныстыру, пікірталастың кӛшбасшысы болуы. Коммуникативті қҧзыреттілікті меңгеру жас адамның ҥйіне сәттілік пен мансап ҥшін жағдай жасайды, оған қҧзыретті тҧлға болуға мҥмкіндік береді. Дегенмен, кәсiби қызметте табысқа жету ҥшiн коммуникативтiк және интерактивтi емес, сонымен бiрге әлеуметтiк қҧзыреттiлiктi ғана емес, сонымен бiрге басқару практикасында да, басқару жҥйесiнде де, сондай-ақ жҧмыс iстейтiн барлық мамандардың қызметiндегi әлеуметтiк интеллектi қалыптастыратын басқа адамдармен ӛте маңызды. Әлеуметтік қҧзыреттілікке келесі к о м п о н е н т т е р жатады: ■ әлеуметтік сезімталдық; ■ ӛзара әрекеттесудің негізгі дағдылары; ■ барлық әлеуметтік жағдайлар ҥшін маңызды болатын мақҧлдау және марапаттау дағдылары (яғни, коммуникациялық серіктестерге оң нәтиже беру мҥмкіндігі); ■ тепе-теңдік, антитез ретінде тыныштық (топтық антитезден - керісінше) әлеуметтік алаңдаушылық. Жасӛспірімдікке қатысты осы сипаттамалардың тізбесін кеңейтіп, оларды осы кітапта жазылғандарды қосып, тәжірибе кӛрсеткендей, әр адам ҥшін қажет және коммуникативтік жаттығулар арқылы дамуға болады деп санаймын: ■ сӛйлеу және сӛздік қорын дамыту - дәл және қысқа сӛйлеу қабілеті; ■ қылмыскерлердің ауызша және ауызша емес сӛйлеуге деген сезімталдығы - сӛйлеуде, бет-әлпетінде, позаларда және т.б. сӛйлеген ӛздерінің артықшылықтарын дҧрыс тҥсіну мҥмкіндігі. ■ қарым-қатынаста ролдік ҧстанымдардың икемділігі, қарым- қатынас жағдайымен қарым-қатынаскерлердің мінез-қҧлқына сәйкес оларды динамикалық тҥрде ӛзгерту мҥмкіндігі; ■ әлеуметтік кӛзқарас, ӛзін-ӛзі тану қоғамның субъектісі ретінде; ■ қабылдауға қабілетті және конструктивті тҥрде пікірлесушілерге кері байланыс береді; ■ бейтараптық - қақтығыстағы жағдайларды агрессияға емес, пассивті тәуелді мінез-қҧлыққа айналдырмай сенімді тҥрде қорғай білу; ■ ӛзін-ӛзі бақылау. Коммуникативті оқыту мінез-құлық тренингті де қамтиды, яғни мінез-қҧлықтың негізінде жатқан дағдыларды ҥйренеді, мысалы: телефон байланысы, іскерлік қарым-қатынас - келіссӛздер, іскерлік кездесулер, тҧлға аралық қарым-қатынас, презентациялар ӛткізу. Нақты қарым-қатынас тәжірибесінде коммуникативтік дағдылар оқытуда кӛрініс табатын коммуникативтік техникаға сәйкес келеді. Мысалға, белсенді тыңдаудың техникаларына: сӛйлеу қабілеті және есту қабілеті жатады. Әңгімелесу қабілеті, ең алдымен, ашық, жабық, баламалы және техника сҧхбаттарын қалыптастыру ҥшін техниканы иеленуді қараст ырады. Тыңдау және түсіну қабілеті кері байланыс техникасына ие болады, яғни, қайталау (вербалды ойнату арқылы алынған ақпаратты ауызша аудару немесе сятаджик айтқан сӛздерге сілтеме); ауызша аударма әдістемесі (ӛтініштің нақты мағынасының жорамалдануы немесе әңгімелескеннің мақсаттары мен себептері туралы). жүктеу/скачать 3,57 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|