Оқулық «Білім беру және педагогика» мамандықтарының «Қарым-қатынас психологиясы»
жүктеу/скачать 3,57 Mb. Pdf көрінісі
|
Панфилова Қарым-қатынас-психологиясы.-Оқулық
- Бұл бет үшін навигация:
- О бъект- субъектілік қарым-қатынас
- Қарым-қатынас стилі
| 96
байланысты. Әдебиетте қ а р ы м - қ а т ы н а с т ы ң ҥш т ҥ р і н қарастырады. Бірінші тҥрі — ӛзара әрекеттесу қатысушылары бір бірін басқаруға (алдап-арбауға) тырыспай, бір біріне тең қҧқықты, ӛздігінен бағалы субъектілер ретінде қарауы. Тең қҧқықты жеке тҧлғалардың сҧхбаты тҥріндегі субъект-субъектілік қарым- қатынас орын алады. Қатынасуды мҧндай ҧйымдастыру кезінде ӛзара әрекеттесу серіктестердің ортақтығына қол жету, «біз» деп белгіленетін жаңа психикалық қҧрылымның пайда болуы мағынасында, шығармашылық сипатта болады. Әдебиетте мҧндай қатынасу серіктестік, яғни, тепе-теңдік қиғадасының негізінде қҧрылған деп аталады. Қатынасудың қатысушыларының бірі басқасын мақсатты әсер ету объектісі ретінде қарастыратын, ӛзара әрекеттесудің екінші тҥрі. Бҧл жағдайда, мысалы, дәстҥрлі білім беру жҥйесіне немесе менеджментке тән, субъект-объектілік қарым-қатынас туындайтынын кӛреміз. Қарым-қатынастың ҥшінші тҥрі қатынасудың қатысушыларының бірі ӛзіне серіктес ретінде еліктеу ҥлгісі ретінде пайдаланатын біреуді таңдайтын, ал осы мақсаттарда таңдалған тҧлға кейде оны елемейтін жағдайларға байланысты. Объект- субъектілік қарым-қатынас пайда болады, мҧнда белсенді субъект – ӛткен нҧсқада ӛзі объект болған тҧлға болады. Мҧндай ӛзара әрекеттесуді мамандар қатынасу проблемалары бойынша еліктеу деп атайды. Адамдар арасындағы қатынастардың қалыптасуы мен табысты дамуы ҥшін мінез-қҧлықтың маңызды реттегіші – жеке, тҧлғалық, әлеуметтік факторлармен негізделген, адам байланыстарындағы жауап қайтару тҥрі ретінде ең жиі байқалатын ҥлгілік ретінде, басқалармен ӛзара әрекеттесудің стилі болып табылады. Қарым-қатынас стилі — ӛзара әрекеттесудің кез келген жағдайларында байқалатын, адамның коммуникативтік мінез- қҧлқының жеке (автократиялық, демократиялық немесе либералды) тҧрақты тҥрі. Жеке стиль әдебиетте нақты адамға тән, генетикалық, жеке тҧлға және кәсіби сипаттамаларды есепке алумен, психологиялық тәсілдер, техникалар мән қызмет тәсілдерінің жҥйесі. Жеке стиль артықшылықтары, жеке тҧлғаның жеке мақсаттарға, нәтижеге жетуге, басқа адамдарға бағытталуына қарай немесе серіктестердің ерекшеліктеріне байланысты топтық, интерактивті ӛзара әрекеттесу қатысушылары қатынасудың әр тҥрлі ҥлгілерін артық санауы мҥмкін, оның ішінде, ақпараттық, сендіруші, нандырушы немесе экспрессивті. Коммуникация ҥлгісін дҧрыс таңдау тҧлға аралық мінез-қҧлыққа және ӛзара әрекеттесу |