132 Тапсырманы орындаңыз Сӛйлеу кезінде балағат сӛздерді, вульгаризмдерді және паразит
сӛздерді қаншалықты жиі пайдаланатыныңызды талдаңыз. Колледжге
тҥскеннен бері олардың кӛлемі артты ма, азайды ма немесе бҧрынғы
деңгейде қалды ма? Балағат сӛздер мен вульгаризмдерді кіммен және
қай жерде (далада, қоғамдық кӛлікте, оқу орнында) сӛйлесіп
тҧрғаныңызға байланысты пайдаланасыз ба? Иә болса, мҧндай
сӛздерді пайдаланған кезде нені басшылыққа алатыныңызды анық
айтыңыз
(«шырт
мінезді»,
ересек,
ҧнататыныңызды,
нашар
тәрбиеленгеніңізді, біреуге еліктеуіңізді кӛрсеткіңіз келеді ме). Сіздің
сӛздеріңізде паразит сӛздер тақтаның алдында тҧрғанда басым бола
ма? Ал тҧлға аралық қатынаста ше? Сіз мҧндай коммуникация стилін
орынды деп санайсыз ба? Табысты болу ҥшін, мҧны ӛзгерте аласыз ба?
АЙТУ МЕН ТЫҢДАУДАҒЫ КЕРІ БАЙЛАНЫС ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ Ақпаратты тҥсінудің дҧрыстығын тексеру ҥшін әрқашан
сҧхбаттаспен кері байланыс орнату қажет. Қатынасу саласындағы
мамандар кері байланыс орнатудың тӛрт техникасын бӛледі.
Сұрастыру. Бҧл кері байланысты орнатудың ең оңай тәсілі. Ол
әр тҥрлі сҧрақтар арқылы іске асырылады:
■
нақтылауға (мен нені және қалай естідім); кӛзқарасқа (кімге
немесе әлденеге);
■
дамуға (жаңа, қосымша ақпарат алу);
■
түсінуге (мен нені және қалай тҥсіндім). Тҥсінуге сҧрақ әр
тҥрлі техникалар арқылы қойыла алады. Мысалы, «Мен Сізді
дҧрыс тҥсіндім бе?», содан кейін – тезисті толық қайталау, қайта
айту, айтылғанның негізгі ойы, сезімдерін кӛрсету, серіктестің
сезімдерін кӛрсету, серіктестің ойын дамыту және ненің және
қалай тҥсінілгенін тҥйіндеумен, қайталау.
Сҧхбаттасқа қосымша тҥсініктеме беруді сҧраумен, сҧрақ қою
әдетте тҥсіністікті жеңілдетуге бағытталған, сондықтан, қосымша
тҥсіндіруден кейін коммуникация қалпына келеді. Егер ақпараттты
серіктес ауыр қабылдаса, мысалы, «Мҧны нақты мысалмен
тҥсіндіре аласыз ба?», «Нені меңзеп тҧрсыз?», «Ӛкінішке орай, мен
барлығын тҥсінбедім, маған тҥсіндіріп беріңізші» тәрізді сҧрақтар
қою пайдалы.
