Оқулық «Білім беруді дамыту Федералды институты»
жүктеу/скачать 4,68 Mb. Pdf көрінісі
|
| 2.3.3.
Алгоритмдік тіл Алгоритмдердің сөздік және графикалық көрсетілімі қарапайым және күрделі алгоритмдердегі әрекеттердің бірізділігін көрнекі түрде бақылауға мүмкіндік береді. Бірақ көрнекілік адам үшін ғана маңызды, ал машина үшін оның маңызы жоқ. Машина алгоритмдерде жазылған әрекеттерді рет-ретімен орындайды, ал оны адам құрастырған. Мүмкін уақыт өте келе машиналар да ойлануды үйренер және өздері жағдайды сараптап, алгоритмдерді құрастырып,оларды орындап әрі өздері қойған мақсатқа қарай жылжитын болар. Қазіргі кезде ең мықты гроссмейстерлерді жеңген «ақылда машиналар» сіздің тамсану сезіміңізді тудырады. Шын мәнінде ол жәй ғана жылдамырақ және нақтырақ, үлкен мөлшерде және аз уақытта өзіне адам жүктеген ойынның мүмкіндігі мол нұсқаларын сұрыптайды. Сондықтан машинаға қандай да бір әрекетті аяқтатуды мәжбүрлейтін жалғыз тәсіл – оған осы әректіне сәйкес нақты және бірмәнді бұйрық беру. Және машина бұл бұйрықты дұрыс әрі нақты түсінуі керек. Әрекеттердің реті бұйрықтардың ретімен анық көрінуі тиіс, ал машина ойлана алмайтын және түсіне алмайтын болғандықтан, алгоритмнің әр қадамы машина толық түсінетін бұйрыққа сәйкес болуы керек. 35 Сондықтан алгоритмді орындаушы машина болады деп болжанса, онда құрастырылған алгоритмді машинаның бұйрықты дұрыс түсінуі мен орындау мүмкіндігінің шектеулі екенін ескеретін түрде ұсыну керек. Бұл үшін алгоритмді суреттеудің ерекше тәсілі бар, ол – алгоритмдік тілде жазу. Алгоритмдік тіл — бұл арнайы қызметтік сөздердің және алгоритмдерді жазу тәртібінің жинағы. Қызметтік сөздер — бұл біздің тіліміздегі қарапайым сөздер, бірақ олардың алгоритмдік тілде жазылуы бірмәндес және бұл сөздерді жазудың басқа ешқандай нұсқаларына жол жоқ. Мысалы, сіз конверттің сыртына мекенжайды жазған кезде «Пенза қаласы» немесе «Пенза қ.» не болмаса «Пенза қал.» деп жаза бересіз. Егер «қала» сөзі алгоритмдік тілдің қызметтік тізімінде болса, онда ол сөзді әрдайым бір түрде ғана жазу керек болады (мысалы, «қала»). Тіпті сөзді қысқартып жазған кездегі нүктенің қойылу-қойылмауын де ақылдасып алу керек. Алгоритмдік тілде жазылған әрбір алгоритмнің атауының алдына АЛГ қызметтік сөзі қойылады (сөздер бас әріппен, нүктесіз). Алгоритмнің басы мен соңын көрсету үшін БАС және СОҢ қызметтік сөздері қолданылады. Алгоритмнің әрбір қадамы жеке жолға жазылады. Алгоритмдік тілдегі сызықтық алгоритмнің жалпы түрі: АЛГ «<атауы>» БАС <1- әрекет> <2- әрекет> СОҢ Бұрыштық жақшалар ол қатарда тек жақшада көрсетілгендердің жазылуы керек екендігін білдіреді. Тармақталған алгоритмдерді жазу үшін ЕГЕР, ОНДА, ӘЙТПЕСЕ, БОЛДЫ деген қызметтік сөздер пайдаланылады (тармақтанудың соңы). Тармақтанудың жалпы көрінісі: ЕГЕР <шарт> ОНДА < 1- әрекет> ӘЙТПЕСЕ <2- әрекет> БОЛДЫ 36 Алгоритмдік тілде 2.2-суреттегі блок-сызбада келтірілген алгоритмді жазамыз. АЛГ «Бұйымдарды сұрыптау алгоритмі» БАС Бұйымды өлшегіш құрылғыға қою бұйымның диаметрін өлшеу ЕГЕР диаметр берілгеннен үлкен болса ОНДА бұйымды № 1 дүкенге орналастыру ӘЙТПЕСЕ № 2 дүкенге орналастыру БОЛДЫ СОҢ Кейде тармақталған алгоритмде ӘЙТПЕСЕ жолынан кейін әрекет емес, жаңа шарт орналасады. Онда бұл екініші шарт ЕГЕР жеке жолында емес, ӘЙТПЕСЕ орналасқан қатарда жазылады: ӘЙТПЕСЕ ЕГЕР<2-шарт>ОНДА <2- әрекет> ӘЙТПЕСЕ <3- әрекет> Соңғы ӘЙТПЕСЕ 2-шартқа жатады, яғни, осы шартты орындауға сай келеді. ӘЙТПЕСЕ ЕГЕР қызметтік сөздерінің үйлесімін ӘЙЕГ қызметтік сөзімен жиі алмастырады. Циклдік алгоритмдерде ӘЗІРГЕ, ЦИКЛ, ЦИКЛС ( цикл соңы) қызметтік сөздері қолданылады. Циклдік алгоритмнің жалпы түрі: а) алғышартпен — ӘЗІРГЕ <шарт> < әрекет> ЦИКЛС б) шарт соңымен — ЦИКЛ < әрекет> ӘЗІРГЕ <шарт> Блок-сызбасы 2.3-суретте келтірілген бұйымдарды сұрыптаудың циклдік алгоритмін жазамыз. Блок-сызбаға қарағанда бұл алгоритм алғышартпен жазылған. Сондықтан циклдің жоғарғы шекарасы жүктеу/скачать 4,68 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|