Оқулық "Білім беруді дамытудың федералдық институты" Федералдық мемлекеттік автономдық мекемесі "
Механикалық шамалар, бірліктер және эталондар
жүктеу/скачать 4,38 Mb. Pdf көрінісі
|
Шишмарев Өлшеу құралдары. Оқулық
| 9.2.
Механикалық шамалар, бірліктер және эталондар Халықаралық өлшеулер жүйесіндегі (ӨЖ) салмақ негізгі механикалық шама ретінде анықталады. Салмақ бірлігі килограмм болып табылады. Килограммд жүргізу эталон прототипімен жүргізіледі. Бұл эталонның салмағы 10 - 9 .қателікпен анықталады. Салмағы 1 кг жоғары разрядтағы үлгілік гірлерде 10 -7 қателік бар. Салыстырмалы аз салмақ үшін де, өте үлкен салмақ үшін де өлшеу қателігі артады. 100г -нан 1 кг-ға дейінгі диапазондағы жоғары дəлдіктегі салмақ бірліктерін беру үшін дəл өлшеу əдістері мен қашықтықтан басқарылатын таразылар пайдаланылады. Миллиграм шегінде салмақты өлшеу үшін - электрондық таразылар пайдаланылады, ал тонна шегінде - рельстік жəне рельссіз көлік құралдары үшін иінтіректі таразылар қолданылады. Күш бірлігі ньютон болып табылады. Статикалық тартылыс күштері үшін күш шкаласы 10 МН дейінгі үлгілік көш өлшеуіш машиналар көмегімен жүргізіледі. Бұл машиналарда қалыпты еркін құлау үдеуінд белгілі өлшетенін объектіге g = 9,80665 м · с -2 белгісіз массалар əрекет етеді. Еркін құлаудың қалыпты үдеуі еркін құлаудың жергілікті үдеуінен аздап ерекшеленеді. Бұл ретте туындайтын жүйелік қателік есептеу жолымен немесе эксперименттік жолымен ескеріледі. Біркелкі нəтиже алу үшін бұл массалар, əдетте, бақылау орнындағы еркін құлау үдеуін ескере отырып бейімделеді. Өте үлкен күш пен қысымды алу үшін механикалық жəне гидравликалық түрлендіргіштер пайдаланылады. Қысым р ауданға А əрекет ететін күштің F қатынасы ретінде анықталады, яғни Р = F / A . Абсолюттік қысым р а , артық қысым р изб , сирету р и жəне атмосфералық қысым р ь деп ажыратады. Артық қысым р изб деп аболюттік жəне атмосфералық қысымның айырмашылығын айтады: Р изб = р а – р b (р а > р ь ), ал сирету р и дегеніміз атмосфералық жəне абсолюттік қысымның айырмасы р и = р b - р а (р а < р b ). 157 Қысым шкаласы манометрлер көмегімен жүргізіледі. Артық қысым бөлігі үшін біріншілік эталондар ретінде жүкті поршеньді манометрлер қолданылады, ал атмосфералық қысым үшін - эталондық сынаптқы манометрлер жəне вакуум үшін - компрессиондық манометрлер қолданылады. Өнеркəсіпте қысым бірліктерін жүргізу мен беру поршенді манометрлерді, қысымның прецизиондық бақылау түрлендіргіштерін, серіппелі манометрлерді, көлбеу түтігі бар манометрлерді, сынапты барометрлерді, компрессондық манометрлерді, тонометрлерді жəне т.с.с. тексеру жолымен іске асырылады. жүктеу/скачать 4,38 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|