Оқулық "Білім беруді дамытудың федералды институты"
Еріген заттектің молярлық массасын анықтау ҥшін
жүктеу/скачать 9,08 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 5.8.5.Қосылған ерітінділердің осмостық қысымы
| 5.8.4.Еріген заттектің молярлық массасын анықтау ҥшін
криоскопия мен эбулиоскопияны қолдану Криоскопиялық және эбулиоскопиялық әдістер ерілген заттектің молярлық массасын анықтауда ∆Т з немесе ∆Т кип температураның ӛзгеруін дәл анықтауға мҥмкіндік береді (мыңдық ҥлес градусына дейін). Бҧл жағдайда ерітілген заттар қарапайым молекулалар тҥрінде ерітіндіде болуы керек, диссоциацияланбай және ассоиаттарды қҧрмай. Осы мақсаттарға ең кӛп қолданылатын криоскопия, себебі криоскопиялық тҧрақтылар эбулиокопиялықтан ҥлкен болады және қатайту нҥктесін тӛмендету эффектісінің әсері де жоғары болады. Эбулиоскопиялық әдіс қыздырғыш заттардың диссоциациялануына байланысты шектеулерге ие. Ерітіндінің g 1 граммында g 2 грамм заттек еріді, еріген заттардың молярлы массасы M 2 анықтау ҥшін қажет. Бҧл g 1 грамм ерітіндіде g 2 /M 2 ерітінділердің молдығынан тҧрады, ал 1000 грамм ерітіндіде g 2 1000/(M2 g1) еритін молекулаларды есепке алу керек дегенді білдіреді. Осы ерітіндінің моляльді концентрациясы деп аталады. Осы ӛрнекті сәйкесінше формулаға қоя отырып аламыз осыдан Бҧл теңдік белгілі криоскопиялық тҧрақтылықты қолдана отырып және А Т з ӛлшеп, ерілген заттың молярлық массасын анықтауға мҥмкіндік береді. 5.8.5.Қосылған ерітінділердің осмостық қысымы Осмос — таза ерітіндінің тенденциясы ерітіндіге ӛтетін, мембрана арқылы бӛлінетін, ерітінді ҥшін ӛткіш, бірақ қосылған заттек ерітіндісіне ӛтпейтін. Мҧндай мембрананы жартылайӛткізгіш деп атайды. Осмосты, қанттың су ерітіндісін судан целлюлозадан жасалған мембрана арқылы бӛліп байқауға болады. Мембрана су молекулаларын жібереді, бірақ қант молекулаларын жібермейді. Алайда, судың молекулалары осындай 2 127 жартылайӛткізгіш қалқасынан екі жаққа да ӛте алады, ерітіндіге ӛту жылдамдығы жоғары, керісінше бағытқа қарағанда. Осмос судың ертінідіге ӛтуін тудырады және, сондықтан ерітіндінің кӛлемі артады. Еріткіш ағынын тоқтатуға болады, ерітіндіге қысым беру арқылы, оны осмостық деп атайды. Осмостық қысым, ерітіндіден жартылайӛткізгіш мембранамен бӛлінген, және оны ерітіндімен тепе-теңдікке әкелу ҥшін, ерітіндіге салатын қысымға тең болады. Осмостық қысымды жоғарғы дәлдікпен анықтауға болады. Әртҥрлі конентрация мен температураларда әртҥрлі заттек ерітінділерінің кӛп саны ҥшін ӛткізілген, сәйкесінше ӛлшеулер, осмостық қысымның олардың кӛрсеткіштеріне тәуелді екенін анықтауға мҥмкіндік берді. Қосылған ерітінділер ҥшін бҧл тәуелділікті Я. Вант-Гофф (1884) ашты, ол неміс ботанигі В. Пфеф- фером (1877). жасалған эксперименттік мәліметтерін ӛңдей отырып. Бҧл тәуелділік келесі қатынаспен анықталынуы мҥмкін мҧндағы π — осмостық қысым; C — қосылған заттектің молярлы концентрциясы; R — әмбебап газ тҧрақтылығы; T — абсолютті температура. Келтірілген теңдік қосылған ерітінділерге қолданбалы (электролиттік диссоциация болатын, электролит ерітінділерін қарамағанда). Қосылған ерітінділерде осмостық қысым еріткіш пен ерігіштіктің тҥріне тәуелді емес және берілген температурада еріген заттың концентрациясымен ғана анықталады. Электролиттердің ерітінділері ҥшін теңдікке изотоникалық коэффициент i енгізіледі. Я. Вант-Гоффмен алынған теңдік, формасы бойынша мінсіз газдар жағдайларының теңдігіне сәйкес келеді, егер оны қысымға қатысты жазса бҧл Я. Вант-Гоффқа осмостық қысымның қысымға тең, егер ерітілген зат сол температурада газ тәріздес кҥйде сол кӛлемде болса, онда ерітінді алатын сияқты кӛлемде болар еді деген тҧжырым жасады. Бірақ ол ресми ҧқсастық, ӛйткені жылу қозғалысының механизмі газда және сҧйықтықта бірдей емес. Осмостық қысымды ерітінді концентрцаиясымен байланыстыратын басқа да теңдіктер бар. Осмостық қысым ҥлкен мәндерге жететініне кӛңіл бӛлу қажет. Мысалы, 273 К температурасында мҧндай аз концентрация ҥшін, тіпті 22,4 л ерітіндіде еріген заттектің 1 молі ҥшін, осмостық қысым 1 атм (1,013 10 5 Па) қҧрайды. Осмос ӛсімдіктер мен жануарлар ағзасының тіршілік етуінде маңызды рӛл ойнайды. Еріген заттектің молярлық массасын анықтау ҥшін осмостық қысымды ӛлшеуді пайдаланады. жүктеу/скачать 9,08 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|