Оқулық «Білімді дамытудың федералдық институты»
Диаграмма «Мән-байланыс»
жүктеу/скачать 0,9 Mb.
|
Оқулық «Білімді дамытудың федералдық институты»-emirsaba.org
| 4.2.4.
Диаграмма «Мән-байланыс» Кез келген ақпараттық жүйенің мақсаты — қандай да бір пән саласының ақиқат өмірдегі нысандары туралы деректерді өңдеу. Ақпараттық жүйеге арналған дерекқорды құра отырып, қолданушы, қажеттілігіне қарай керекті деректер жинағын шығару үшін, белгілерді қалауынша үйлестіріп таңдап алу үшін, ақпараттарды, әртүрлі белгілеріне қарай реттеуге ұмтылады. Бұл егер деректер құрылымдалған жағдайда мүмкін болады, яғни деректерді ұсыну тәсілдері туралы келісімдерге жауап береді. «Болмыс-байланыс» диаграммасы (ER-деректер үлгісі, ER— Entity- Relationship) деректерді анықтау тәсілін және ақпараттық жүйедегі олардың арасындағы қарым-қатынасты қамтамасыз етеді. Оған заттық саладығы бизнесережелерін бейнелеп көрсететін мән және байланыс кіреді. «Болмыс-байланыс» диаграммасы, атқарымдық диаграммадан айрмашылығы, деректер құрылымының ерекшеліктерін анықтайды. «Болмыс-байланыс» үлгісінің бірінші нұсқасын Питер Чен ұсынды. Бұдан әрі көптеген авторлармен осыған ұқсас өз нұсқаларын әзірленді. Мән-байланыс диаграммасының барлық нұсқалары бір ғана идея-көрнекі мәтінді сызба түрінде бейнелеп сипаттаудан шығады. Осы тәрізді барлық диаграммалар пән саласының мәндерінің графикалық кескінін, олардың қасиеттерін (атрибуттарын) және мән арасындағы өзара байланысты қолданады. Б о л м ы с – қарастырылатын пән саласы үшін ақпараттың елеулі мәні болатын бір үлгідегі нысандар тобы. Болмыс деп нақты немесе дерексіз нысандардың (адамдар, оқиғалар, жағдайлар, заттар және т.б.) көп мөршерін атайды. Әр болмыстың бірегей атауы және де болмысқы тиесілі не болмаса байланыс арқылы ие болатын бір немесе бірнеше атрибуттары болуы, болмыстың әрбір данасы бір мағынада сәйкестендірілетін бір немесе бірнеше атрибуттары болуы қажет. Болмыс атауы нысан типін немесе санатын (студент), ал болмыс данасы- бұл аталған блмыстың нақты өкілін (Иванов) көрсетеді. Диаграммада, Баркердің айтқан ақылында, анағұрлым кең таралған болмыс тір бұрықпен, кейде дөңгелектенген бұрыштармен бейнеленеді (4.7-сурет, а). А т р и б у т — қарастырылатын пән саласы үшін маңызды және болмысты топтастыру, сәйкестендіру, сандық сипаттау немесе айқын көрінген жағдайына арналған болмысты кез келген сипаттама. Қарастырылатын пәндік сала үшін маңызды және болмысты сыныптау, сәйкестендіру, сандық сипаттау немесе жағдайын көрсету үшін арналған болмысты кез келген сипаттамасы (4.7- сурет). 107
4.7-сурет. Баркер нотациясында болмысты белгіленуі: а — атрибутсыз; б — атрибуттарды көрсету арқылы; в — атрибуттарды анықтау және олардың типтері: # — негізгі; * — міндетті; о — міндетті емес Атрибут, осылайша, көптеген нақты немесе дерексіз нысандармен топтастырылған сипаттамалар мен қасиеттердің кейбір типтерін білдіреді. Атрибут данасы— болмыстың белгілі нақты данасының сипаттамасы, атрибут мәні (мысалы, «түс» — бұл атрибут, ал «жасыл» — атрибут данасы). Атрибуттар негізгі, яғни бірегей сәйкестендіргіш құрамына кіретін және алғашқы кілт, және сипаттамалық деп атайды және тағы басқалар. Алғашқы кілт-бұл атрибут немесе болмыстың әр данасын бірегей сәйкестендіру үшін арналған (нысанды сәйкестендіруге мүмкіндік беретін белгілер жиынтығы) атрибуттар және байланыстар жиынтығы. Негізгі атрибуттарды тізім басына қояды, сосын «#» символдарымен белгілейді (4.7-сурет, в). Сипаттамалық атрибуттар міндетті немесе міндетті емес болуы мүмкін. Әр болмыс үшін міндетті атрибуттар қашанда нақты мәні болады, ал міндетті емес атрибуттарда- мәндер анықталмауы мүмкін. Міндетті немесе міндетті емес атрибуттарды «*» және сәйкесінше «о» символдарымен белгілейді. Б а й л а н ы с — бұл бір болмыстың екінші болмысқа немесе өз- өзіне қарым-қатынасы. Егер кез келген дана екінші болмыстың ең болмағанда бір данасымен байланысты болса, онда байланыс міндетті болып табылады (4.8-сурет, а). Міндетті емес байланыс болмыстар арасындағы шартты қарым-қатынасты білдіреді.( 4.8- сурет, б). 4.8-сурет. Байланыс модальділігі: жүктеу/скачать 0,9 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|